FİNANSAL kiralama (leasing) sektörü yıllardır beklediği yeni yasasına geçen yılın son günlerinde kavuştu. Sektör artık yoluna “Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu” adıyla çıkan yasayla devam edecek. Söz konusu yasa, sadece leasing değil faktoring ve finansman şirketlerini de bir şemsiye altında topladı. Sonuçta leasing, faktoring ve finansman şirketleri bir birlik çatısı altına girdi. Yeni yasadan en karlı çıkan segment leasing oldu. Bunun nedeni ise sektörün hem günün şartlarına uyarlanmış bir yasa, hem de çok sayıda düzenleme ve yeni ürün kazanmasıydı. Bu kazanımlar içinde yıllardır beklenen “sat ve geri kirala (sale and lease back)” ve “operasyonel leasing” ürünleri sektör için adeta can suyu oldu.
25 YILDA 55 MİLYAR DOLAR
Türkiye’de uygulanmaya başladığı günden bu yana geçen 25 yılda başta KOBİ’ler olmak üzere ekonomiye yaklaşık 55 milyar dolar kaynak aktaran finansal kiralama sektörü, sadece 2012 yılında 5.2 milyar dolarlık yeni işlem hacmi yarattı. Bu hacmin yeni yasa ile birlikte hayata geçen yeni ürünlerle önümüzdeki yıllarda katlanarak artması bekleniyor. Uzmanlar bu yıl ekonomi yüzde 4.5 büyürse leasing sektörünün işlem hacminde yüzde 50’lik büyüme yakalanabileceğini öngörüyor. Uzmanlar, sektörün yıllık işlem hacminin 2013 sonunda yaklaşık 7.5 milyar dolara çıkacağını tahmin ediyor.
ÖNCELİK, “SAT, GERİ KİRALA”DA
Bu iddialı hedefe ulaşabilmek için ise öncelikle yeni ürünlerin satışının başlaması gerekiyor. Bu ürünlerden “sat ve geri kirala” uygulamasının satışına başlandı. Sektördeki şirketler tüm ağırlıklarını bu ürünü pazarlamaya vermiş durumda. Görüşlerine başvurduğumuz tüm sektör temsilcileri sat geri kirala konusunda yoğun talep aldıklarını vurguluyor.
Şu anda sektörde faaliyet gösteren neredeyse tüm şirketlerin KOBİ’lerden gelen “sat ve geri kirala” taleplerini karşılamaya başladıklarını söyleyen Burgan Leasing Genel Müdürü Cüneyt Akpınar, diğer ürünler konusunda ise hazırlık yapıldığını belirtiyor. Yeni bir ürün olan “yazılım leasingi” konusunda ise sektördeki şirketlerin tamamının yazılım firmalarıyla görüşmeler yaptığını söyleyen Akpınar, “Burada deneme amaçlı işlemler yapılıyor ancak bu ürünün yaygınlaşması yılın son çeyreğini bulur” diyor.
OPERASYONEL LEASING 1 YIL SONRA
Operasyonel leasing’in daha fazla bilgi gerektirmesi yüzünden her kurum ancak bir veya birkaç sektör için hizmet verebilecek. Her üründe operasyonel leasing yapılması ise dünyada da rastlanan bir durum değil. Sektör temsilcileri operasyonel leasing’in ancak yılın son çeyreğinde veya 2014 yılında başlayabileceği görüşünde.
Leasing sektöründe dünya örneklerine bakıldığında ağırlığın “sat, geri kirala” işlemleri üzerinde yoğunlaştığını belirtelim. Dünyada 2011 yılında yapılan 750 milyar dolarlık leasing işleminin yüzde 12-15’inin “sat, geri kirala” yöntemiyle yapıldığı belirtiliyor. Avrupa’daki leasing kuruluşlarının organizasyonu olan Leaseurop’ın 2011 yılı rakamlarına göre, Avrupa’daki leasing işlemlerinin yüzde 65’i finansal, 35’i ise operasyonel kiralama sayesinde gerçekleşmiş.
AKLEASE’DEN “BUMERANG”
AKLease aralık ayında hayata geçen yeni finansal kiralama yasasının imkan tanıdığı tüm yeni ürünleri müşterilerine sunmayı planlıyor. İşletmeler açısından yeni yasa sayesinde hayat bulan ürünler arasında “sat geri kirala”, “operasyonel kiralama” ve “yazılım leasing’i” ve “bütünleyici parça leasing’i” gibi çok avantajlı ürünler olduğunu söyleyen AKLease Genel Müdürü Tuncer Mutlucan, yeni ürün ve planları hakkında şu bilgiyi veriyor:
“2012 sonunda kabul edilen yasanın hemen ardından sat-geri kirala alanında yeni ürünümüz olarak ‘Bumerang Leasing’'i lanse ettik.  Bu yıl ocak ayında da bu üründe ilk işlemimizi gerçekleştirdik. Bumerang leasing sayesinde şirketler, mevcut sabit yatırımlarını uzun vadeli geri kiralamak üzere AKLease'e satıyorlar. Böylece, hem finansal yapıları düzeliyor, hem varlıklarında bir azalma olmuyor, hem de işlerini yoluna koyuyorlar. Operasyonel kiralama konusunda ise birkaç farklı alanda kiralama hizmeti verebilmek için çalışmalarımızı sürdürüyoruz.“
AKLease, 2013 yılında kira alacaklarını yüzde 30’un üzerinde büyütmeyi hedefliyor. Bugün Türkiye’nin 12 farklı noktasındaki şubeleriyle hizmet veren şirket 2013 yılında İstanbul ve Anadolu’da daha çok sahada olacak. Firmanın bu yıla ilişkin bir başka hedefi de çalışan sayısını artırmak.
“TELEFONLARIMIZ KİLİTLENDİ!”
Finansman ihtiyacı duyan özellikle küçük ve orta ölçekli şirketlerin yasanın yürürlüğe girdiği günden bu yana sat, geri kirala ürününe yoğun talep gösterdiğini söyleyen DenizLeasing Genel Müdürü Kahraman Günaydın, “Ürün hakkında müşterilerimize SMS ile bilgilendirme yaptık. Yeni yasa ve ürünlerin avantajlarını müşterilerine internet, SMS ve e-posta kanalıyla ilk duyuran kurum biz olduk. İlgi çok yoğun oldu. Geri dönüşler yüzünden sadece bizim şirketimizin değil rakiplerimizin de telefonlarının kilitlendiğini öğrendik” diyor.
DenizLeasing, “operasyonel leasing” dışındaki tüm yeni leasing ürünlerini ocak ayından bu yana müşterilerine sunuyor. DenizLeasing geçen yılı yüzde 20 oranında büyüyerek sektörde yüzde 7.5 pazar payı ile beşinci sırada tamamladı. Şirketin 2013 yılı hedefi ise satışlarını yüzde 20 civarında büyütmek.
Bu kapsamda şirket özellikle KOBİ segmentli şirketler için uzun vadeli, uygun ödeme planları geliştirmeyi planlıyor. Ayrıca turizm ve kırtasiye gibi sektörler için özel kampanyalar düzenleme planları da var. Bu yıla hızlı başladıklarını söyleyen Günaydın,  2013 yılı iş planlarına yönelik ise şu bilgiyi veriyor:
“Sektörün lokomotifi olan iş ve inşaat makinelerinde şirketimiz ilk beş içinde yer alıyor. Yatırım yapmakta olan her müşteriye ulaşıp leasing finansmanı yöntemi ile tanışmalarını sağlamayı amaçlıyoruz. Ayrıca bu yıl yeni yasa ile hayat bulan yeni ürünler üzerinde yoğunlaşacağız.”
BURGAN LEASING, KOBİ’LERE ODAKLANACAK
Eurobank Tekfen’in satışı sonrası EFG Leasing olan ismi Burgan Leasing’e dönüşen şirket yeni ortağı ile yüzde 50’nin üzerinde iddialı bir büyüme hedefiyle yeni yıla başladı. Yeni yasanın sağladığı tüm avantajları ve ürünleri müşterileriyle paylaşmak için hummalı bir çalışma yürüttüklerini ifade eden Burgan Leasing Genel Müdürü Cüneyt Akpınar, operasyonel leasing dışında diğer tüm yeni ürünleri bu yıl hayata geçireceklerini söylüyor. Özellikle  sat geri kirala uygulamasına yoğunlaşacaklarını ve şu anda da müşterilerine bu ürünü sunduklarını söyleyen Cüneyt Akpınar, 2013 yılı stratejilerini şöyle özetliyor:
“Bizim bu yıl odağımızda sat ve geri kirala var. Ancak diğer ürünler üzerinde de çalışıyoruz. Şu anda deneme amaçlı yaptığımız yazılım leasing’ini yılın son çeyreğinde daha yaygın olarak sunmaya başlayacağız. Sektördeki diğer finansal kiralama şirketleri ve biz bugünlerde yazılım firmalarıyla görüşüp onlarla işbirliği yapmaya çalışıyoruz. Yazılımcılarda bu işe çok sıcak bakıyor. En azından korsan yazılımları azaltacak bir uygulama olacaktır. “
Burgan Leasing operasyonel leasing uygulamasına 2014 yılında başlayacak. Dünyada çok yaygın uygulanan operasyonel leasing en fazla taşıt aracı, iş makinesi, vinç, donanım sistemleri, ofis elemanları ve tıbbi cihazların alımı için kullanılıyor. Türkiye’de de bu ürünlerin lokomotif olması bekleniyor. Burgan Leasing bu ürünlerin en azından birinde aktif olmayı planlıyor. Akpınar “Her finansal kiralama şirketi her alanda operasyonel leasing yapamayacak. Çünkü bu uygulama daha fazla servis ve bilgi gerektiren bir ürün. Ciddi düzeyde uzmanlaşmak gerekiyor. Örneğin, iş ve inşaat makineleri iyi bildiğimiz bir sektör. Forklift piyasası da öyle. Bu sektörlerle ilgili çalışmalarımız var. Ancak bunların dışında herkesin girmediği bir alanda da operasyonel leasing yapmak için çalışmalarımızı sürdürüyoruz” diyor.
Kurumsaldan ziyade orta ve küçük ölçekli firmalara odaklanan Burgan Leasing şu anda İç Anadolu ve Çukurova’da bulunan temsilciliğini yasadaki değişiklik nedeniyle şubeye dönüştürecek. Bu arada yasal izinleri alır almaz İstanbul Anadolu ve Avrupa yakası (batı kesimi) ile Bursa ve İzmir’de birer şube açarak toplam şube sayısını altıya çıkartacak.
YENİ YASA KOBİ’LERE YARAYACAK
Türkiye, yeni yasa sayesinde dünyada leasing sektörünün lokomotifi olan ürünlerle tanışmaya hazırlanıyor. Finansal kiralama şirketleri şimdilik sadece “sat, geri kirala” işlemini yapmaya başladılar. Önümüzdeki günlerde diğer ürünlerin de piyasaya girdiğini göreceğiz. Bu yılın ikinci yarısından itibaren pazara sunulması beklenen diğer finansal kiralama ürünleri ile birlikte sektör 2013 yılının oldukça hareketli geçmesini bekliyor. Son leasing yasası ile Türkiye’ye gelen ve sektörde büyük bir hareketlilik yaratması beklenen yeni finansal kiralama ürünlerini sizler için derledik...
Yeni yasanın getirdiği yeni ürünler
SAT, GERİ KİRALA
Uzmanlara göre, sektörün 2013 yılına damgasını vuracak ürün “sat, geri kirala” olacak. Söz konusu ürün çıkalı daha iki ay olmasına rağmen sektördeki şirketlerin neredeyse tamamı müşterilerine bu ürünü kullandırmaya başladı. Dünyada “sat, geri kirala” için kullanılan en yaygın ürün ise gayrimenkul.
Türkiye’de de uygulamanın gayrimenkul ağırlıklı olması bekleniyor. Uygulama ise şöyle: Diyelim ki mülkiyeti size ait olan bir fabrika veya ofis var. Bu arada işinizi geliştirmek veya yeni bir projeyi hayata geçirmek istiyorsunuz, ancak kaynağınız yetersiz. Bu durumda büro, atölye veya fabrikanızı leasing şirketine satıyorsunuz. Tapuda yerin sahibi leasing şirketi oluyor. Ama siz aynı mekanda çalışmaya devam ediyorsunuz. Başka bir deyişle kendi mülkünüzde kiracı konumuna geçiyorsunuz. Leasing şirketine aylık veya üçer aylık dönemlerde ödeme yapıyorsunuz. Süre dolduğunda ise, sembolik bir değer üzerinden,  örneğin bin  TL’ye leasing şirketinden büro, fabrika veya atölyenizi geri alıyorsunuz. Bu işlem için eskiden yüzde 8 tapu harcı öderken yeni düzenlemeyle harç tutarı binde 4.5 gibi makul bir düzeye indirildi.
Sat geri kirala uygulaması gayrimenkulün yanı sıra piyasa değeri olan hür tür makine ekipmanıyla da yapılabiliyor.
YAZILIM LEASING’İ
Yeni yasayla artık yazılım ürünleri de leasing sektörü kapsamına girdi. Bugüne kadar finansal kiralamaya konu olan tüm varlıklar somuttu. Ancak yazılım ürünleri fiyatlarının büyük tutarlara ulaşması ve bir işletme için vazgeçilmez bir konuma gelmesi, yasa yapıcıları da harekete geçirdi. Artık yazılımlar da lease edilebilecek. Bu sayede korsan yazılımların azalması da sağlanacak. 
Yazılım leasing’inde finansal kiralama şirketi sizin adınıza ihtiyacınız olan yazılımı satın alacak. Siz kirayı leasing şirketine ödeyeceksiniz. Sürenin sonunda leasing şirketi, yazılımın lisans kullanma hakkını şirketinize devredecek. Leasing şirketleri yazılım leasing’i için hummalı bir çalışma içinde. Sektör temsilcileri bu konuda özellikle yazılım şirketleriyle görüşmelerini sürdürüyor.
TAMAMLAYICI MALLARIN LEASING’İ
Sektör bugüne kadar tamamlayıcı unsur niteliğindeki malları leasing yapamıyordu. Örneğin bir bina lease edilir iken, binanın içindeki asansör, yürüyen merdiven, ısıtma soğutma sistemi gibi tamamlayıcı unsurları tek başına lease edilemiyordu. Veya gemi leasing’i yapıyor, ancak gemi motoru lease yapılamıyordu. Son yasa bu konuları da düzenledi. Bugünlerde hangi ürünün nasıl lease edileceğine ilişkin yönetmelikler hazırlanıyor.
Bu sayede sektör daha fazla ürünü lease edebilecek. Söz konusu düzenlemenin özellikle sınırlı kaynakla iş yapmak isteyen küçük ve orta ölçekli yatırımcılara ve kentsel dönüşüm projelerine destek vereceği düşünülüyor.
GEMİ VE UÇAK LEASİNG’İ
Yeni yasa sayesinde bugüne kadar çok zor olan gemi ve uçak leasing’i de kolaylaştırıldı. Karmaşık prosedürleri sadeleştirildi. Bu kapsamda Türkiye’de çok yaygın olmamasına karşın tekne leasingi de kolaylaştırılmış oldu. Bu sayede, Türkiye’de özellikle tekne ve motoryat pazarında ciddi bir hareketlilik olması bekleniyor.
OPERASYONEL KİRALAMA
Leasing şirketleri bugüne kadar finansal kiralama dışında bir işlem yapamıyordu. Yeni yasa sayesinde operasyonel kiralama hakkı da tanındı. Tıpkı klasik finansal kiralamada olduğu gibi herhangi bir malı kiralamak artık mümkün. Ancak bu mal vade sonunda sizin olmayacak. Aslında Türkiye’de bu işi filo ve otomobil kiralama şirketleri başarılı şekilde yapıyor. Şimdi bu hak finansal kiralama şirketlerine de tanınmış oldu. Tabii kapsam da genişledi.
Bugün dünyada operasyonel leasing en çok araç, iş makinesi, vinç, bilgisayar donanımları, ofis ekipmanları ve tıbbi cihazların alımında kullanılıyor. Özellikle en son teknolojileri kullanmak zorunda olan veya belirli bir süre belirli bir ekipmanı kullanmak zorunda olan şirketler operasyonel leasing’i tercih edecekler. Örneğin, bugün büyük hastaneler genellikle en son teknoloji MR cihazlarını kullanıyor. MR cihazının yeni modeli çıktığında kullanmakta olduğu cihazı finansal kiralama şirketine iade edip yine lease yoluyla en yenisini alabilecek. Finansal kiralama şirketi ise bu makineyi daha küçük hastane veya tanı merkezlerine yeniden lease edebilecek.
Bir örnek de inşaat sektöründen… Bir inşaat şirketi, yaptığı inşaatın sadece bir aşamasında sadece birkaç ay bulunduracağı bir vinç için operasyonel leasing kullanabilecek. İşi bittiğinde ise vinci finansal kiralama şirketine iade edecek. Üstelik şirketler operasyonel leasing’i klasik finansal kiralamaya göre çok daha ucuza yapabilecek.
Operasyonel leasing’in bir diğer avantajı da servis garantisi vermesi. Örneğin operasyonel leasing ile alınan bir aracın muayenesi, rutin bakımları, kar lastiği, vergisi, kaskosu gibi tüm işlemleri leasing şirketi tarafından karşılanıyor.
Yeni yasa ile neler değişti?
Yeni yasa, leasing sektörüne yeni ürünlerle birlikte yeni uygulamalar da getirdi. Sektörde bürokrasiyi ve kırtasiye masraflarını azaltacak, buna karşın sistemin hızını artıracak yeni uygulamalar şöyle:
* Süre sınırı kaldırıldı: Eski yasada leasing sözleşmeleri için dört senelik minimum süre sınırı vardı. Belli ürünlerde bu süre iki yıla kadar indiriliyordu. Yeni yasada ise süre sınırlaması tamamen ortadan kaldırıldı. Geçmiş uygulamalarda örneğin iki senelik bir finansman ihtiyacı olan ve o makineye iki sene ihtiyacı olan bir işletme, dört sene zorunluluğu nedeniyle leasing işlemi yapmaktan vazgeçebiliyordu. Şimdiyse işletmelerin ne kadar süreye ihtiyacı varsa o süreyi seçme serbestisi var.
* Noter zorunluluğu yok: Uygulamada yapılan her leasing işlemi için bir sözleşme imzalanması gerekiyor. Eski uygulamada bu sözleşmelerin noterden tescil edilmesi şartı aranıyordu. Artık noter zorunluluğu bulunmuyor. Bu uygulama bürokrasiyi azaltmasının yanı sıra zamandan ve maliyetlerden de ciddi tasarruf sağlıyor.
* Masraflar bin ile 5 bin TL arasında azaldı: Noter tescili ortadan kalktığı için masraflar büyük ölçüde düştü. Eski yasada şirket sahipleri sözleşmeyi imzalarken ayrıca noter masrafı da ödemek zorunda kalıyordu. Genelde ise masraflar bin ile 5 bin TL arasında değişiyordu. Örneğin, bir şirket bilgisayar sistemi satın almak için 20-30 bin liralık bir işlem yapmak istediğinde bin 500 TL’nin üzerinde noter masrafı ödemek zorunda kalıyordu. Özellikle küçük miktarlı işlemlerde noter masrafı caydırıcı oluyordu.
* Notere tescil kaldırıldı: Yeni yasa sayesinde noter siciline tescil zorunluluğu da kaldırıldı. Tescil işlemi kurulacak birlik yapılanması içinde gerçekleştirilecek. Tescil işlemi daha az maliyetli olacak. Ayrıca işlemler sektörün içinde kalacak.
* Tapu harcı binde 4.5’e indi: Eskiden gayrimenkuller üzerinden yapılan leasing işlemlerinde hem alıcı hem de satıcıdan yüzde 2 tapu harcı alınıyordu. Yani iki tarafın ödediği tapu harcı yüzde 4 oluyordu. Örneğin, üç yıllık bir leasing işlemi yaptıysanız bu sürenin sonunda gayrimenkulün bu defa da finansal kiralama şirketinden, şirkete devri gerçekleşiyor, bu işlemde de taraflar yine yüzde 2’şer tapu harcı ödüyor ve böylece toplamda yüzde 8’lik bir tapu harcı ödenmiş oluyordu. Bugün de gayrimenkul leasing’i yaptıranlar toplamda yüzde 8 tapu harcı ödüyor. Ancak sat geri kirala yöntemini kullananlar için artık durum farklı. Şirket aktifindeki gayrimenkulü finansal kiralama şirketine, yine yukarıdaki örnekte olduğu gibi üç yıllığına sattığında bir kereye mahsus olmak üzere binde 4.55 tapu harcı ödeyecek. Üç yılın sonunda borcu bittiğinde leasing şirketinden gayrimenkulünü geri satın aldığında ise hiç harç ödemeyecek. Böylece bu işlem için ödenen toplam tapu harcı binde 4.55’le sınırlı kalacak.
Hedef 7.5 milyar dolar
Yıl  İşlem hacmi
(milyon dolar)
2007 8.203
2008 5.303
2009 2.198
2010 3.183
2011 3671
2012 5.360
2013 * 7.000-7.500
* Tahmini rakam