Yazdır
FINANSINGUNDEMI.COM - DIŞ HABERLER SERVİSİ
ABD’de tüketiciler, fiyatlarda tarife kaynaklı yaşanacak bir patlama nedeniyle endişeli.
Finansingundemi.com'un derlediği bilgilere göre, ikinci Trump yönetimi 2 Nisan 2025'te kapsamlı küresel tarifeler duyurduğundan beri, hangi vergilerin gerçekte aktif olduğunu ve hangi ülkeler, mallar ve kaynaklar üzerinde olduğunu takip etmeye çalışmak Amerikalılar için baş döndürücü bir süreç halini almış durumda. Tüketiciler ise ne yapmaları gerektiğine dair kapsamlı bir rehber arayışında.
ABD’de yeni tarife düzeni
Forbes’tan Steven John’un makalesine göre, çok sayıda uzmana göre bu süreçte açık olan şey, Amerikalıların yakında kanepelerden çamaşır makinelerine kadar her türlü ürüne ödeyeceği fiyatların artacağı. Bunun nedeni ise, genellikle yabancı ülkelere ve şirketlere uygulanan vergiler olarak konumlandırılan tarifelerin, aslında malları ithal eden Amerikan şirketleri tarafından ödenmesi ve ardından belirli bir düzeyde yüksek tüketici fiyatlarının gelmesi.
Bu politikaların etkilerinin ne olacağını ve Amerikalıların hayatlarının nasıl değişebileceğini daha iyi anlamak için Forbes, Vetted'da test ettiği ve önerdiği birçok üründe hangi gelişmelerin görülebileceğeini öğrenmek için çok sayıda ekonomist ve finans araştırmacısıyla görüştüğünü bildiriyor.
Bu uzmanlar ayrıca kısa vadede tüketici satın alımları hakkında nasıl düşünülmesi gerektiği konusunda da tavsiyelerini paylaşıyor ve bu zorlu ve belirsiz zamanda nasıl yol alınacağı konusunda rehberlik ediyor.
Hangi tarifeler halihazırda uygulanıyor?
Şu anda, Amerika Birleşik Devletleri'ne ithal edilen her şey için yüzde 10'luk bir temel tarife var ve yurtdışında bulunan çeşitli endüstrilere daha yüksek tarifeler uygulanıyor. Hükümetten alınan verilere göre, bu tarifelerin çoğu neredeyse yüzde 50’ye kadar çıkabiliyor.
Nova Southeastern Üniversitesi Wayne Huizenga İşletme Fakültesi Finans Başkanı Profesör Albert Williams, “Temel tarife, hükümetimiz tarafından tüm ülkelere uygulanan bir tarife oranıdır” diyor ve karşılıklı tarifenin, algılanan haksız ticaret uygulamalarına dayalı olarak uygulanan bir misilleme veya cezalandırıcı bir önlem olarak uygulanan daha yüksek bir vergi olduğunu açıklıyor.
Ancak, bu yükseltilmiş karşılıklı tarifelerden birkaçı şu anda zaten yürürlükte; zira Beyaz Saray 9 Nisan'da 90 günlük bir dondurma kararı aldı ve geçici olarak her şeyi yüzde 10'luk taban seviyesinde tuttu. Otomobil, çelik ve alüminyum gibi bazı endüstriler ve 14 Nisan itibarıyla yarı iletkenler ve ilaçlar buna rağmen vergilerin yürürlüğe girdiği alanlar olarak öne çıkıyor. Bu ertelemenin bir diğer ve oldukça dikkat çekici istisnası ise dünyanın ikinci büyük ekonomisine sahip olan Çin'den yapılan ithalatlar.
Michigan State Üniversitesi Eli Broad İşletme Fakültesi'nden Profesör Jason Miller, "Şu anda yürürlükte olan tüm tarifeler Çin'e yüzde 100'ün çok üzerinde. Kereste, odun ürünleri ve bakır gibi ürünler için muafiyetler hariç neredeyse her şeye tarife uygulanıyor ve birçok ürün bu durumda etkileniyor” diyor.
En azından şimdilik etkilenmeyecek olan şey, bir dizi teknoloji ürünü. Trump Yönetimi, Çin'e kapsamlı genel tarifeler uyguladıktan sadece bir hafta sonra, akıllı telefonlar, bilgisayarlar, bilgisayar çipleri ve diğer birkaç yüksek teknoloji ürünü kategorisine muafiyetler duyurdu ve bunları Çin'in geri kalan ithalatlarından çok daha düşük vergilere tabi hale getirdi. Bu, başta Apple olmak üzere Amerikan teknoloji devlerine doğrudan ancak kısa vadeli bir yardım olarak görülüyor. Ancak Beyaz Saray'ın bu ürünlere tarifelerin ‘yakında geleceğini’ söylemesi nedeniyle bu sadece kısa vadeli bir hediye olarak kabul ediliyor.
Tarifeler tüketici ürünlerini ve fiyatlandırmayı nasıl etkiler?
American University'de Uluslararası İşletme dersi veren Profesör Babak Hafezi'ye göre, “Tarifeler neredeyse her şeyin fiyatının artmasına neden olacak. Parçaların dünyanın her yerinde yapıldığı ve ürünlerin diğer ülkelerde monte edildiği küreselleşmiş bir tedarik zincirimiz olduğunu anlamamız gerekiyor” şeklinde konuşuyor.
Birçok yüksek teknoloji ürünü cihazın muafiyeti iPhone'ların, dizüstü bilgisayarların ve diğer donanımların fiyatını daha önce beklenenden daha sabit tutabilirken cihazlar, televizyonlar ve diğer karmaşık üretim malları gibi şeyler için daha yüksek fiyat etiketleri beklemek gerekiyor. İthal gıdalar, giyim eşyaları, lüks ürünler ve daha fazlası, Fransız şarabından İtalyan derisine kadar her şey dahil olmak üzere daha pahalı hale gelecek; bunlara kahve ve çikolata da dahil.
İronik olarak, yabancı mallara uygulanan tarifeler genellikle yerel olarak üretilen mallarda da artışa neden oluyor. Örneğin, bir perakendeci yarım kilo Fransız peynirinin fiyatını beş dolar artırırsa, yine de daha iyi bir fiyat gibi görüneceğinden bu, denk bir Amerikan ürününün maliyetini iki veya üç dolar artırabiliyor. Aynı şey giyimden teknolojiye ve oyuncaklara kadar diğer yerel olarak üretilen ürünler için de geçerli.
Tüketici için daha yüksek fiyatlara ek olarak, tarifeler hem uluslararası hem de yerel olarak üretilen ürünler için tedarik zinciri kesintilerine yol açabiliyor. Bunun bir nedeni de Çin'in üreticilerine uygulanan karşılıklı tarifelere yanıt olarak Amerika Birleşik Devletleri'ne olan ihracatını büyük ölçüde sınırlaması. Örneğin, en iyi kanepelerden biri olan Chicago merkezli özel kanepe üreticisi Interior Define'ın Rose Sofa'sı, tarifelerden kaynaklanan ticari dalgalanmalar nedeniyle geçici olarak mevcut değil. Hammaddeler aşırı pahalı hale geldikçe veya tamamen bulunamadıkça daha fazla marka ve ürünün bu yolu izlemesi bekleniyor.
Fiyatlar ne zaman artacak ve o zamana kadar neler satın alınmalı?
Profesör Miller, tarife beklentisiyle bazı fiyat artışları hemen görülse de, bunların çoğunun tam olarak yürürlüğe girmesinden birkaç ay sonra, ’mevcut envanterler tükendiğinde ve tarifeli ürünler artık satıldığında’ gerçekleşeceğini söylüyor. Bu, Beyaz Saray'ın mevcut gecikmeleriyle birlikte yaza kadar bir etki görülmesi gerektiği anlamına geliyor.
Ve o zamandan önce stok yapıp yapmamaya gelince, profesör Miller biraz nüansla ilerlemeyi öneriyor. Miller, “Tarifelerin gerçekte ne olacağı konusundaki tüm belirsizlik göz önüne alındığında, insanlara yalnızca gelecek birkaç ay içinde telefonlarını değiştirmeyi planlıyorlarsa akıllı telefon gibi bir şey için alım yapmalarını tavsiye ederdim. Aynısı dizüstü bilgisayarlar gibi ürünler için de geçerli” diyor.
Yani Amerikalıların ihtiyaçları olan bir şeyi satın almak üzerelerse, satın almaları gerekiyor, özellikle de yakında ek fiyat artışlarına tabi olabilecek zaten pahalı ürünler için. Ayrıca anlamlı bir indirim görüldüğünde de alım yapılması tavsiye ediliyor. Amazon Prime Day, Black Friday ve Cyber Monday gibi yılın ilerleyen dönemlerinde gerçekleşecek alışveriş etkinliklerinin nasıl etkileneceğini söylemek için henüz çok erken olsa da, akıllıca olanın, iyi bir fiyattan satılıyorsa ve gerçekten ihtiyacınız varsa o ürünü almak olacağı ifade ediliyor.
ABD’de gelecek aylarda fiyat artışlarının ne kadar büyük ve yaygın olabileceği henüz belirsizken, değiştirilmesi gerekiyorsa hemen satın almanız gereken ürünlerden bazıları ise şu şekilde sıralanıyor…
Akıllı telefonlar, dizüstü bilgisayarlar ve diğer teknoloji ürünleri
Akıllı telefonların, bilgisayarların ve diğer teknolojilerin tarifelerden etkilenip etkilenmeyeceği konusundaki tartışmalar hiçbir şeyin kesin olmadığı anlamına geliyor; iPhone 15 Pro Max veya yeni bir Android telefon gibi yeni bir cihaz arıyorsanız, onu satın almak isteyebilirsiniz. Aynı şey dizüstü bilgisayarlar, yazıcılar ve en çok tavsiye edilen TV'ler gibi diğer elektronik cihazlar için de geçerli.
Mobilya ve ev eşyaları
Alliance for American Manufacturing'e göre, Amerika'da satılan tüm mobilyaların yaklaşık yüzde 75'i yurtdışında üretiliyor. Yeni bir masa, yatak odası takımı veya oturma odası koltuğu arıyorsanız, bunu yapmak için iyi bir zaman.
Ayakkabılar, giyim ve diğer tekstil ürünleri
ABD’de ayakkabıların büyük çoğunluğu yurtdışında üretiliyor ve gümrük vergileri geldiğinde ve yeni tasarımlar çıktığında her tür ayakkabının fiyatının artması muhtemel gözüküyor. Bu durum erkek şortları, çapraz çantalar, banyo havluları ve diğer giyim, aksesuar ve tekstil ürünleri için de geçerli.
Ev aletleri
Çamaşır ve kurutma makineleri ve tarife kaynaklı fiyat artışları olmasa bile oldukça pahalı olabilen diğer donanımlar gibi ev aletlerinin de fiyatlarında artış olması muhtemel gözüküyor. Bir ev aleti için bütçe ayırdıysanız, fiyatlar daha da artmadan hemen satın almak iyi bir fikir olabilir.
Yiyecek, içecek ve çiçekler
Çikolata, kahve ve şarap gibi çok sayıda yiyecek ve içecekte ve ayrıca zeytinyağı ve çiçekler gibi diğer ithalat ürünlerinde daha yüksek fiyatlar olmasına kesin gözüyle bakılıyor.
Tarifeleri kim ödüyor?
Yaygın yanlış anlaşılmanın aksine tarifeler yabancı ülkeler veya yabancı şirketler tarafından ödenmiyor; yurtdışından mal ithal eden şirket veya yerel şirketin bir acentesi tarafından ödeniyor. Başka bir deyişle, bu son tarifelerin Amerikan şirketleri tarafından ödeneceği biliniyor.
Toplanan para Amerika Birleşik Devletleri Gümrük ve Sınır Koruma (United States Custom and Border Protection) ajansı aracılığıyla federal hükümet geliri haline geliyor. Profesör Williams, “Toplanan tarife vergileri hükümetin gelirlerine ekleniyor ve daha sonra eğitim, sosyal programlar, askeriye, sağlık harcamaları ve daha fazlası için kullanılıyor” diyor.
Bu ithalatçıların katlandığı maliyetlerin bir kısmı, etkilenen şirketler tarafından karşılanıyor ancak geri kalanı büyük ölçüde daha yüksek fiyatlar şeklinde tüketicilere yansıtılıyor. Aslında tüketiciler günün sonunda tarifeler tarafından tetiklenen artan fiyatların bir kısmını omuzlayan kesim oluyor.
Resesyonda fiyatlandırma ve satın alma gücü
Durgunluk yani resesyon, ülkenin gayri safi yurtiçi hasılasının (GSYİH) küçülmesine yetecek kadar önemli olan ekonomik faaliyetteki iki veya daha fazla ardışık çeyreklik düşüş olarak tanımlanıyor. Takip edilen ekonomik faaliyet türleri arasında daha yüksek işsizlik oranı, endüstriyel üretimde yavaşlama, azalan tüketici harcamaları ve azalan işletme yatırımı ve kârı yer alıyor. Bazı ekonomistler, mevcut tarife programının bir durgunluğa yol açabileceği konusunda uyarıyor.
Profesör Hafezi, “Çoğu ekonomistin endişelendiği şey bu. Tarifeler nedeniyle fiyatlar artarsa ve durgunluğa girilirse, stagflasyon zaman dilimine girebiliriz. Bu, tarifelerin fiyatlara yapay olarak yüksek bir oran dayatması nedeniyle yeniden dengelenemeyen şaşırtıcı bir ekonomidir ve tedarik zinciri fiyatları mümkün olduğunca düşük tutmak için mümkün olan tüm indirimleri almış olacağından indirimler asgari düzeyde olur. Bu şaşırtıcı ekonomik dönem, ekonomik faaliyeti azaltan daha fazla enflasyonist unsur varken gerçekleşir. Dahası, şirketlerin tedarik zincirlerini yeniden dengelemek için tarife uygulanmayan veya daha az uygulanan ülkelere taşınmak için çabalaması birden fazla çeyrek alacaktır” diyor.
Özetle durgunluk dönemlerinde tüketici harcamaları düşme eğiliminde oluyor ve bu da ekonomiyi daha da yavaşlatıyor. Sonuç olarak, mal fiyatları genellikle bu azalan talebi karşılamak için düşüyor ve daha ucuz telefonlar, tuvalet kağıdı ve ofis sandalyeleri iyi bir şey gibi görünse de, düşen fiyatlar genellikle perakendeciler için daha az kâr anlamına geliyor ve bu da işe alımların dondurulmasına ve işten çıkarmalara neden olabiliyor. Bunlar da olası bir durgunluğu daha kötü ve daha uzun hale getiriyor.
Yatırımcıların tarife endişesi bankalara kazandırdı
Trump’ın gümrük tarifelerine Kaliforniya’dan dava
Kanada'dan tarifelerinden etkilenen işletmelere destek
Trump’ın tarifeleri Nixon’ın hatalarını tekrarlıyor
Trump'tan net tarife mesajı: Muafiyet yok
Navlun fiyatlarında tarife belirsizliği düşüşü