İnşaat ve tekstil ‘out’, turizm ve enerji ‘in” BARIŞ BEKAR / [email protected] KRİZ dönemlerinin “günah keçisi” bankalar, yine en çok tartışılan kurumlardan biri konumunda. Bankacılar, özellikle kredi kanallarını reel sektöre yeteri kadar açmadıkları gerekçesiyle eleştiriliyor. Bir de bunun üstüne yüksek karlar açıklanınca, siyasilerden reel sektör temsilcilerine, tüketici derneklerinden ödeme sorunu yaşayan bireysel tüketicilere hemen herkesin eleştiri okları bankalara yöneldi. Aslında bankaların yüksek karı, 2009 yılı boyunca sürekli düşen faizlerden kaynaklanıyor. Tahvil ve bonodan yüklü karlar elde eden bankaların şirketlere kredi açmakta isteksiz davranması ise “insafsızlık” suçlamasının ana nedenini oluşturuyor. Öyle ki bankacılar, neredeyse yüksek kar açıkladıkları için kendilerini savunmak durumunda kaldılar. Kriz derinleştikçe bankalara yönelik eleştirilerin boyutu da arttı. Çünkü kredisini ödeyemeyenler “kara liste”ye alınıyor ve bir daha kredi alabilmeleri neredeyse imkansız hale geliyor. Reel sektör kredi alamamaktan şikayetçi. Bankacılarsa bilançosu kredi vermeye uygun şirket bulamamaktan... Bu tartışmalar 2010 yılında da sürecek gibi görünüyor. Çünkü bankacılar, her yıl hedeflerini belirlerken sektör analizlerini de dikkate alarak hareket ediyor. Gerçi bankacılıkta da “kötü sektörün iyi şirketi, iyi sektörün kötü şirketi olabilir” felsefesi göz ardı edilmiyor. Ancak belirli sektörlere yönelik temkinli bir duruş olduğu da gerçek. Birçok bankanın üst düzey yöneticilerinin şube müdürlerini toplayarak, “Bazı sektörlere yeni kredi vermekten ziyade mevcut kredileri tahsil etmenin yollarına bakın” uyarısında bulunduğu söyleniyor. TEKSTİLİN SİCİLİ KABARIK Bankacılar, eleştirilerden bunaldıklarından olacak, krediler konusunda açıkça görüş bildirmekten kaçınıyor. Neredeyse tamamı, isimlerinin yayınlanmaması kaydıyla bilgi verebiliyor. Üst düzey bankacılar, son dönemlerde şube müdürlerine özellikle “İnşaat ve tekstil sektöründen uzak durun” mesajları veriyormuş... Peki bankaların üst düzey yöneticileri hangi sektörlerle ilgili olumlu mesajlar veriyor dersiniz? 2010 yılında öne çıkacak sektörlerin başında turizm, enerji, madencilik ve gıda geliyor. Bu öngörülerin neye göre yapıldığına gelince... Bankacılar, öncelikle 2009 yılında tasfiye olacak kredi portföyü en yüksek olan sektörleri belirliyor. Ardından da 2010 yılında büyüme potansiyeli yüksek olan sektörleri tahmin etmeye çalışıyorlar. 30 Eylül 2009 itibariyle, tekstil ve tekstil ürünleri sanayisine kullandırılan her 100 liralık kredinin yaklaşık 18 lirası “tasfiye olacaklar” arasında yer aldı. Her ne kadar tasfiye olacak kredilerin hepsi “batık” olarak tanımlanmasa da bu oran oldukça yüksek. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) verilerine göre, tekstil ve tekstil ürünleri sektörüne 2009’un 9 aylık döneminde kullandırılan nakdi kredilerin tutarı 10 milyar 138 milyon lira. Bu kredilerin 1 milyar 830 milyon lirasında ödeme sorun var. Yani tasfiye olacak krediler listesinde yer alıyor. Sadece bu oran bile bankacıların tekstil sektörünü kara listeye almasına neden olacak boyutlarda. Ayrıca tekstil sektörünün kredi limitinin zaten dolu olduğu söyleniyor. Merkez Bankası’nın biraz daha detaylı ve daha geç açıklanan verilerine bakıldığında da gerek tekstil gerekse konfeksiyon ürünlerinde işlerin pek iyi gitmediği görülüyor. Yılın ilk altı aylık verilerine göre, tekstilin iki alt kolunda da tasfiye olacak kredi oranı yüzde 14 civarında. Tekstil ve tekstil ürünleri sanayiinin alt kollarından bankacıların kara listesinde şimdilik yer almayan sektörlerse deri ve kürk işlemeciliği ile iplik... Bunun gerekçesi ise deri ve kürk işlemeciliği ürünlerinin ihraç edildiği ülkelerde krizin çok fazla etkili olmaması. Bankacılar, deri sektöründe fiyatlama sorunu olmadığını, doğal olarak da karlılığın sürdüğünü vurguluyor. Bu yüzden de söz konusu sektörde tasfiye olacak kredi oranı yüzde 6 ile tekstil geneli ortalamasına göre oldukça düşük bir düzeyde. Tekstildeki trend değişikliklerinin de bu sektörün bazı alt kollarını 2010 yılında öne çıkaracağı konuşuluyor. Örneğin, iplik sektörünün yıldızı parlayacak. Çünkü kriz nedeniyle birçok iplik şirketi kapandı. Bu durum kalanların daha da güçlenmesini sağlayacak. Yani tekstilin sicili kabarık olmasına rağmen, bazı alt kollarında iş hacimlerinin artması bekleniyor. Ayrıca krizle birlikte tekstilde pamuğun yerine sentetik ve akrilik iplik kullanımının ön plana çıkması, bu alanda üretim yapanların daha fazla büyümesini sağlayabilir. Bu alanda üretim yapan üreticiler de bankacıların gözdesi olacak. İNŞAAT SEKTÖRÜ ŞİŞTİ Mİ? Bankacılar, son yılların gözde sektörlerinden inşaata da 2010 yılı planlarında temkinli yaklaşıyor. Gerçi bu sektördeki tasfiye olacak kredi oranı tekstil ve gıdanın altında. Ancak önümüzdeki yıl bu inşaatta ciddi bir durgunluk yaşanacağı beklentisi mevcut. Çünkü düşen faizlerle birlikte son 5 yılda, alım gücü olan herkes borçlanarak ev aldı. Üstelik bankacılar, önümüzdeki dönemlerde faizlerin daha fazla düşmeyeceği görüşünde. Konut kredileri sürekli artsa da hala sektörde stokların yüksek olduğu belirtiliyor. Yani 2010 yılının ilk yarısında inşaat sektöründe durgunluk bekleniyor. Bu da bankacıların bu sektöre kredi verme konusunda isteksiz olmasına neden olacak. Ancak inşaat sektöründe canlanmanın daha çok yılın ikinci yarısında start alacağı beklentisi de yabana atılmamalı. GIDA TOPTANCILARI BATIK Gıda ise yıldızı parlayacak sektörler arasında gösteriliyor. Bankacılar, gıda ve tarımı çekinmeden kredi verilebilecek alanlar arasında gösteriyor. Gerçi gıda sektöründe tasfiye olacak kredi oranı yüzde 7.5 gibi yüksek sayılabilecek bir seviyede. Ancak bu sektörde tasfiye olacak kredilerinin büyük bir kısmının gıda toptancılarından kaynaklandığına dikkat çekiliyor. Gıda üreticilerinin durumu ise gayet iyi görünüyor. Bankacılara göre, gıda sektörü 2010’da da büyümeye devam edecek. Bu yıl yağışlar iyi başladı. Böyle giderse rekoltelerin yüksek çıkması bekleniyor. Gıda toptancılarını ise yine olumsuz geçecek bir yılın beklediği ileri sürülüyor. TURİZM DE BÜYÜYECEK 2010 yılında bankalardan çok rahat kredi alabilecek sektörlerin başında turizm geliyor. Türkiye dışında tüm Akdeniz ülkelerinde bu yıl turizm gelirleri düştü. İşte bu durum Türkiye’yle ilgili olumlu beklentileri 2010 yılına da taşıyor. Bankacıların projeksiyonlarına göre, turizm sektörü 2010 yılında da büyümeye devam edecek. Çünkü hem turist sayısı hem de turist başına harcama tutarlarında artış var. Üstelik Rusya ve diğer ülkelerden gelen turist sayısındaki artışın Avrupa kaynaklı olası bir daralmayı telafi edeceğine yönelik güçlü bir beklenti söz konusu. Turizmle birlikte otomotiv ve enerji de bankacıların kredi vermek için yarışacağı sektörler arasında yer alıyor. Sanayi üretiminin yeniden artışa geçmesi, elektrik üreticisi enerji şirketlerinin karlılığının devam edeceği beklentisini güçlendiriyor. Enerjinin yanı sıra madencilik de bankacıların gözde sektörlerinden... Para Dergisi