Bireysel emeklilik yatırım fonlarının altın fonları, kira sertifikası fonları ve fon sepeti fonları gibi yeni portföy yapıları ile kurulabilmesine, ayrıca mevcut fonların da bu ürünlere yatırım yapabilmesine imkan sağlayan SPK, faizsiz enstrümanlardan oluşan yatırım fonlarının kurulmasını mümkün hale getirdi.
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), emeklilik yatırım fonlarının portföylerine alınabilecek varlıkları çeşitlendirdi. Bireysel emeklilik yatırım fonlarının altın fonları, kira sertifikası fonları ve fon sepeti fonları gibi yeni portföy yapıları ile kurulabilmesine, ayrıca mevcut fonların da bu ürünlere yatırım yapabilmesine imkan sağlayan SPK, faizsiz enstrümanlardan oluşan yatırım fonlarının kurulmasını mümkün hale getirdi.
Sermaye Piyasası Kurulu’nun Emeklilik Yatırım Fonlarının Kuruluş ve Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete’de yayımlandı. Bugünden itibaren yürürlüğe giren Yönetmelik ile 24681 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Emeklilik Yatırım Fonlarının Kuruluş ve Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Hakkında Yönetmelik yürürlükten kaldırıldı.
Yönetmelik, emeklilik yatırım fonlarının kuruluş ve faaliyetlerine ilişkin esasları düzenliyor. Yönetmelik, emeklilik yatırım fonlarının türleri, kuruluşları, örgüt yapısı, faaliyet ilke ve esasları, katkı payının bu fonlarda toplanması ve değerlendirilmesi, fon malvarlığı, fon portföyündeki varlıkların saklanması, portföyün yönetimi, fonların birleşme, devir ve dönüşüm esasları, iç ve dış denetimi ile kamunun aydınlatılmasına ilişkin esas ve usulleri kapsıyor.
EMEKLİLİK YATIRIM FONU
Şirket tarafından oluşturulan emeklilik yatırım fonu, süresiz olarak kurulacak ve fonun tüzel kişiliği olmayacak. Fon, Kanunda yer alan amaçlar dışında kullanılamayacak ve kurulamayacak. Emeklilik yatırım fonu, sermaye piyasası kurumu niteliğinde olacak. Fon portföyünü oluşturacak yatırım araçları ve işlemleri şu şekilde belirlendi.
“Vadeli mevduat ve katılma hesabı, borçlanma araçları, repo ve ters repo işlemleri ile ortaklık payları, kıymetli madenler, kıymetli madenlere ve gayrimenkule dayalı varlıklar, türev araç işlemleri ile varantlar, Takasbank para piyasası işlemleri, yatırım fonu katılma payları, borsalarda gerçekleştirilen türev araç işlemlerinin nakit teminatları ve primleri, kira sertifikaları, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenen diğer yatırım araçları.”
FON TÜRLERİ VE UNVANLARI
Fonlar, risk ve getiri yapısı ile portföy yönetim stratejisinin tam ve doğru bir şekilde izahnamede belirtilmesi ve Kurulca uygun görülmesi koşuluyla kurulabilecek.
İzahnamede belirtilecek portföy yönetim stratejilerine uygun fon türleri, Müsteşarlığın görüşü alınarak Kurulca belirlenecek. Fonun unvanında belirli bir varlık grubuna, sektöre, sektörlere, ülke ya da coğrafi bölgeye yatırım yaptığı izlenimini uyandıracak bir ibare kullanan fon varlıklarının en az yüzde 80’i; fon unvanında yer alan söz konusu varlık grubu, sektör ya da sektörlere ait olan varlıklardan, fon unvanında yer alan ülke ya da coğrafi bölgeye ait ve o ülke ya da coğrafi bölgenin piyasa yapısını ve risklerini yansıtabilen varlıklardan oluşacak. Fonlar, fon paylarının emeklilik sözleşmesinde tanımlanmış katılımcı, kişi ya da gruplara tahsis edildiği grup emeklilik yatırım fonu şeklinde de kurulabilecek.
Grup emeklilik yatırım fonları; işyeri veya belirli meslek grupları bazında, sektörel bazda ve Kurulca uygun görülmek koşulu ile fon paylarının belirli kişi ya da gruplara tahsis edilmesi suretiyle oluşturulabilecek.
Fonların portföy yönetim stratejilerinin uygulanması neticesinde ulaşılmak istenen hedefin objektif olarak tanımlanabilmesi ve fonun bu hedefe ulaşmadaki performansının ölçülebilmesi amacıyla yatırım stratejisine uygun olarak belirlenecek karşılaştırma ölçütünün izahnamede belirtilmesi ve KAP’ta ilan edilmesi zorunlu olacak.
Fonlar ticari ve hukuki işlemlerinde; şirketin unvanı ile bu Yönetmelik uyarınca fonun yatırım amacına uygun olarak seçilen türü içerecek şekilde belirleyecekleri fon unvanını kullanmak, fonu temsil eden fon yöneticileri de faaliyetleri ile ilgili belgeleri bu unvan altında imzalamak zorunda olacak.Fon izahnamesinde belirtilmesi ve Kurulca uygun görülmesi koşuluyla, reklam ve pazarlama faaliyetlerinde yatırımcıları yanlış yönlendirmeyecek şekilde, fonun risk ve getiri yapısının tam ve doğru bir şekilde anlaşılmasını sağlayacak farklı bir ad kullanılabilecek. Fonun portföy yönetim stratejilerine uygun yönetilmemesi veya fon unvanının ve reklam ve pazarlama faaliyetlerinde kullanılan fon adının katılımcının yanıltılmasına yol açması durumlarında Kurul, fonun portföy yönetim stratejilerinin, fon unvanının, fon adının veya kullanılan karşılaştırma ölçütünün değiştirilmesini isteyebilir veya bunları resen değiştirebilecek.
Fonun ya da fon tarafından ihraç edilen payların, kamu tarafından resmi bir teminat altına alındığı şeklinde yorumlanmasına yol açacak açık veya dolaylı bir ifadeye fon unvanlarında yer verilemeyecek.
FON KURULUŞ BAŞVURUSU
Fon, Kuruldan izin almak koşuluyla şirket tarafından kurulacak. Şirket; Kurulca belirlenen standarda uygun olarak hazırlanan kuruluş başvuru formu, formda belirtilen belgeler ve fon içtüzüğü ile birlikte fon kurmak için Kurula başvurmak zorunda olacak. Başvuru için gerekli belgelerin tam olarak Kurula iletilmesi ile Kurulca incelemeye başlanacak, aksi takdirde başvurular değerlendirmeye alınmayacak. Başvuruya ilişkin olarak talep edilebilecek ilave belge ve bilgilerin Kurulca belirlenen sürede tamamlanması zorunlu olacak. Kurul, başvuruların elektronik ortamda yapılmasını isteyebilecek.
Fon kuruluş başvurularının Kurulca uygun görülebilmesi için; şirketin kuruluş şartlarını kaybetmemiş olması, saklayıcının ve portföy yöneticisinin belirlenmiş olması, fon içtüzüğünün Kurul düzenlemelerine uygun hazırlanması ve Kanun, bu Yönetmelik ve ilgili mevzuatta belirtilen diğer şartların yerine getirilmesi zorunlu olacak.
ASGARİ FON BAŞLANGIÇ TUTARI, AVANS TAHSİSİ
Kanun çerçevesinde, her şirketin grup emeklilik yatırım fonları hariç farklı portföy yönetim stratejisine sahip en az üç ayrı fon kurması zorunlu olacak. Kurulması zorunlu üç fonun her birinin başlangıç tutarı, şirketin ödenmiş sermayesinin yirmide birinden az olamayacak. Ancak, şirketin bu üç ayrı fonuna ilave olarak kurulacak yeni bir fonu için fon başlangıç tutarı şirket tarafından belirlenecek. Kurulması zorunlu üç fon için, fonların kuruluşunu müteakip, her bir fon için ayrı ayrı olmak üzere şirketin ödenmiş sermayesinin yirmide birinden az olmamak üzere avans tahsis edilmesi zorunlu olacak. Asgari üç fona ilave olarak kurulacak her bir fona avans tahsis edilmek istenmesi halinde avans tutarı şirket tarafından serbestçe belirlenecek.
Şirket, Müsteşarlığın uygun görüşünü alarak, katılımcılara sunulacak emeklilik planlarına kurucusu olduğu fonların yanı sıra başka şirketler tarafından kurulan fonları da dahil edebilecek.
FON KURULU EN AZ 3 KİŞİDEN OLUŞACAK
Şirket, kurduğu fonla ilgili işlemlerin takibi ve raporlanması amacıyla şirket yönetim kurulu kararıyla en az üç kişiden oluşan bir fon kurulu atayacak. Fon kurulu üyeliklerine şirket dışından atama yapılması da mümkün olacak. Fon kurulu her bir fon için ayrı ayrı belirlenebileceği gibi birden fazla fon için tek bir fon kurulu da oluşturulabilecek.
Şirket yönetim kurulu üyelerinin, belirlenen nitelikleri taşımaları halinde, fon kurulu üyesi olarak görevlendirilmeleri mümkün olacak.
FON KURULUNUN GÖREVLERİ
Fon kurulu, fon faaliyetlerinin, şirketin genel yönetim stratejilerine ve politikalarına uygun olarak düzenli, verimli ve etkin bir şekilde ilgili mevzuat, fon içtüzüğü ve izahnamedeki esaslar çerçevesinde yürütülmesini sağlayacak. Fonun muhasebe, belge ve kayıt sisteminin düzenli bir şekilde tutulacak. Fon adına yapılacak sözleşmelerin ilgili mevzuata uygun şekilde hazırlanması, fon portföyünün mevzuata uygun şekilde değerlenmesi ve birim pay değerinin doğru şekilde hesaplanması, fon ile ilgili mali tablo ve raporların hazırlanması, fon performansının takip edilmesi fon kurulu görevleri arasında yer alacak.
RİSK YÖNETİM SİSTEMİ
Türev araç işlemlerine taraf olacak fonların risk yönetim sistemlerini oluşturmaları ve buna ilişkin prosedürleri yazılı hale getirmeleri zorunlu olacak.
Şirket, kurucusu olduğu ilk üç fon için kuruluşuna ilişkin izin yazısının şirkete tebellüğ tarihini izleyen altı ay içerisinde kayda alma başvuru formu, izahname ve formda belirtilen diğer belgelerle birlikte Kurula başvurmak zorunda olacak.
PORTFÖY SINIRLAMALARINA İLİŞKİN ESASLAR
Yönetmelik ile fon yönetiminde portföy sınırlamalarında uyulması gerekli koşullar da belirlendi. Buna göre fon portföyünün yüzde 10’undan fazlası bir ihraççının para ve sermaye piyasası araçlarına yatırılamayacak. Ayrıca, fonun yüzde 5’inden fazla yatırım yaptığı aynı ihraççıya ait para ve sermaye piyasası araçlarının toplam tutarı fon portföyünün yüzde 40’ını aşamayacak. Varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen sermaye piyasası araçları için bu bendin birinci cümlesindeki yüzde 10’luk sınırlama yüzde 25 olarak uygulanacak. Sınırlama ise uygulanmayacak. Fon portföyüne borsada işlem gören varlıkların alınması esas olacak. Borsada işlem görmeyen özel sektör borçlanma araçları, fon portföy değerinin yüzde 10’unu geçmemek kaydıyla fon portföyüne dahil edilebilecek. Borsada işlem görmeyen özel sektör borçlanma araçlarına yatırım yapan fonların yatırım aşamasında, portföyünde bulunan özel sektör borçlanma araçlarının gerektiğinde nakde dönüştürülebilmesini teminen şirketle veya bir aracı kuruluşla konuya ilişkin bir sözleşme imzalaması gerekecek.
Fon, tek başına hiçbir ortaklıkta sermayenin ya da tüm oy haklarının yüzde 5’ine veya daha fazlasına, bir şirketin kurucusu olduğu fonlar ise toplu olarak, hiçbir ortaklıkta sermayenin ya da tüm oy haklarının yüzde 20’sinden fazlasına sahip olamayacak.
Fon portföyünün en fazla yüzde 20’si girişim sermayesi yatırım ortaklıkları tarafından ihraç edilen sermaye piyasası araçlarına ve girişim sermayesi yatırım fonlarının katılma paylarına yatırılabilecek. Fon portföyüne şirketin ve portföy yöneticisinin para ve sermaye piyasası araçları dahil edilemeyecek.
YÜZDE 30 SINIRI
Şirketin ve portföy yöneticisinin; sermayesinin yüzde 10’undan fazlasına sahip olan hissedarlarının, yönetim kurulu başkan ve üyelerinin, genel müdür ve genel müdür yardımcılarının ayrı ayrı ya da birlikte sermayesinin yüzde 20’sinden fazlasına sahip oldukları ortaklıklar ile şirketin ve portföy yöneticisinin doğrudan ve dolaylı iştiraklerince çıkarılmış para ve sermaye piyasası araçlarının toplamı, fon portföyünün yüzde 30’unu aşamayacak.
Fon portföyünün en fazla yüzde 30’u bir topluluğun para ve sermaye piyasası araçlarına yatırılabilecek. Topluluk, hukuksal yönden birbirinden bağımsız olmakla birlikte sermaye, yönetim ve denetim açısından birbirleriyle ilişkili, faaliyet konuları yönünden aynı sektöre bağlı olsun veya olmasın, organizasyon ve finansman konularının bir ana ortaklık çatısı altında tek merkezden koordine edildiği ana ve bağlı ortaklıklar bütününü ifade edecek.

FON PORTFÖYÜNÜN EN FAZLA YÜZDE 10’U TAKASBANK PARA PİYASASINDA DEĞERLENDİRİLECEK
Fon portföyünün en fazla yüzde 10’u Takasbank Para Piyasasında, fon portföyünün en fazla yüzde 20’si Kurul kaydında bulunan yatırım fonu ve yabancı yatırım fonu katılma paylarına yatırılmak suretiyle değerlendirilecek. Ancak tek bir yatırım fonuna yapılan yatırım tutarı, fon portföyünün yüzde 4’ünü geçemeyecek.
KAYDA ALMA ÜCRETİ YÜZBİNDE 3 ORANINDA HESAPLANACAK
Takvim yılı esas alınarak üçer aylık dönemlerin son iş gününde fonun net varlık değeri üzerinden yüzbinde üç oranında hesaplanacak kayda alma ücreti izleyen on iş günü içerisinde Kurul özel hesabına yatırılarak ilgili dekontların ve hesaplama tablosunun bir örneği Kurula iletilecek. Fonun ilgili hesaplama dönemi içerisinde fon paylarını halka arz etmesi durumunda, fon paylarının satışa sunulmuş olduğu günlerin ilgili üç aylık dönemdeki gün sayısına oranı dikkate alınarak kayda alma ücreti hesaplanacak. Fonların birleşmesi ve dönüşümü durumunda ayrıca bir ücret alınmayacak.
DEVLET KATKISININ YATIRIMA YÖNLENDİRİLMESİNE İLİŞKİN ÖZEL HÜKÜMLER
Devlet katkısının yatırıma yönlendirileceği fonun kuruluş ve kayda alma başvuruları birlikte değerlendirilecek ve sonuçlandırılacak. Devlet katkısının yatırıma yönlendirileceği fona avans tahsisi zorunlu olmayacak. Devlet katkısının yatırıma yönlendirileceği fon için kayda alma ücreti alınmayacak. Devlet katkısının yatırıma yönlendirileceği fonun, portföy yöneticilerinin ve saklayıcının Kanun ve bu Yönetmelik kapsamındaki faaliyetleri Kurul tarafından denetlenecek.
30 NİSAN 2013 İTİBARIYLA FON BİLDİRİMLERİ KAP’A YAPILACAK
Fonların bildirimlerinin Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) gönderilmesi uygulamasına 30 Nisan 2013 tarihinde başlanacak olup, uygulamanın başlamasına kadar fonlara ilişkin duyuruların Türkiye çapında yayın yapan en az iki günlük gazetenin Türkiye baskısında ilan edilmesine devam edilecek. Fonların toplam gider kesintisi oranlarının fon toplam gider kesintisi oranı üst sınırları dikkate alınarak belirlenmesi, belirlenecek fon toplam gider kesintisi ve fon işletim gideri kesintisi oranlarının KAP’ta ve kurucunun resmi internet sitesinde ilan edilmesi ve yapılacak ilk içtüzük veya izahname değişikliği başvurularına bu kapsamda yapılacak değişikliklerin de dahil edilmesi gerekecek.
SPK: YENİ PORTFÖY YAPILARI KURULABİLECEK
SPK’dan yapılan açıklamada emeklilik yatırım fonlarına ilişkin yazılı açıklama yaptı. Açıklamada, emeklilik yatırım fonlarının portföylerine alınabilecek varlıkların çeşitlendirildiğine dikkat çekilerek, “Bu kapsamda bireysel emeklilik yatırım fonlarının altın fonları, kira sertifikası fonları ve fon sepeti fonları gibi yeni portföy yapıları ile kurulabilmesine, ayrıca mevcut fonların da bu ürünlere yatırım yapabilmesine imkân sağlanmıştır. Dolayısıyla yeni düzenleme ile faizsiz enstrümanlardan oluşan yatırım fonlarının kurulması mümkün hale gelmiştir” denildi.
Yıllık net getirisi ait olduğu fon grubunun yıllık ortalama net getirisinin altında kalan bireysel emeklilik fonlarının yönetiminin belirlenecek kriterler çerçevesinde başka portföy yönetim şirketine devrinin Kurul tarafından talep edilebilmesine ilişkin düzenleme yapıldığını vurgulayan SPK, bu düzenleme ile portföy yönetiminde rekabetin ve performansın artırılması, katılımcıların elde ettikleri getirinin ise artırılmasının hedeflendiğini bildirdi.
Bireysel emeklilik sisteminin gelişimine katkı sağlamak ve emeklilik yatırım fonlarının maliyetlerini azaltmak için, yatırım fonlarından alınan Kurul kayıt ücretinin emeklilik yatırım fonları için yüzde 40 oranında azaltılarak yüz binde 3'e indirildiğine dikkat çeken SPK, ayrıca, devlet katkısının değerlendirileceği katkı fonlarından, yine sisteme gereken desteği sağlamak amacıyla Kurul kayda alma ücreti alınmamasına karar verildiğini belirtti.
Emeklilik yatırım fonların maliyetlerinin azaltılmasını ve kamunun etkin bir şekilde aydınlatılmasını sağlamak amacıyla, emeklilik şirketlerinin yatırımcılarını bilgilendirmelerinde Kamuyu Aydınlatma Platformu’nu kullanmalarına imkân tanındığını belirten SPK, şunları kaydetti:
“Başvuru süreçlerinin basitleştirilmesi ve kısaltılması amacıyla emeklilik yatırım fonlarının kuruluş ve kayda alma başvurularının birlikte değerlendirilip sonuçlandırılmasına imkân sağlanmış, bu sayede emeklilik yatırım fonlarının katılımcılara sunulma süreci hızlandırılmıştır. Yönetmelikte belirlenen esaslar çerçevesinde fon portföyünün mevduat veya katılma hesaplarında değerlendirilebilecek oranı yüzde 25’e, tek bankada değerlendirilebilecek oran ise yüzde 6’ya çıkarılmıştır. Fon hesap ve işlemlerinin yıllık dönemler itibarıyla bağımsız dış denetime tabi tutulması öngörülmüştür.”