Dünyanın en gizli bankası... Karapara aklamaktan Nazi’lerin kanlı altınlarını saklamaya mafya cinayetlerine karışmaktan, hayali kredilere teminat mektubu vermeye kadar birçok ‘kirli’ işle adı anılan tek bir banka var ki o da Vatikan Bankası. Aslında Diyanet İşleri Enstitüsü kısa adı IOR bizim bildiğimiz adıyla Vatikan Bankası, papalığın finanse edilmesi için kuruldu. Ama kurulduğu yıl 1942’den bugüne adının karışmadığı skandal kalmadı.
Bankanın müşterileri din görevlileri, memurlar, diplomatlar ve cemaatler. Kredi verme yetkisi yok, sadece müşterilerinin hesaplarını tutuyor. Kuruluşu 71 yıl önce ama tarihi 1887’ye dayanıyor. Katolik Kilisesi papaya fon arayışları için Din İşleri Dairesi’ni kuruyor. Bu dairenin ilk ve en büyük destekçisi ise yabancı değil: İtalya’nın faşist diktatörü Benito Mussolini. Bu fon büyüyor ve 1942 yılında tam da savaşının ortasında Diyanet İşleri Enstitüsü olarak bankalaşıyor. Banka savaştan sonra bir İsviçre bankasında bulunan Nazi altınlarının sahibi olmakla suçlandı. İddialara göre Hırvatistan’daki Nazi yanlısı Ustaşi rejiminin yüz milyonlarca dolar değerinde altınının İsviçre bankaları ve Vatikan aracılığıyla aklandı. Bankanın 1997’ye kadar geçerli olan koruma ve hesap vermeme sözleşmesi açılan davaların 2000’li yıllara kadar uzanmasına neden oldu. Hakkında yüzlerce dava açıldı.
1960’larda ise bankanın ismi en büyük eroin ticaretini yürüten ünlü ABD mafya ailesi İtalyan Gambinolarla anıldı. Uyuşturucu ticaretinden gelen paranın aklanması için görevlendirilen Michele Sindona aynı zamanda Vatikan Bankası’nın da finansman danışmanıydı. Milyonlarca dolarlık uyuşturcu parası hiçbir bilgiyi paylaşmayan ve özgürce yatırım yapabilen Vatikan Bankası’nda aklandı. 
Tanrı’nın bankeri öldü! 
70’lerin sonunda ise bu kez İtalyan mafyası devreye girdi. Gladyo üyesi Roberto Calvi’nin sahip olduğu İtalya’nın en büyük bankası Banco Ambrosiano ile ilgili sıkıntılar Vatikan Bankası’na ulaşmıştı. Calvi’nin bankasında kayıp olan 1.3 milyar dolar Vatikan Bankası hesaplarında çıktı. Bu süreç soruşturmayı yürüten İtalyan yetkililer için ise ölümlü olmuştu. Bir çok mafyatik cinayetle faili meçhuller türedi. Banco Ambrosiano 3.8 milyar dolarla battı ve Calvi Londra’ya kaçtı. Ancak sonu tam mafyaya yaraşır şekilde oldu. Baba filmi serisinin üçüncü bölümüne de ilham veren ve Tanrı’nın Bankeri adıyla bilinen Calvi Londra’da bir köprüde asılmış olarak bulundu.
90’lı yıllarda artık Vatikan Bankası servetinin büyük kısmını ABD Merkez Bankası’nda tutarken, Shell, General Motors, Bethlehem Steel, General Electric gibi büyük şirketlerde de 10 milyar doları bulan hissenin sahibi haline geldi. 1997’de banka finansal kapalılığını yumuşattı ancak halen daha mevduat sahiplerine ve yatırım işlemlerine karşı bilgi vermekten uzaktı. Avrupa Birliği’nin finansal denetiminden ise kaçınıyordu.
2009’da yeni bir skandal patlak verdi. Sorun yine karapara aklanmasıydı. İtalya Mali İstihbarat Kurumu (UIF), IOR’un Unicredit üzerinden 180 milyon euro karapara akladığı iddiasıyla 2009’da inceleme başlattı. Roma Savcılığı ise IOR Başkanı Tedeschi ile diğer 4 yönetici hakkında soruşturma açtı. Tedeschi istifa etti, soruşturma sonrasında 23 milyon euronun aklandığı ortaya çıkarıldı.
Vatikan Bankası, şu an Avrupa Birliği karaparayla mücadele kurumu olan MONEYVAL ile işbirliği içinde. Skandallar sonrası Finansal Bilgi Kurumu’nu kurdu. Ancak halen daha mevduatlarla ve işlemlerle ilgili bilgiler verilmiyor. Vatikan’da ATM’ler de Ocak 2013’ten sonra çalışmadı. Vatikan buna çözümü Avrupa finansal birliğine üye olmayan bir İsviçre bankasıyla anlaşarak aştı. Şu an sadece nakit kullanma sorunu aşıldı. Ancak yeni dönemde Avrupa maliyesinin gözü daima Vatikan’ın üzerinde olacak.
KRONOLOJİ 1887
Roma Katolik Kilisesi papa için fon bulabilmek için Din İşleri Dairesi’ni kurdu.
1929
Fon’a en büyük katkıyı İtalyan Faşist Diktatör Benito Mussolini sağladı.
1942
Vatikan Bankası, 1942 yılında Papa Pius XII tarafından kuruldu.
1946
Vatikan Bankası Naziler için para aklama ve Nazi altınlarını İsviçre’de saklamayla suçlandı.
1968
İtalyan mafya ailesi Gambino’nun eroin paralarını aklamakla suçlandı.
1978
Gladyo Üyesi Roberto Calvi’nin bankası Banco Ambrosiana ile ilgili soruşturma başlar.
1979-1982
Banco Ambrosiana soruşturmasını yürüten bir çok yetkili ve banka çalışanı mafyatik cinayetlere uğrar
1980
Banco Ambrosiana’da kayıp olan 1.3 milyar dolar Vatikan Bankası’nda çıkar
1982
Banco Ambrosiana batar. Londra’ya kaçan ‘God’s Banker’ Tanrı’nın Bankeri adı verilen Calvi bir köprünün altında asılı bulunur.
1983
Vatikan Bankası Banco Ambrosiano çöküşünün ardından mevduat sahiplerine 250 milyon doları öder.
1990
Vatikan Bankası’nın dünyanın dev şirketlerine 10 milyar doların üstünde yatırım yapmıştır.
2009
IOR İtalyan Mali İstihbarat Birimi tarafından soruşturma altına alınır. 180 milyon euroluk kara para aklama suçlaması olur.
2010
23 milyon euronun aklandığı tespit edilir, bankanın finansal denetime girmesi istenir ve banka MONEYVAL’a tabi olur
2012
Vatikan Bankası Başkanı Ettore Gotti Tedeschi görevinden ayrılır, ama soruşturma sürer.
2013
Vatikan Bankası’nın atm’leri kapatılır, Vatikan’da sadece nakit para geçer.