Mali Suçları Araştırma Kurulu'nun (MASAK) Başkanı Mürsel Ali Kaplan, Türkiye Bankalar Birliği'nin yönetim kurulu toplantısına katılarak, burada terörün finansmanının önlenmesi konusunda bankalardan daha fazla destek istedi. Toplantıda, kara para aklama ve terörün finansmanının önlenmesinde, bankaların önemine dikkat çekilerek, MASAK'ın beklentileri anlatıldı. 17 BANKADA EKSİKLİK Bankalar Birliği'ne, bankaların, suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanının önlenmesi amacıyla uyum programı oluşturmakla yükümlü oldukları anımsatılırken, 2009 yılında 36 mevduat ve katılım bankasının uyum programı yönünden denetlendiği belirtildi. Yapılan denetimler sonucunda, 17 bankada eksiklikler tespit edildi. MASAK yönetimi, bankaları, kara para ve terörün finansmanıyla mücadele konusundaki çalışmaları tam olarak uygulamaya geçirmemekle eleştirirken, bankaların, bu çalışma için özel bir uyum birimi oluşturmasını ve bu konuda özel bir yönetici atamasını istedi. Bankalar, kara parayla mücadele konusunda sadece banka görevlisini atarken, MASAK, son derece kritik olan bu göreve genel müdür yardımcısı düzeyinde bir yöneticinin atanmasını talep etti ve şef düzeyindeki çalışanları da kabul etmediğini aktardı. MASAK, uyum birimi için yeterli sayıda personel görevlendirmesine ve bu personele başka iş verilmemesini de isterken, 'Uyum birimindeki görevlilere, bu işini aksatacak yoğun görevler verilmesin. Uyum birimi, otorite ve yetki olarak üst düzeyde olmalı' mesajı verildi. Adres vermeyen, hırsızlıktan korkmayan ihbar edilecek BANKALARCA MASAK'a bildirilmesi gereken şüpheli işlemlerden bazıları şöyle: -NORMAL olarak verilmesi gereken adres gibi bilgilerin, verilmesinde isteksiz davranılması, Sahteliğinden şüphe edilen belge ibraz edilmesi. - UYUŞTURUCU ve kaçakçılık gibi suçlar ile terörist organizyonların mevcut olduğu ülkelerden normal olmayan büyük meblağlıpara transferlerin yapılması. - MÜŞTERİNİN nakit paranın taşınması sonucu oluşabilecek can güvenliğini göz önünde bulundurmaksızın hesaplarına sık sık büyük tutarda para yatırması veya çekmesi. - MÜŞTERİNİN sürekli iş yaptığı veya para gönderdiği adresler dışındaki adres ve hesaplara, şüpheyi gerektirecek şekilde önemli ölçüde para transfer etmesi. - BELLİ bir iş kaynağı ve ticari geçmişi olmayanların adına büyük miktarlarda nakit hareketlerinin olması. - KİŞİNİN alışılmadık bir şekilde birden fazla hesabının olması ve büyük meblağlarda para bulunması. - YÜKSEK kredi veya borç para alınması ve bunun beklenmedik bir şekilde kısa sürede geri ödenerek kapatılması. - YURTDIŞINDA bir hesap teminat gösterilerek, yurt içinde kredi alınması, daha sonra bu kredi ödenmeyerek borcu veren kurumun teminat gösterilen hesaptaki parayı haciz ederek yurda getirmesi. Yurt içinde normal koşullarda alınan bir kredinin geri ödenmesinin yurt dışında bulunan off-shore bankalardan yapılan transferlerle karşılanması. MASAK'a 'çok ivedi' uyarısı BİR banka çalışanı, şüpheli işlemle karşılaştığı anda, şüpheli işlem bildirim formu doldurarak, MASAK'a bildirmek zorunda. Şüpheli müşteriye ilişkin kimlik ve adresin tespitini yapan banka çalışanı, şüpheli işleme yönelik tüm bilgi ve bulguları forma ekler. Bu form da elektronik olarak MASAK'a iletilir. Bağlantılı görülen birden fazla şüpheli işlem tespit edilmesi halinde, bu işlemler için tek bir form düzenlenir. Banka çalışanları, işleme konu malvarlığının suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanıyla ilgili olduğuna dair belge veya ciddi emare bulunması halinde, MASAK'a şüpheli işlem bildirim formuyla 'çok ivedi' uyarısında da bulunur. Bu süreçte bankacının, şüpheli işlemi gerçekleştirmekten imtina etmesi gerekir. İşlemi gerçekleştirmenin önlenemediği durumlarda ise işlemden sonra MASAK uyarılır. ŞÜPHELİ İŞLEMLER PATLADI MASAK, 2009'da son 5 yılın toplamından daha fazla şüpheli işlem bildirildi. Finans kuruluşları ve diğer yükümlüler, 2009 yılında karapara aklama suçuna yönelik 9 bin 823 adet şüpheli işlem bildiriminde bulundu. Son 5 yılda terörün finansmanıyla ilgili şüpheli işlem sayısı da 513 oldu. MASAK, 5 yılda bin 387 dosyayla ilgili kara para analizinde bulunurken, savcılıklara da 193 suç duyurusu yaptı. MASAK'ın kuruluşundan bu yana kara para aklama suçu nedeniyle mahkemelerde 279 dava açıldı, bunlardan 91'i tamamlandı. Tamamlanan davalardan da 22 mahkumiyet kararı çıktı. Kara para aklama suç duyurularının yüzde 47,7'sini uyuşturucu madde, yüzde 19,7'sini gümrük kaçakçılığı, yüzde 12,9'unu da dolandırıcılık ve hileli iflas oluşturuyor. MASAK'a, bu yıl içinde de 4 bine yakın şüpheli işlem bildirimi yapıldı. 'Online sistem bu yıl başlasın' MASAK, kara paranın tespiti için oluşturulan uyum programının riski ölçecek şekilde eksiksiz şekilde uygulanmasını da isterken, bankaların, önceden kağıtla ve elden yapılan şüpheli işlem bildirimlerini elektronik ortama aktarmasını istedi. Böylece, şüpheli işlem, tespiti halinde anında MASAK'a ulaştırılacak. MASAK'ın bankalardan beklentilerinde öne çıkan dört ana başlık şöyle: - UYUM programının yürütülmesinden sorumlu olan uyum görevlilerinin statüleri ve ofis yapıları, görevin ifasını sağlayacak hale getirilsin. - ŞÜPHELİ işlemlerin elektronik ortamda gönderilmesine yönelik sistem, yıl sonuna kadar tamamlansın. - BANKALARA, nüfus işlemlerindeki adres bilgilerine ulaşma yetkisi verdik. Teknik altyapısını tamamlayan bankalar, buradan adres mutlaka adres teyidi yapsın. - BANKALAR, kara parayla mücadele kapsamındaki bütün yükümlülüklere uyup, gerekli tedbirleri eksiksiz uygulasın. Deniz ÇİÇEK-AKŞAM