İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Murat Yalçıntaş "Mayıs ayında karşılıksız çıkan çek adedinin 83 bine çıktığını" söyledi. Yalçıntaş, "Ne yazık ki bu rakam son 2 yılın zirvesi. Hapis cezası kalkınca bir boşluk oluştu. Bu rakamlar artık çekte tehlike çanlarının çaldığını ifade ediyor. Hızla yeni adımlar atılması şart" dedi.
Karşılıksız çek yıllardır devam eden bir tartışma konusu.
Ekonomi sıkıştıkça ödenmeyen çek sayısındaki artış gündeme gelir.
Karşılıksız çek yazanların hapse girmeleri uzun süre tartışıldı. Kanun değişikliği ile hapis cezası kaldırıldı.
İTO Başkanı'nın açıklaması gösteriyor ki, hapis kalkınca karşılıksız çek sorunu büyümüş.
2011 yılının 12 ayında karşılıksız çek sayısı 594 bin iken 2012 yılının ilk 5 ayında 344 bine ulaşmış. Bu gidişle 12 aylık toplam 1 milyona ulaşacak.
Bizde ekonomi senet ile dönerdi. Ödenmeyen senetlerin tahsilindeki zorluklar nedeniyle senet yerine çek kullanılmaya başlandı.
Çeklere senetler gibi vade konulur oldu. Vadeli çek uygulaması yayıldı. Çünkü alacaklılar çeki ödemeyenin hapis yükümlülüğünden korkarak çeklerini mutlaka ödeyebileceğine inanıyordu.
İTO Başkanı Yalçıntaş, "Çekte hapis cezasının kalkmasının ardından bir boşluk meydana geldiğini ve alınan tedbirlerin ise caydırıcı olmadığının ortaya çıktığını, tehlike çanlarının çaldığını, acilen tüccarı güvenceye alacak bir mekanizmanın hayata geçirilmesi gerektiğini" belirtiyor.
Başkan önce çek hacminin büyüklüğünü sergiliyor. Diyor ki, "Mayıs ayında takas odalarında mahsuplaşmaya ibraz edilen çek tutarı 25.7 milyar lira. Çek, Türkiye için işte bu kadar önemli. Sıkıntı ortada. Hızla yeni adımlar atılması şart. Bu noktada 'Mali Risk Sigortası' sisteminin büyük fayda getireceğini düşünüyoruz."
Mali Risk Sigortası sistemini işe başkan şöyle anlatıyor: "Çeke yeniden itibar kazandıracak sistem 'Mali Risk Sigortası'. Bu sistemde tüccar ödenmeme riskine karşı çekini sigortalatacak. Piyasada sigortalı çekler gönül rahatlığı ile elden ele dolaşabilecek. Çek karşılıksız çıktığı vakit, tüccar korkmayacak, çek bedelini sigortadan tahsil edebilecek ve çarklar dönmeye devam edecek. Bu sigortanın maliyetinin de çekin tarafları arasında makul oranlarda paylaştırılması gerekiyor."
Mali Risk Sigortası her 100 TL'lik çekte, büyük olasılıkla en az yüzde 10 dolayında bir yük getirmekle kalmayacak, sistemin işleyebilmesi çek kesen her işletmecinin bir kredi değerlemesini zorunlu kılacak. Bugünkü yapıda, özellikle Anadolu'da çek ile yükümlülük altına giren küçük firmalar bu yükü kaldırabilir mi? Pek mümkün görünmüyor.
Keşke Mali Risk Sigortası tüm vadeli çek sistemini kapsayabilse. Sigorta sistemini kurmak kolay da, işletmek, tüm vadeli çekleri sistem kapsamına almak (bugün için) çok zor.
Tevfik Güngör/Dünya
Yazdır