Son dönemde yerli oto, yerli uçak tartışmalarına yerli kredi derecelendirme kuruluşu da eklendi. Türkiye’de kurulan ve SPK tarafından yetkilendirilen 6 kredi derecelendirme şirketi var: Fitch, JCR, TCR, Saha, Kobirate ve Turkrating.
Milliyet'ten Ayfer Yıldız'ın haberine göre, bunlar arasında yer alan Turkrating, 2006’dan bu yana faaliyette. Ancak, ülke değerlendirmesinden çok şirketlere not veriyor. Yabancı ortaklı şirketin Genel Müdürlüğü’nü ise Hazine’den emekli Gülnur Üçok yapıyor. Üçok, özel sektörde bankacılık ve derecelendirme alanlarında da çalışmış.
“Başbakan Yardımcısı Ali Babacan Bankalar Birliği’nin yerli bir kredi derecelendirme kuruluşu için çalıştığını belirtti. Bu konuda ne düşünüyorsunuz?” sorusunu Gülnur Üçok şöyle yanıtladı:
“Başka şirketler kurulsun istiyoruz. Bankalar Birliği kredi derecelendirme şirketi kuracaksa büyük ihtimalle bu şirketin çalışabilmesi için derecelendirme zorunluluğu getirilecektir. Bu destek kısmen bile olsa bizim de önümüzü açabilecektir diye düşünüyoruz. Rating’ler daha işlevsel hale gelecek ve talep yaratılacaktır. Yerel notu vermeye biz hazırız.”
‘Bizde zorunluluk yok’
Türkiye’de rating şirketlerinin gelişmesi için bazı düzenlemelere ihtiyaç olduğunu belirten Üçok, dünyada özel sektör tahvilleri, halka arzlar, ihaleler, belediyeler ve bankalara rating notu zorunluluğu olduğuna dikkat çekti.
Hindistan ve Bangladeş’te tahvil piyasasında, Libya ve Kazakistan’da ise ihalelerde rating istendiğini belirten Üçok, “Dünyada hangi ülkede rating sektörü gelişmişse bu tahvil piyasasıyla olmuştur. Bizde özel sektör tahvil piyasası yeni yeni büyüyor. Ancak, tahviller için rating notu talep edilmiyor. Çünkü, zorunluluk yok” diye konuştu.
Özellikle şirketlerin kurumsallaşmalarında kredi notunun önemli olduğunu ifade eden Üçok, “ABD’de sigorta şirketlerinin yatırım yapacağı tahvillerin rating’inin olması şart” dedi.
‘Uluslararası kabul zor’
Ülke notu için ise kredi derecelendirme şirketlerinin uluslararası kabul görmesi gerektiğine dikkat çeken Üçok şöyle dedi:
“Uluslararası arenada S&P, Fitch ve Moody’s dışında kredi kuruluşları da var. Ancak, çok fazla söz sahibi değiller. Japon R&I, JCR var. Çinliler 2010’da Dagong’u kurdu. Kroll Bond var. Alışkanlık Fitch, S&P ve Moody’s dışında diğerlerinin notları gündeme gelmiyor, adı bile geçmiyor. AB kendi rating şirketlerini kurmayı tartıştı. Ancak, 2011’de vazgeçtiler. Çünkü, tarafsızlığı tartışılır buldular. 2009’da ise rating için bazı kurallar getirdiler ve faaliyet gösterecek şirketler ESMA’dan izin almaya başladı. Böylece, şirketler daha şeffaf oldu.”
NOT NEYE GÖRE VERİLİYOR
Gülnur Üçok’un verdiği bilgiye göre, ülke kredi notu 4 ana başlık altında değerlendiriliyor: Ülkenin ekonomik yapısı; Sosyal yapısı; Kamu finansman dengeleri; Dış denge.
Üçok, “Kişi başı milli gelire, ülkenin ne kadar hızlı büyüdüğüne, büyümede oynaklığına bakılıyor. Ayrıca, milli geliri petrole mi, sanayiye mi bağlı? Önümüzdeki yıllarda büyüme hızı ne olur? Bunların yanı sıra Dünya Bankası’nın yayımladığı bazı yönetim göstergeleri var. İfade özgürlüğü ve hesap verilebilirlik; Politik istikrar ve şiddet olmaması; Hükümetin etkinliği; Kanunların üstünlüğü; Yasal düzenlemelerin kalitesi; Yolsuzluğun kontrol altına alınması gibi notun sosyal yapısına bakılıyor. Kredi notunun yarısı buradan geliyor.”
“Cari açık GSMH’nın yüzde 7’sine düştü. Not artmalı” demenin yanlış olduğunu belirten Üçok, “Cari açık düşüyor ama bu yüzde 7 diğer ülkelere göre yüksek olabilir. Önümüzdeki 3 yıl için cari açık öngörüsü nedir? Düşüşün sürmesi bekleniyor mu? Bunlar da not için belirleyici. Ayrıca, ülkenin para priminin durumu da notu etkiliyor” dedi.
‘Türkiye’nin kredi notu Avrupa’ya bağlı’
“Bu yıl içinde Türkiye’nin notu artar mı?” sorusuna Üçok, “Bu Avrupa ülkelerinin ekonomilerinin ne kadar kötü gideceğine bağlı” yanıtını verdi. Üçok, “Avrupa’da görünümü pozitif olan tek ülke Türkiye. Büyümeleri çok düşük olan Avrupa ülkelerinde işler ne kadar kötü olursa Türkiye’nin not şansı artıyor” dedi.