Toz duman dağıldığında dünya nasıl görünecek? Paul Volcker / The Banker Birkaç 10 yıl önce bankacılık sektörünün yine ciddi sıkıntıları vardı ama ABD artan fiyat istikrarı ve güçlü büyümeden faydalanıyordu. Çin hala yeni ortaya çıkan ülkeler kategorisinde yer alıyordu ve büyük bir ekonomik güç olarak görülmüyordu. Bugünkü bakış açımız ise oldukça farklı. Piyasalarımız ve kurumlarımız, güçlü telafi teknikleri ve kompleks finansal mühendislik ile tanıştı. Ama şimdi görünüyor ki bunlar bizi kaynaşmalar ve fiyaskolardan korumadı; bilakis bunların oluşmasına katkıda bulundu. Ulusların kendi içinde ve aralarında gelişen ekonomik dengesizlik yılları, yaşayanların hafızasındaki en kötü durgunluğa yol açtı. Bir zamanlar onurlu duran bankalar ve yatırım bankaları kayboldu ya da kendilerini hükümet desteğine muhtaç durumda buldu. Şimdi ekonomik olarak güçlü olan ‘yeni’ Çin’e, 2009’da büyüme gösterecek az sayıda ülkeden birisi olarak, umutla bakıyoruz. Yani sorunlar katlanıyor. Peki, ABD ve dünya ekonomisiyle ilgili olasılıklar nedir? Hem ulusal hem de uluslararası sistemlerin yönetimi için yeni imkanlar yok mu? Parçalanan finans sisteminin aşırı ölçüde onarıma ihtiyaç duyduğuna dair soru işareti olabilir mi? İstikrarsızlaştıran kaynaşmalar Bana göre globalleşmiş bir finansal sistemin nihai mantığı, bir dünya parasına dayanmaktadır. Herhangi bir resmi bağlamda bu, gerçeklikten çok uzaktır. Bu mevcut değilken ABD doları; işe yarar, pragmatik bir şekilde görev yapmıştır. Yaygın kabullenilişi, akışkanlığı ve piyasalarının genişliği ve kalabalık ulusal pazarlardaki görece istikrarı, doları ortak bir ödeme aracı, dünya ticaretinde üzerinde genel olarak üzerinde uzlaşılmış bir birim ve yaygın olarak kullanılan bir tasarruf aracı yapmıştır. Aynı zamanda, derin ve sonuçta istikrarsızlaştıran dengesizlikler uzun süre devam etmiştir; özellikle de Çin ve (Asya’nın geri kalanıyla) ABD arasındaki kaçınılmaz görünen cari açık dengesizliklerinde. Bütün bunlar, dolar dengelerinin aşırı büyümesini belirleyen dengesizliklerle etkin biçimde uğraşmak gerektiğine işaret etmektedir. Finansal sistem reformu Gerçek şu ki bugün ya da yarınlarda uluslararası para birimi olarak ABD dolarına alternatif yoktur. ABD’nin -kendi çıkarı için, Çin’in çıkarı için ve dünyanın çıkarı için- merkezi sorumluluğunun, doların satın alma gücünü hem evde hem de uluslararası piyasalarda sürdürmesi ve güçlü ve açık bir finansal sistem oluşturması gerektiğinin açıkça anlaşılması gerektiğini düşünüyorum. Daha acil bir konu ise finansal sistemin reformudur. Reforme edilmiş sistemin anahtar unsurları, hem dahili hem de uluslararası olarak sabit olmalıdır -örneğin, sermaye ve teşvik gereklilikleri, muhasebe standartları, borsa dışı türev ürünler için düzenlemeler ve bilginin açıklanması ve paylaşılmasıyla ilgili uygulamalar. Prensip düzeyindeki temel uzlaşıyı ulusal yasalar ve idari düzenlemeler haline getirmek büyük bir meydan okuma olacaktır. Reforma daha genel olarak yaklaşırken, münferit kurumların ötesine geçen potansiyel riskler söz konusudur. Piyasa performansına ve kurumsal istikrara zarar verebilecek sistemsel aşırılıklar ve zayıflıkları tanımlamak konusunda otoriteler alarmda olmalıdır. Yine ticari bankalar, sigorta şirketleri ve belki düzenlemelere bağlı faaliyet gösteren belirli bazı finansal kurumlarla ilgili, ‘doğru değer’ olarak adlandırılan muhasebe standartlarının gözden geçirilmesi için güçlü nedenler vardır. Sorun sadece bozulmuş piyasalarda değeri ölçme güçlüğü değildir, aynı zamanda alım satım işlemleri için ilgili pazara uygun, katı bir muhasebe sistemi oluşturmaktır ve yatırım bankaları, içkin olarak orta düzey olgunlukta olan ve kredi risklerine sahip olan bankaların temel ve hayati iş modelleriyle bağdaşmayan uygunsuzlukları raporlama konusunda bir tür volatiliteyi oluşturabilirler.