Yazdır
Parasal sıkılaştırma politikaları ve fazla faiz oranları, Türkiye’deki dövizle borçlanma eğilimlerini yeniden şekillendiriyor. Yüksek faiz oranları ve reel değeri yüksek TL politikası, dövizle borçlanmayı hem finans sektörü hem de finans dışı sektörler için oldukça çekici hale getirdi.
Bu durum, bu yıl reel sektör, bankalar ve hükümet tarafından yapılan tahvil ihraçlarının rekor seviyelere ulaşmasına yol açarken, kısa vadeli dış borçlarda da artış yaşandı.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre, vadesine bir yıl veya daha az süre kalan kısa vadeli dış borç yükümlülükleri 231.18 milyar dolara yükselirken, bankacılık sektöründeki borç miktarı da 109.5 milyar lirayla son dokuz yılın en yüksek seviyesine çıktı.
Zirve 2014 Kasım
Merkez Bankası verilerine göre ağustos sonu itibariyle vadesine 1 yıl veya daha az kalan kısa vadeli borç 231.18 milyar dolar. Bu borcun 109.5 milyar doları kamu ve özel bankalara aitken, 70.38 milyar doları finans dışı sektörün borcu. Merkez Bankası'nın ise aynı vadeli dış borcu 38.13 milyar dolar seviyesinde. Bankacılık sektöründe bu seviyede en son 2015 yılında borç rakamlarına ulaşılmıştı. Verilere göre 2014 Kasım'ında 115 milyar doları aşan vadesine 1 yıl veya daha az kalan bankaların kısa vadeli borcu en son bu seviyeleri 2015 Kasım'ında görmüştü. 2015 Kasım'ından sonra 2019'da 75.8 milyar dolara kadar gerileyen bu borç tutarı yeniden 100 milyar dolar sınırını 2024 Ocak ayında geçti. Bu dönemden itibaren de her ay artışını sürdürüyor.
Kamu bankaları için tarihi seviye
Ekonomim'den Şebnem Turhan'ın haberine göre, bankaların vadesine 1 yıl veya daha az kalan kısa vadeli dış borçlarında özel bankaların borcu 62.43 milyar dolar, kamu bankalarının ise 47.12 milyar dolar seviyesinde. Kamu bankaları için bu seviye tarihi en yüksek seviyeye işaret ediyor. Kamu bankalarında geçen yıl sonuna göre artış 6 milyar doları geçti, özel bankalarda ise 4 milyar dolara yaklaştı.
Toplamda ise 10 milyar dolarlık artış yaşandı 8 ayda bankaların vadesine 1 yıl veya daha az kalan kısa vadeli borçları.2014 Kasım'ında yani bankaların vadesine 1 yıl veya daha az kalan kısa vadeli borçların tarihi zirveyi gördüğü dönemde bu vadede toplam dış borç içinde bankaların borcu yüzde 65-66 seviyelerinde bulunuyordu.
Aynı dönem finans dışı sektörün yüzde 26'larda Merkez Bankası'nın ise yüzde 1'in bile altındaydı toplam borçtaki oranı. Ardından gelen yıllarda hem reel sektörün hem de Merkez Bankası'nın kısa vadeli dış borcunda artış yaşandı. Öyle ki pandemi ile birlikte Merkez Bankası'nın vadesine 1 yıl veya daha az kalan kısa vadeli dış borcu birden 10 milyar dolar artarak toplam içindeki payı yüzde 6'lardan yüzde 12 seviyelerine fırladı.
TCMB'nin payı rekoru gördü
TCMB'nin kısa vadeli dış borcunun toplam içindeki payı yüzde 22 ile 2023 Temmuz'da zirveyi gördü. Bankacılık kaynakları Merkez Bankası'nın diğer ülkelerle yaptığı swap ve banka hesabı anlaşmalarının bu kalemde yer aldığını belirtti. Öyle ki Ağustos 2024'e gelindiğinde yılsonuna göre bu veri 8.23 milyar dolar geriledi. Bu gerilemede Merkez Bankası'nın 2023 yılında Saudi Fund for Development ile gerçekleştirilen 5 milyar dolar tutarındaki depo alım işlemini karşılıklı sonlandırmasının yanı sıra diğer depo bakiyelerinin azaltılması etkili oldu. Merkez Bankası temmuzda yaptığı açıklamada bu azaltmaların dış yükümlülüklerde 7 milyar dolar karşılığı iyileşme sağlandığını belirtmişti.
Bankacılık sektörünün aktif büyüklüğü 23.5 trilyon lira oldu
Bankacılık sektörünün mevduatı 73.9 milyar lira arttı