İstanbul’a yapılacak 3’üncü havalimanı ihalesinde yatırım bedeli dahil 47 milyar dolarlık bir rakamın çıkması sonrası, iş çevrelerinde konuyla ilgili yöneltilen en önemli soru şu oldu:
“Bu parayı nereden bulacaklar, bu iş için kaynağı nasıl sağlayacaklar?”
Milliyet'ten Kadife Şahin'in haberine göre, ihaleyi kazanan “Limak-Kolin-Cengiz-Mapa-Kalyon Ortak Girişim Grubu”, yüzde 20 özkaynak ile işe başlamayı taahhüt ederken, toplam yatırım tutarı 13 milyar doları bulan projede, yılda 1.36 milyar dolar da kira ödeyecekler.
‘İlk 10 yıl zor geçer’
Türk bankacılık sektörünün en büyük bankalarından birinin CEO’su ihalenin finansman kaynağına yönelik şu değerlendirmede bulundu: “İlk yıllarda devlete 1.3 milyar dolar ödemek zorundalar. Bunun öncesinde inşaat ve kurulum için milyar dolarlık yatırım yapmaları gerekiyor. Bunun için 2.5 milyar doları özkaynak olarak cepten koysalar, 7.5 milyar doları bankalardan kredi olarak almak zorundalar.
Ana para artı faiz olarak bu rakam daha da büyür. Dolayısıyla ilk 10 yılda çok zorlanırlar.”
Yabancılar olmalı
Sektörün uzun vadeli projelere bakışını değerlendiren yabancı sermayeli bir bankanın Genel Müdürü ise konuyu şöyle özetledi:
“Bunlar vadeleri çok uzun hacimli projelerdir. Bankalar kısa sürede para kazanmak istediği için bu tür projelere girmek istemez. Bankacı dünyada faizlerin nereye gideceğinin belli olmadığı bir ortamda sabit faizle maliyet hesabı yaparak çok uzun vadede faiz ve gelir riski alamaz.
Dünyada ve Türkiye’de faizlerin nereye gideceği belli değil. Projenin gecikme riski var. Rakamlar büyük. Bu kredi verecek olan bankaların sermaye yeterlilik oranlarını etkiler. Zarar etme riskleri yüksek. THY’nin son uçak alımında da böyle oldu. Türk bankaları daha kısa vadeli, maliyet ve getirisini öngörebildikleri projelere girmeyi tercih ediyorlar.
Üç nedenden dolayı haklılar. Büyük bir sermaye ayırmak gerekiyor, getirisi ve maliyeti belli değil, rakam çok büyük. Yabancı büyük bankalar bu işlerde öne çıkıyor.
‘Not artarsa iş kolaylaşır’
Rakamın büyük olduğunu, böyle bir iş için büyük bir bankacılık konsorsiyumu gerektiğini ifade eden bankacılık sektörünün duayenlerinden bir bankacı Türkiye’nin kredi notunun artması halinde bu tür projelere kredi bulmanın kolaylaşacağını söyledi. Bankacı, “Türk bankacılık sektörünün bu tür projelere uzak durduğunu söylemek doğru olmaz. Konsorsiyumda yabancılar da olur. Türkiye’nin kredi notu da yükselirse o zaman iş kolaylaşır. Rakam çok büyük ancak ödeme nasıl olacak, ödeme modeli nedir bunlara bakmak lazım. Daha önceki projeler 7 - 8 yıllıktı” dedi.
Beş Türk bankası bir araya gelsek!
İhale bedelinin muhakkak çok önemli olduğunu ifade eden sektörün lider bankalarından bir diğerinin CEO’su ise şöyle konuştu: “Buradaki en önemli olan konu, ihaleyi kazanların ortaya ne kadar özvarlık, yani cepten ne kadar para koyacaklarıdır. Özvarlığı nasıl sağlayacak? Bankacılık sektörü buna bakar. Daha önce kredi verdiğimiz projeler bir kaç milyar dolarlık projelerdi. Bu da yapılamaz bir iştir demek istemem. Ancak daha fazla hesap kitap ve iyi değerlendirme yapmak gerekiyor. İlk aşamada 13 milyar dolar için 5 Türk bankası bir araya gelsek 2.6 milyar dolar düşer. Bunlar büyük rakamlar.”
47 MİLYAR DOLARA İMZA ATAN ÇILGIN TÜRKLER!
NİHAT ÖZDEMİR / Limak Holding
Diyarbakırlı olan Nihat Özdemir, Limak Holding’in Yönetim Kurulu Başkanı. 1976’da Limak İnşaat ile işe başlayan grup, turizm, çimento, enerji, altyapı, havalimanı yönetimi ve operasyonları, liman işletmeciliği, gıda ve havacılık sektörlerinde faaliyet gösteriyor. İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı’nın da işletmecisi. Ayrıca, Priştina Uluslararası Adem Yaşari Havalimanı’nın işletmesini yapıyor. Limak Çimento grubu, Türkiye’nin üçüncü büyük üretim kapasitesine sahip.
MEHMET CENGİZ / Cengiz Holding
1980’da altyapı, taahhüt çalışmalarıyla işe başladı. Holding bünyesinde 12 şirket yer alıyor. Bunlar inşaat, enerji, maden ve turizm sektörlerinde faaliyet gösteriyor. Cengiz Holding’in Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Cengiz, Rizeli bir işadamı. Grup turizm yatırımlarına 1995’te başladı. Le Jardin Resort Hotel, Sungate Port Royal Resort Hotel bunlar arasında. 2004 yılında da Eti Bakır A.Ş.’yi özelleştirme kapsamında bünyesine kattı. 2005’te de Eti Alüminyum’u bünyesine kattı. Ayrıca, Cengiz Havacılık şirketi de bulunuyor.
NACİ KOLOĞLU / Kolin Grubu
Müteahhitlik ve enerji şirketi Kolin’in Yönetim Kurulu Başkanı Naci Koloğlu, Elazığ doğumlu. Grup, yıllık 1.5 milyar dolarlık ciroya sahip. Kolin Şirketler Grubu’nun temelleri 1977 yılında Kolin İnşaat’ın kuruluşu ile atıldı. Şirketin iş portföyünde, ulaştırma ve altyapı projeleri başta olmak üzere, tarım ve enerji projeleri ile bina, konut ve endüstriyel tesis projeleri var. Kolin İnşaat, Libya’dan Azerbaycan, Uganda ve Sırbistan’a kadar yayılan geniş bir coğrafyada hizmet veriyor. Grup, konutun yanı sıra sulama baraj, enerji ve altyapı projeleri yapıyor.
MEHMET NAZİF GÜNAL / Mapa İnşaat
Mapa İnşaat, MNG Şirketler Grubu içinde yer alıyor. Grubun Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Nazif Günal, Artvin doğumlu. İlk firmasını 1976 yılında kuran Mehmet Nazif Günal, inşaat, enerji, hava taşımacılığı, kargo taşımacılığı, turizm, finans, uçak bakım-onarımı ve medya olmak üzere 8 sektörde faaliyet gösteren şirketlere sahip. Grupta 20 bin kişi çalışıyor. MNG Şirketler Topluluğu Cezayir, Libya, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Bulgaristan’da toplam bedeli 3.5 milyar doları aşan çeşitli inşaat işlerini ve Türkiye’deki taahhütleri yerine getiriyor.
CEMAL KALYONCU / Kalyon Grup
Faaliyetlerine 1974 yılında Kalyon İnşaat ile başladı. Şirket, yol-köprü, altyapı ve konut üretimleri yaptı. Grubun Yönetim Kurulu Başkanı Orhan Cemal Kalyoncu, Gaziantepli bir işadamı. Grup bünyesine 1989 yılında Kalyon Plastik katıldı. Şirket, boru ve ‘Kalpen’ markasıyla PVC pencere sistemleri alanında faaliyet gösteriyor. Kalen Emerji’nin yanı sıra İnegöl Gaz Dağıtım şirketi de grup bünyesinde yer alıyor.