Güney Afrika'nın stratejik madencilik sektöründe mayıs ve haziran ayında beklenen grevler, değerli metaller grubundaki platinin üzerinde yukarı yönlü ciddi bir baskı oluşturabilir. Dünya Gazetesi'nden Evrim Küçük Dünyanın en büyük platin üreticisi olan ülkede cuma günü Anglo American Platinum (Amplats) 6 bin kişinin işine son vereceğini açıklamasının ardından beklenen iş bırakma eylemlerinin üretimi baltalamasıyla fiyatların yükselmesi bekleniyor. Platin fiyatları, dünyanın en büyük platin madencilik firması olan Anglo American Platinum'un Güney Afrika operasyonunu yeniden yapılandırma planlarını beklediği cuma günü 1.526 dolar/ons seviyesinden işlem görüyordu. Amplats Madencilik, sene başında yaptığı duyuruda 14 bin madencisini işten çıkararak iki tane de atıl durumdaki madeni kapatacağını belirtmişti. Firma, o tarihten bu yana devletle ve sendikalarla görüşmeler yapıyordu. Cuma günü ise görüşmelerin sonlandırıldığı ve 6 bin kişinin işine son verileceği bildirildi. Analistler, Güney Afrika'daki gelişmeleri platin piyayası için bir risk olarak değerlendiriyor ve olası bir grevin, geçtiğimiz yıl dünyanın üçüncü büyük platin üreticisi Lonmin'de 34 kişinin hayatını kaybettiği çatışmaları yeniden hatırlatacağını belirtiyorlar.
Son çeyrekte fiyatlar
1.800 doları geçebilir Platin fiyatları, nisan ayında 1.490 dolar/ons ile son sekiz ayın en düşük seviyesine inmişti. Geçtiğimiz hafta ise 1.526 dolar/onsa çıkarak, altına göre daha primli seyretti. Paladyum da yüzde 3'lük ralli yaşadı. Uzmanlar, üretimle ilgili kaygıların artması halinde platin grubu metallerinin yılın ilirleyen zamanlarında ciddi bir yükselişi meydana geleceğini düşünüyor. Commerzbank analisti Barbara Lambrecht, hazırladığı bir raporda, arza risk oluşturacak her türlü gelişmenin hem platin hem de pladyum fiyatlarını yukarı taşıyacağını kaydetti. Commerzbank, bu çeyrekte platin fiyatlarının ortalama 1.450 dolar, üçüncü çeyrekte 1.550 dolar ve son çeyrekte 1.700 dolar olacağını öngörüyor.
Diğer finans kuruluşlarından Barclays'e göre platin üçüncü çeyrekte 1.710, dördüncü çeyrekte 1.750 dolardan satılacak. Deutsche Bank'ın aynı dönem iiçin tahminleri ise 1.650 ve 1.725 dolar. Morgan Stanley üçüncü ve dördüncü çeyrek için tahminlerini 1.720 ve 1.730 dolar olarak belirlerken, Bank of America 1.750 ve 1.850 dolar tahmininde bulundu. Barclays, geçtiğimiz günlerde yayınladığı bir raporda, platin fiyatlarının yılın ikinci yarısında ibreyi yükselteceğini, paladyumun da en hızlı yükselecek metaller arasında yer alacağını öngörmüştü. Bu arada, yatırımcıların ve piyasa oyuncularının dikkatle beklediği diğer bir tarih ise, Güney Afrika'da düzenli olarak iki senede bir gerçekleşen madencilik sektörü maaş pazarlıkları. İşçi sendikalarının işverenle hangi kademelerden anlaşmaya varacağı birim maliyetini doğrudan etkileyen bir faktör.
İş kaybının etkisiyle bu yıl üretim 250 bin ons gerileyecek
İşin karlılık dengesi oldukça kritik olduğu için firma, madenleri zararına çalıştırmakla sendikaları karşısında alma riskleri arasında gidip geliyordu. Ancak CEO Chris Griffith, böyle bir karar almak zorunda kaldıklarını ve işten çıkarmalarla 2.3 milyar rand (256 milyon dolar) tasarruf edeceklerini söyledi. Şirket geçtiğimiz yıl grevler nedeniyle üretimin sekteye uğramasıyla ilk kez zarar açıklamıştı. Yüzde 80'i Anglo American'ın kontrolünde olan şirket, işten çıkarmaların ağırlıklı olarak 'platin kemeri' olarak nitelenen Rustenburg kentinde olacağını ve iş kaybının etkisiyle bu yıl üretimin 250 bin ons, önümüzdeki dönemde ise yılda 100 bin ons gerileyeceği uyarısı yaptı. Maden ve İnşaat İşçileri Birliği (AMCU) ise tek bir iş kaybını bile tolere edemeyeceklerini bildirdi. Birliğin yetkililerinden Simon Hlongwane, "6 bin kişi bu ekonomide nereye gidecek. Suça teşvik edilecekler. AMCU olarak savaşmaya hazırız" açıklamasında bulundu. Rustenburg'daki üretim, illegal bir grev girişimi nedeniyle 2012 yılında tam sekiz hafta durmuş, Amplats bu grevin kendisine 80 milyon dolarlık gelir kaybına neden olduğunu bildirmişti. Ocak ayında şirket 145 bin kişinin işine son verilecek ve yılda 420 milyon dolar tasarruf yapmalarını sağlayacak büyük bir yeniden yapılanma planı üzerinde çalıştığını duyurmuştu. Bir ay sonra şirket 6.33 milyar rand işletme zararı açıklamıştı.