Kredilerde ayrışma için düğmeye basıldı. Tüketici kredileri baskılanırken, ticari krediler teşvik edilecek. Tedbirlerin başında munzam karşılıklara faiz, ödenmesi var. Bankalar şimdiden reel sektöre özel kredi paketleri hazırlıyor.
Ekonomide gündem yine düşük faiz ve yüksek büyüme oranları. Hem Merkez Bankası’nın politika faizinde hem de gösterge tahvil faizinde hem de gösterge tahvil faizinde tarihi dip seviyeler yaşanıyor. Buna karşın, başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın kredi faizleriyle ilgili “daha düşmeli” sözü gündeme damgasını vurdu. Ardından Halkbank’ın esnafa kullandırdığı kredi faizinde indirime gidildi. Ekonomide bu yıl yüzde 4’lük büyüme hedefinin önündeki engellerden biri, kuşkusuz toplam kredi artışına getirilen yüzde 15’lik sınırlama. Aslında bu bir sınırlamadan ziyade Merkez Bankası’nın belirlediği bir referans değer. Bunun altında ve üstünde bir kredi genişlemesini istenmiyor. Oysa toplam kredi hacmi içinde iç talebe bağlı olarak tüketici kredileri daha hızlı artıyor. Yani Reel kesimde ekonomik toparlanma çok hızlı gerçekleşmezken, tüketici kredilerimizin hızlı artması olumsuz olarak görülüyor. Bu nedenle ekonomi yönetimi bu kez tüketici kredilerinden ziyade yatırımlara yönelik ticari kredilerin önünü açacak bir formül üzerinde çalışıyor. Formül kredi faizleri için yeni bir paket hazırladıklarını içeriyor. Banka ve piyasa çevrelerinden edindiğimiz bilgilere göre, paket tüketici kredileri dışında kalan işletme ve yatırım kredilerinin maliyetlerini düşürücü düzenlemeler yer alacak. Taşıt, konut, ihtiyaç kredilerine ise yeni kriterler getirilecek. Bu sistemde, şirketlerin yatırımlarının desteklense i, ihtiyaç kredilerinin ise frenlenmesi amaçlanıyor. Şu anda bankaların kullandırdığı krediler içinde tüketici ve bireysel krediler daha karlı. Keza ticari kredilerde daha fazla yükümlülük bulunuyor. Yeni pakette ise ticari kredileri teşvik etmek için maliyetlerin düşürülmesi bekleniyor. Uzmanlara göre, bunun için birkaç düzenleme gündeme gelebilir. Bundan biri, toplam portföyü içinde ticari kredileri daha fazla artan bankaların munzam karşılıklarına faiz verilmesi olabilir. Bir diğeri ise mevduat maliyetinin düşürülmesi. Böylece bankların kredi faizlerini düşürmesi sağlanabilir.
Yine bankacılık çevrelerine göre, bankalar yeni kredi paketi öncesinde hazırlıklarını artırdılar. Buna göre, özellikle özel bankalar reel sektöre yönelik teknik destek dahil olmak üzere özel çalışmalar yapıyor.
BANKALAR HAZIRLIK YAPIYOR
Finans ve bankacılık uzmanı ekonomist Mustafa Aşkın, şu anda mevcut yükümlülükler nedeniyle tüketici kredilerinde karlılık oranının ticari kredilere göre daha iyi olduğunu belirtiyor. Yapılacak olan çalışma bu durumu değiştirmeyi hedefliyor. Merkez Bankası ve BDDK (bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu) tüketici kredileri üzerinde yükümlülüğü artırıp, ticari krediler üzerindeki yükümlülüğü azaltmak için çalışma yapıyor. Bu durumda ticari krediler bankalar açısından daha karlı hale gelecek. Bu çalışmanın yani kredi ayrışması getiren paketin haziran ayında devreye girmesini bekleyen Aşkın’a göre, bankalar da bununla ilgili hazırlıklarını yapıyor. Bankalar özel ticari kredi paketleri hazırlıyor. Bunun içinde teşvikli bölgelerde istihdam, makine alımına yönelik kredilerin yanı sıra amaca yönelik ihracat kredileri de var. Ayrıca üreticiye yönelik kredi paketlerinde teknik destek verilmesi de söz konusu. Örneğin, tarım desteği sağlanması gündemde.
YÜZDE 15 SINIRI YUMUŞADI
TEB Finansal piyasalar Strateji müdürü Erkin Işık, kredilerin ekonomiye yansımasının her segment için farklı olduğuna dikkat çekiyor. Işık7a göre, tüketici kredilerinin özellikle de ihtiyaç kredilerinin, cari açık ve enflasyon üzerinde daha olumsuz etkisi var. Buna karşın, yatırıma yönelik kredilerin, ülkenin potansiyel üretim seviyesini yukarı çektiği için ekonomi üzerindeki etkisi daha olumlu. Bu yüzden farklı segmentlere teşvikler uygulanmasını olumlu karşılamak lazım. Buna karşın yine de çok yüksek kredi büyüme hızları finansal istikrar için bir risk unsuru olabilir. Merkez Bankası bunun için yüzde 15’lik bir referans büyüme hızı belirlemişti. Ancak son dönemde bu seviyelerin çok üzerine çıkmamıza rağmen, büyüme ve cari açık açısından gelişmeler çok olumsuz olmadığı görünüyor. Son verilerde, toplam kredilerde yıllık büyüme hızı yüzde 19 ile aslında bu sınırların içerisinde seyrediyor.
PİYASA DİNAMİĞİ YETERLİ
Halkbank hazine yönetimi Genel Müdürü yardımcısı Murat Uysal Merkez Bankası’nın kredilerde yüzde 15 sınırının referans olarak açıklandığını belirtiyor. Bunun üzerine çıkıldığında tedbir olarak zorunlu karşılık(ZK) ve rezerv opsiyon mekanizması (ROK) ile hızı yavaşlattığına dikkat çekiyor. Uysal’a göre, kredi ayrıştırılmasıyla ticari ve tüketici kredileri üzerindeki yükümlülüklerle ilgili düzenleme olabilir. Şu anda para politikası zaten büyümeyi destekliyor. Bankalar da bunu kredi fiyatlarına yansıtıyor. Piyasa kendi dinamiği içinde bu ayrışmayı yapıyor.
Burgan Yatırım Baş ekonomisti haluk Bürümcekçi ise, yeni kredi paketinde tüketici kredilerine yönelik karşılık oranlarının artırılarak sıkılaştırma olacağını savunuyor. Diğer yandan ticari kredi maliyetlerinin aşağı çekileceğini belirtiyor. Yeni kredi paketinin bu yılın ilk yarısında hayata geçmesini bekleyen Bürümcekçi, merkez Bankası’nın faiz indiriminin devam etmesini de bekliyor.
Recep Atakan - Anadolubank Genel Müdürü
"Munzamlara faiz verilecek”
Bankaları ticari kredi vermeye özendirmek için munzamlara faiz verilmesi tartışılıyor. Buna göre toplam portföyü içinde ticari kredileri daha fazla öne çıkan bankalar tercih edilecek. Onların munzam karşılıklarına faiz verilecek.
Önlem paketi içinde yer verilecek. Önlem paketi içinde yer alan diğer düzenleme ise, tüketici kredilerine sınır konulurken diğer kredilerin serbest bırakılması yönünde. Bu durumda rekabet doğacağı için bankalar hızlı bir indirim sürecine girebilir. Üçüncü bir tedbir olarak mevduat maliyetinin düşürülmesi söz konusu. Bu arada şu anda ticari kredilerin yüksek olduğunu söylemek doğru değil. keza, kredi faizleri yüzde 7,5-9 arasında yüzde 14-15 ile kredi alanlar ise riskli şirketler.

Para Dergisi