Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği (TSPAKB) tarafından hazırlanan “Türkiye Sermaye Piyasası Raporu”na göre, 2012 yılında, dolar bazında yüzde 61 değer kazanan BIST-100 endeksi, uluslararası karşılaştırmalarda en fazla değer kazanan borsa oldu. Yerli hisse senedi yatırımcıları ise yabancı yatırımcılardan fazla kazandı. 2012 yılında yabancı yatırımcıların hisse senedi portföyleri dolar cinsinden yüzde 42, yerli yatırımcılarınki ise yüzde 60 değer kazandı.
Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği (TSPAKB) tarafından her yıl hazırlanan Türkiye Sermaye Piyasası Raporu’nun 2012 sayısı yayınlandı. Rapora göre, 2012 yılında finansal piyasalar pozitif bir seyir izlerken, hisse senedi ve vadeli işlem hacimlerindeki gerileme aracı kurumların kârlarını olumsuz etkiledi.
TL CİNSİ EN YÜKSEK GETİRİYİ HİSSE SENETLERİ SAĞLADI
Yatırım araçları arasında Türk lirası cinsinden en yüksek reel getiriyi yüzde 44 ile hisse senetleri sağlarken, döviz ve döviz cinsinden yatırımlar en fazla reel kayba neden oldu. 2012’de İMKB’de işlem gören şirketlerin piyasa değeri yüzde 44 artarak 550 milyar TL’ye ulaştı. Öte yandan, günlük ortalama işlem hacmi yüzde 10 düşerek 2.5 milyar TL’ye indi.
HALKBANK’IN İKİNCİL HALKA ARZ MİKTARI 5 MİLYAR TL’YE ULAŞIRKEN, BU TUTARIN YÜZDE 80’İ YABANCILARA SATILDI
2012 yılında yeni piyasalarla birlikte 47 şirket borsada işlem görmeye başladı. Ancak bu şirketler görece küçük ölçekli oldu. Öte yandan, Halkbank’ın ikincil halka arz miktarı 5 milyar TL’ye ulaşırken, bu tutarın yüzde 80’i yabancılara satıldı. 2012’de özel sektör borçlanma aracı ihraçları artarken, 2011’de olduğu gibi bankalar öncü oldu. Tahvil ihraçlarında özel sektör 42 milyar TL kaynak yaratırken, bunun yalnızca 874 milyon TL’si finansal sektörü dışındaki şirketlere aktarıldı.
VOB’DA İŞLEM HACMİ İLK DEFA GERİLEDİ
VOB’da 2012 yılında ilk defa işlem hacimleri geriledi, bir önceki yıla göre yüzde 8 düşerek 404 milyar TL oldu. İşlemlerin yüzde 91’i borsa endeksine dayalı sözleşmelerde yapıldı. Menkul kıymet yatırım fonlarının portföy büyüklüğü 31 milyar TL’de kaldı. Emeklilik yatırım fonları 2012 yılında yüzde 42 büyüyerek 20 milyar TL’ye çıktı. 2012’de yatırım fonu portföylerinde para piyasası yatırımları azalırken, özel sektör borçlanma aracı yatırımları arttı.
YERLİ BİREYLER HİSSE SENEDİNDE YÜKSEK PAYA SAHİP OLDU
2012’de toplam hisse senedi işlem hacmi yüzde 10 gerileyerek 623 milyar TL oldu. 2012’de yerli bireyler hisse senedi işlemlerinde yüksek paya sahip grup olmaya devam etse de payları 5 puanlık düşüşle %63’e indi. Yabancı yatırımcıların payı önceki yıla göre 1 puan düşerek yüzde 17 oldu. VOB işlemlerinin yüzde 88’ini aracı kurumlar, yüzde 12’sini ise bankalar gerçekleştirdi. Aracı kurumlarca yapılan VOB işlemlerinde en önemli yatırımcı grubu yüzde 61 payla yerli bireysel müşteriler oldu. Bu grubun payı önceki yıla göre 5 puan geriledi. Yabancıların payı ise 1 puan artarak yüzde 18’e çıktı.
VOB İŞLEMLERİ AĞIRLIKLI İNTERNETTEN YAPILDI
Önceki yıl olduğu gibi hisse senedi ve VOB işlemleri ağırlıklı olarak internetten yapıldı. Aracı kurumlarda vadeli işlemlerin yüzde 40’ı, hisse senetlerinin ise yüzde 25’i internet üzerinden gerçekleşti. Aracı kurumların tamamladığı kurumsal finansman işlemlerinin sayısı bir önceki yıla göre önemli artış gösterdi. Tamamlanan işlem sayısı tahvil ihraçlarındaki canlanma ile 387 oldu. Aracı kurumlar 32 hisse senedi halka arzı, 181 tahvil ihracı gerçekleşti.
ARACI KURUMLAR 4 MİLYAR TL, PORTFÖY ŞİRKETLERİ 56 MİLYAR TL YÖNETTİ
2012’de aracı kurumların yönettiği portföy büyüklüğü yüzde 8 artarak 4 milyar TL’ye ulaştı. Portföy yönetim şirketlerinin yönettiği tutar ise yüzde 17 artışla 56 milyar TL oldu. Çalışan sayısında 2007’de başlayan gerileme 2009’da durmuştu. 2012’de yeni faaliyete geçen kurumlar sayesinde, çalışan sayısı 158 kişi artarak 5 bin 258’e çıktı.
ARACI KURUMLARIN NET KARI 414 MİLYON TL’DEN 275 MİLYON TL’YE GERİLEDİ
Rapora göre, aracı kurumların varlıkları 2012’de, bir önceki yıla göre yüzde 41 artarak 11.4 milyar TL’ye çıktı. Detaylı finansal tablolar, aracı kurumların para piyasasından borçlanarak elde ettikleri kaynağı, mevduat, menkul kıymetler, türev ve kaldıraçlı işlemler gibi çeşitli yatırım araçlarında değerlendirdiklerine işaret etti. 2012’de sektörün toplam gelirleri 2011’e göre yüzde 3 azalarak 1.1 milyar TL’ye indi. Hisse senedi ve VOB işlemlerinden alınan komisyon gelirleri, işlem hacimleri ve komisyon oranlarındaki düşüşten dolayı yüzde 20 azaldı.
ALIM SATIM İŞLEMLERİNDE KAZANÇ, TOPLAM GELİRLERİN BEŞTE BİRİNİ OLUŞTURDU
Sektörün kurumsal finansman gelirleri yüzde 8 artışla 104 milyon TL oldu. Varlık yönetimi ve diğer gelirlerdeki azalışın etkisiyle toplam hizmet gelirleri 219 milyon TL’ye indi. Kaldıraçlı alım-satım işlemlerinden elde edilen gelir 2011’de 15 milyon TL olurken, 2012’de 113 milyon TL’ye çıktı. Türev işlemlerden yaratılan kâr ise 17 milyon TL’den 98 milyon TL’ye ulaştı. Böylece kurum portföyüne yapılan alım-satım işlemlerinden elde edilen kazanç, toplam gelirlerin beşte birini oluşturdu.
ZARAR EDEN KURUM SAYISI 33’TEN 46’YA ÇIKTI
Sektör giderleri 2012’de yüzde 10 artarak 1 milyar TL’ye çıktı. Bu tutarın yarısı personel giderlerine ayrıldı. Gelirler azalırken giderlerin artmasıyla 2012 yılında aracı kurumların net kârı 414 milyon TL’den 275 milyon TL’ye indi. Zarar eden kurum sayısı 2011’de 33’ten, 2012’de 46’ya çıkarken, kâr eden kurum sayısı da 9 adet azalarak 51’e indi.
YERLİ YATIRIMCI, YABANCIDAN FAZLA KAZANDI
Son yıllarda hisse senedi yatırımcı sayısında süregelen artış 2012’de durdu, yatırımcı sayısı 9.225 kişi azalarak 1.1 milyon oldu. Yatırımcıların toplam hisse senedi portföyü, endeksteki yükselişle beraber yüzde 53 artarak 213 milyar TL’ye çıktı. Yabancı yatırımcılar 4 puanlık artışla halka açık hisse senetlerinin yüzde 66’sına sahip oldu. 10 yabancı şirket ve 10 yabancı fon hisse senetlerinin yaklaşık beşte birine sahip. Yerli bireyler halka açık hisse senetlerinin yüzde 18’ine sahip. Bunun yarısından fazlası, 1 milyon TL’nin üzerinde portföyü olan yaklaşık 3 bin 100 yatırımcıda. 2012 yılında yabancı yatırımcıların hisse senedi portföyleri dolar cinsinden yüzde 42, yerli yatırımcılarınki ise yüzde 60 değer kazandı. 2012 yılında yabancı yatırımcıların hisse senetlerini ortalama elde tutma süresi 11 aydan 12 aya yükselirken, yerli yatırımcılarda bu süre bir aydan bir buçuk aya çıktı.
ÖZEL SEKTÖR BORÇLANMA ARAÇLARINDA YATIRIMCI SAYISI 195 BİNE YAKLAŞTI
Özel sektör borçlanma araçlarındaki yatırımcı sayısı bir önceki yıla göre yüzde 63 artarak 195 bine yaklaştı. Bu araçların değeri ise yaklaşık 2 katına çıkarak 28 milyar TL oldu. 2012 yılında varant yatırımcı sayısı bin 945’e, portföy büyüklüğü ise 9.5 milyon TL’ye indi. 81 Varlığa Dayalı Menkul Kıymet ve Varlık Teminatlı Menkul Kıymet yatırımcısının portföyü 1.6 milyar TL’yi buldu.2012 yılında yatırım fonlarında yatırımcı sayısı gerilerken, portföy büyüklüğü hemen hemen aynı kalarak 31 milyar TL oldu. 2012 sonunda sayıları 3 milyonu aşan bireysel emeklilik fonu yatırımcılarının portföy büyüklüğü yüzde 42 artışla 20 milyar TL oldu.