Başbakan Tayyip Erdoğan'ın kritik ABD ziyareti öncesinde açıkladığı Irak'ta Exxon ile yürütülecek petrol ve doğalgaz arama ve üretim anlaşmasının ayrıntıları ortaya çıktı. Bir süre önce Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı'ndan (TPAO) ayrılarak BOTAŞ'a bağlanan TPIC ile ABD enerji devi Exxon Mobil, Kuzey Irak'ta bulunan 6 sahada petrol ve doğalgaz arama ve üretimi için işbirliği anlaşması yaptı. Halen, bu sahaların kontrolü Exxon'da bulunuyor. Exxon, bu sahalara TPIC'i ortak olarak alacak.
Başbakan Erdoğan'ın, ABD ziyaretinde Irak'ta petrol ve doğalgaz arama ve üretim faaliyetleri en önemli konu başlıklarından birini oluşturacak. Erdoğan', Irak'ta enerji alanında yürütülecek faaliyetlere ilişkin olarak Ankara'dan ayrılmadan önce önemli bir ipucu verdi. Erdoğan, "Kuzey Irak'ta Exxon Mobil'le birlikte arama yapacağız" dedi.
Habertürk, Erdoğan'ın açıkladığı işbirliğinin ayrıntılarına ulaştı. Buna göre, TPOA'dan BOTAŞ'A bağlanan TPIC, Kuzey Irak'ta 6 sahada petrol arama ve üretim ruhsatı bulunan Exxon Mobil'in 'ortağı' olacak.
KUZEY'DE PETROL ÜRETİMİ ÇOK AVANTAJLI
Anlaşmanın istenilen biçimde sonuçlanması halinde TPIC, Exxon'un Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi ile imzaladığı 'üretim paylaşım anlaşması'nın tarafı olacak. Uzmanlar, Kuzey Irak'ın petrol şirketleriyle 'üretim paylaşım anlaşması', merkezi hükümetin ise 'servis' ya da 'taşeron' anlaşması imzaladığına işaret ederek, "Üretim paylaşım anlaşmaları son derece kârlıdır. Şirket, ürettiği petrol ve gazdan pay alır. Kuzeyde, genelde 100 birim üretiliyorsa bunun 10 bazen 20 birimi şirketlere kalıyor" dedi.
Uzmanlar, TPIC'in bu ortaklıkta alacağı paya ilişkin soru üzerine, "Exxon'un 10-20 birim payı iki ortak arasında bölüşülür. Bunun dağılımı değişebilir. Örneğin 20 birimin yüzde 60'ı Exxon'un olur, yüzde 30'u TPIC'e verilebilir" dedi.
"MERKEZİ HÜKÜMET TEHDİT EDİYORDU"
TPAO Genel Müdürlüğü'nden 2 ay önce emekli olan Mehmet Uysal, TPIC ile Exxon arasında işbirliği görüşmeleri yapıldığını söyledi. TPAO'nun alt kuruluşu TPIC'in Kuzey Irak'ta petrol ticaretiyle ilgili faaliyetleri olduğunu vurgulayan Uysal, "TPIC'in, bu alandaki işleri genişletmesi arzu edildiğinde TPAO'dan ayrılması mecburiyeti ortaya çıktı. Çünkü, merkezi hükümet gerek ana, gerekse de alt şirketler Kuzey Irak'la iş yaparlarsa, merkezi hükümetle yaptığı işlerin iptaliyle tehdit ediyordu. Bizim de Irak'ta 25 milyar dolarlık bir portföyümüz var. Biz bu projeleri riske etmemek için Kuzey Irak'a girmedik" dedi.
6 SAHADA ORTAKLIK
Uysal, TPIC'in Kuzey Irak'ta Exxon Mobil'in sahip olduğu 5-6 ruhsatta ortaklık görüşmelerine devam ettiğini belirterek, "Bu sahalarda petrol ve doğalgaz üretimi hedefleniyor. TPIC'in, aynı zamanda kendi adına da almak istediği ruhsatlar var" dedi.
Uysal, TPIC'in güneyde BP adına servis hizmetleri verdiğini söyledi.
Uysal, merkezi Irak hükümetinin Exxon Mobil'e Kuzey Irak'la yürüttüğü işbirliği nedeniyle tepki gösterdiğini belirterek, merkezi hükümetin aynı tepkiyi TPAO'ya gösterdiğini anımsattı. Uysal, merkezi hükümetin TPAO'ya da yaptırım uyguladığını belirterek, "Irak, bu nedenle blok 9'un imza törenine bizi çağırmadı ve TPAO'yu çıkardı" dedi.
"EXXON, KUZEY IRAK'I BIRAKABİLİR"
Uysal, Exxon Mobil'in şu an Kuzey Irak'ta herhangi bir faaliyet yürütmediğini vurgulayarak, "Exxon, merkezi Irak hükümetiyle güneydeki sahalarıyla ilgili de pazarlıklarını sürdürüyor. Eğer, güneyde sahip olduğu petrol sahasının anlaşmasıyla ilgili ticari terminallerde düzenleme sağlayabilirse, buraları ticari olarak daha kârlı hale getirirse (ki sağladığına dair bazı duyumlarımız var) o zaman Exxon Mobil Kuzey Irak'a girmeyecek. Güney'de devam edecek" dedi.
"UCUZ GAZ OLMAZ"
Uysal, Kuzey Irak'tan ucuz gaz beklentisinin gerçekçi olup olmadığı sorusunu da şöyle yanıtladı:
"Bu gaz ucuz olmaz. Sadece, taşımacılık fiyatı açısından bir avantaj söz konusu olabilir. Irak da sonuçta çıkardığı gazı, en yüksek fiyattan satmak isteyecektir. Onun üzerine taşıma maliyeti koyacaksınız. Rusya'dan gelecek gazın taşınma maliyeti ile Irak'tan gelecek gazın taşınma maliyeti arasındaki fark, doğalgazın ucuzluğu olarak yorumlanırsa, bu bir ucuzluk olur. Ancak aman aman bir ucuzluk söz konusu olmaz."
BORU HATTI İÇİN MERKEZİ HÜKÜMET 'ONAY'I ŞART
Mehmet Uysal, Türkiye ile Irak arasında yapılacak yeni petrol ve doğalgaz boru hatlarına ilişkin bir soru üzerine de "Türkiye'nin, Kuzey Irak'la anlaşma yaparak boru hattı inşa etmesi çok fazla makul ve mantıklı görünmüyor. Bu boru hattında muhakkak merkezi hükümetin rolü olacaktır. Boru hattı konusunda Uluslar arası dengeler de gözetilerek Türkiye'nin, merkezi Irak hükümetinin ve Kuzey Irak'ın bir araya gelerek, konsensusla bir boru hattı yapalabileceğine inanıyorum" dedi.
TÜRK ŞİRKETLERİ KUZEY IRAK'TA
Türk şirketlerinden Çukurova Grubu'nun da hissesi bulunduğu Genel Enerji, Doğan Grubu, Pet Holding ve Çalık Grubu'nun Kuzey Irak'ta petrol ve doğalgaz arama ve üretim faaliyetleri konusunda girişimleri olduğu biliniyor. TPAO da güneyde 2 petrol, 2 de doğalgaz sahasında faaliyet gösteriyor.
KUZEY IRAK'TA 50 MİLYAR VARİL
Kuzey Irak'ta 40'ın üzerinde şirket petrol arama ve üretimi için çalışıyor. Kuzey Irak'ta 50 milyar varil kadar petrol rezervi olduğu düşünülüyor.
Yazdır