Yazdır
FINANSGUNDEM.COM - DIŞ HABERLER SERVİSİ
ABD’de yüksek enflasyon Amerikalıların belini bükerken, ‘Şimdi al, sonra öde’ planı, borçlanma oranlarını belirgin şekilde artırıyor. Bu durum hanehalkları için ciddi tehlikeleri de beraberinde getiriyor.
Finansgundem.com’un derlediği bilgilere göre, ‘Şimdi Al, Sonra Öde’ (Buy now pay later - BNPL) taksitli ödeme planı, ABD’de neredeyse hiç kimsenin bahsetmediği yeni servet katili olabilir. Bu planlar, ödemeleri daha küçük, yönetilebilir miktarlara bölerek satın alma işlemlerini daha uygun maliyetli hale getirmenin en uygun yolu olarak pazarlanıyor. Ancak bu plan, tüketiciler için önemli finansal tuzaklara da yol açma tehlikesi taşıyor.
Borç oranı artıyor
ABD’li yatırımcı ve yazar Steve Burns, New Trader U’da yer alan makalesinde, ‘Şimdi al, sonra öde' hizmetlerinin Amerikalıların 24 milyar doların üzerinde borca girmesine neden olduğunu belirtiyor.
Bu hizmetlerin özellikle sinsi bir yani olduğunu ifade eden Burns, bunun nedeni olarak tüketicilerin sahip olmadıkları parayı harcamalarını kolaylaştırmasını ve çoğu zaman ani satın almalara ve harcamalarının gerçek maliyeti hakkında farkındalık eksikliğine yol açtığını vurguluyor. Burns, “Gıda ve kamu hizmetleri gibi temel satın alımlar bile BNPL aracılığıyla finanse ediliyor, bu da mali sıkıntıyı artırıp borç döngüsüne yol açabiliyor” diyor. Burns, makalesinde, ‘Şimdi al, sonra öde’ planının detaylarına odaklanıyor.
‘Şimdi al, sonra öde’nin cazibesi: Daha iyi bir seçenek olarak nasıl pazarlanıyor?
‘Şimdi al, sonra öde’ hizmetleri perakende dünyasını kasıp kavuruyor ve kolaylık ve uygun fiyat vaadiyle tüketicileri cezbediyor. Bu kısa vadeli finansman seçenekleri, alışveriş yapanların daha fazla alışveriş yapmasına ve bunların bedelini zaman içinde, çoğunlukla faizsiz olarak ödemesine olanak tanıyor.
‘Şimdi al, sonra öde’ kredileri, belirli bir plana ve sağlayıcıya bağlı olarak faiz yükü yaratabiliyor. ‘Şimdi al, sonra öde’ kredilerine ilişkin faiz ve ücretlerle ilgili kritik noktalar şunlar olarak öne çıkıyor:
Faizsiz planlar: Birçok ‘Şimdi al, sonra öde’ planı, özellikle de ünlü ‘dört taksitte öde’ modelleri, ödemeler zamanında yapıldığı sürece faiz talep etmiyor. Bu planlar genellikle satın alma tutarını dört eşit taksite bölüyor; ilk ödeme, alışveriş sırasında ve geri kalan ödemeler iki haftada bir yapılıyor.
Faiz getiren planlar: Bazı ‘Şimdi al, sonra öde’ sağlayıcıları, faiz oranlarını taşıyabilecek daha uzun vadeli planlar sunuyor. Bu faiz oranları, sağlayıcıya ve geri ödeme süresinin uzunluğuna bağlı olarak yıllık yaklaşık yüzde 9,99'dan yüzde 36’ya kadar önemli ölçüde değişebiliyor. Örneğin, PayPal'ın aylık ödeme planı yüzde 9,99 ile yüzde 35,99 arasında faiz oranları uygulayabiliyor.
Gecikme ücretleri ve diğer masraflar: Birçok ‘Şimdi al, sonra öde’ kredisi faiz talep etmese de, ödemelerin zamanında yapılmaması durumunda genellikle gecikme ücretleri uyguluyor. Bu gecikme ücretleri sağlayıcıya göre değişiyor ancak genellikle kaçırılan ödeme başına 7 ila 8 ABD Doları civarında oluyor. Ek olarak, bazı planlarda kolaylık sağlama ücretleri veya ödemeleri yeniden planlama ücretleri gibi başka ücretler de bulunabiliyor.
Kredi etkisi: ‘Şimdi al, sonra öde’ kredileri, ödemeleri kaçırmadığınız sürece genellikle kredi puanınızı etkilemiyor. Ancak bazı sağlayıcılar başvuru süreci sırasında kredi puanınızı etkilemeyen yumuşak bir kredi kontrolü yapabiliyor.
Çoğu BNPL kredisi, zamanında ödenmesi durumunda faizsiz olsa da, uzun vadeli planlar önemli faiz oranları taşıyabiliyor. Potansiyel faiz masraflarını anlamak için her ‘Şimdi al, sonra öde’ planının hüküm ve koşullarını dikkatlice okumak gerekli olabiliyor.
‘Şimdi al, sonra öde’ şirketleri, hizmetlerini geleneksel kredi kartlarına veya kredilere daha iyi bir alternatif olarak konumlandırmak için akıllı pazarlama taktikleri kullanıyor. “Şimdi alışveriş yapın, daha iyi rakamlar ödeyin”, “Bütçeniz kadar ödeyin” ve “Finansal anlamda nefes almak için alan kazanın” gibi sloganlar özgürlük ve esneklik duygusunu çağrıştırıyor. Ancak bu akılda kalıcı sloganlar yanıltıcı olabiliyor ve şüphelenmeyen tüketicileri bir borç döngüsüne hapsedebiliyor.
Gizli maliyetler: Gecikmiş ücretler, yüksek faiz oranları ve hasarlı krediler
‘Şimdi al, sonra öde’ hizmetleri sıklıkla faizsiz ve kolay onay reklamı yaparken gizli maliyetler tüketicileri hazırlıksız yakalayabiliyor. Bir ödemenin kaçırılması, gecikme ücretlerine neden olabiliyor ve bu da hızla artabiliyor. Bazı ‘Şimdi al, sonra öde’ sağlayıcıları, geç ödemeler için yüzde 36'ya varan yüksek faiz oranları talep ediyor ve bu da mali yükü daha da artırıyor.
Geciken veya kaçırılan ödemeler, kredi puanlarını ve kredi geçmişini de olumsuz etkileyerek tüketicilerin gelecekte uygun fiyatlı krediye erişmesini zorlaştırabiliyor. Geleneksel kredi kartlarının aksine, ‘Şimdi al, sonra öde’ kredileri genellikle kredi oluşturmaya yardımcı olmuyor ve kullanıcıların kazanacakları çok az, kaybedecekleri ise çok şey oluyor.
Borç sarmalı: 24 milyar doların üzerinde ‘Şimdi al, sonra öde’ kredisi borcu
‘Şimdi al, sonra öde’ hizmetlerinin popülaritesi son yıllarda hızla artmış durumda. Amerikalıların artık 24 milyar dolarlık şaşırtıcı bir ‘Şimdi al, sonra öde’ kredisi borcu bulunuyor. Tüketici Finansını Koruma Bürosu (Consumer Financial Protection Bureau - CFPB) raporuna göre, ABD kaynaklı ‘Şimdi al, sonra öde’ kredileri 2019'da 16,8 milyondan 2021'de 180 milyona, 2023'te ise 24 milyar dolara çıkmış durumda.
Bu hızlı büyüme, ‘Şimdi al, sonra öde’nin, geleneksel giyim ve güzellik alanlarının ötesine geçerek artık yiyecek, gaz ve hatta evcil hayvan bakımı gibi temel ihtiyaçları da kapsadığını gösteriyor. Daha fazla tüketici, günlük alışverişler için ‘Şimdi al, sonra öde’ye yöneldikçe mali zarar potansiyeli de artıyor.
‘Şimdi al, sonra öde’ şirketleri tüketicilerin zararına satışları artırarak nakit kazanıyor
‘Şimdi al, sonra öde’ şirketleri, tüketici harcamalarını ve sepet boyutlarını artırma yetenekleriyle övünüyor ve bu da onları perakendeciler için çekici bir ortak haline getiriyor. Popüler bir ‘Şimdi al, sonra öde’ sağlayıcısı olan Afterpay, hizmetlerini kullanan müşterilerin kullanmayanlara göre yüzde 40 daha fazla harcama yaptığını iddia ediyor.
Diğer şirketler de benzer rakamlar bildiriyor. Klarna ortalama sipariş fiyatında yüzde 41'lik bir artışın müjdesini verirken Affirm, paketler ve eklentilerde yüzde 60'lık bir artışla övünüyor. Bu rakamlar perakendecilerin kulağına hoş gelmese de, ‘Şimdi al, sonra öde’nin genellikle tüketicinin finansal refahı pahasına aşırı harcamayı nasıl teşvik ettiğini vurguluyor.
Pişmanlık ve finansal sıkıntı: ‘Şimdi al, sonra öde’nin sonrası
‘Şimdi al, sonra öde’ harcamalarının ardından yaşananlar pişmanlık ve finansal sıkıntılarla dolu bir süreç olabiliyor. Araştırmalar, ‘Şimdi al, sonra öde’ müşterilerinin yarısının satın alımlarından pişman olduğunu, birçoğunun ise parasının yetmediği ürünleri satın aldığını itiraf ettiğini ortaya koyuyor.
Kullanıcıların üçte biri, ‘Şimdi al, sonra öde’ ödemelerini yapmak için gerekli faturaları atladığını veya geciktirdiğini bildiriyor. Bu da önemli bir mali yüke işaret ediyor. Daha da kötüsü, ‘Şimdi al, sonra öde’ şirketleri kullanıcıları daha fazla borç ürünüyle hedeflemek için sıklıkla müşteri verilerini kullanıyor; bu da bir borçlanma ve ekonomik stres döngüsü yaratıyor.
Finansman esasları: ‘Şimdi al, sonra öde’ lüks değil, ihtiyaç haline geldiğinde…
‘Şimdi al, sonra öde’ alanındaki en endişe verici trendlerden biri, bu hizmetlerin yiyecek ve kamu hizmetleri gibi temel satın alımlar için giderek daha fazla kullanılması. Bu değişim, birçok tüketicinin ‘Şimdi al, sonra öde’ye rahatlıktan ziyade finansal zorunluluk nedeniyle yöneldiğini gösteriyor.
Temel ihtiyaçlar için kısa vadeli finansmana güvenmek, bireyleri ve aileleri borç ve finansal kırılganlığa sürükleyerek uzun vadeli ciddi sonuçlara yol açma tehlikesi taşıyor. Bu trend, tüketicilerin bilinçli kararlar almasına ve ‘Şimdi al, sonra öde’ tuzağına düşmekten kaçınmasına yardımcı olmak için daha iyi finansal eğitim ve desteğe olan acil ihtiyacın da altını çiziyor.
Harcama psikolojisi: ‘Şimdi al, sonra öde’ sizi gerçek maliyete karşı nasıl duyarsız kılıyor?
‘Şimdi al, sonra öde’ hizmetleri harcama psikolojisinden faydalanarak tüketicilerin kabul edemeyecekleri yüklerin altına girmesini kolaylaştırıyor. ‘Şimdi al, sonra öde’, satın alma işlemlerini daha küçük, daha yönetilebilir ödemelere bölerek kullanıcıları harcamalarının gerçek maliyeti konusunda uyuşturuyor.
“Şimdi istiyorum” zihniyeti, tüm finansal etkinin taksit perdesinin arkasında saklanması nedeniyle anlık satın almayı ve aşırı harcamayı teşvik ediyor. Sonuç olarak, tüketiciler kendilerini rahatça karşılayabileceklerinden daha fazla borçla karşı karşıya bulabiliyor ve bu da finansal strese ve pişmanlığa yol açabiliyor.
Döngüyü kırmak: Tuzaktan kaçınmak için sağlıklı harcama alışkanlıkları geliştirmek
‘Şimdi al, sonra öde’ tuzağına düşmemek için sağlıklı harcama ve para yönetimi alışkanlıkları geliştirmek çok önemli bir konu olarak öne çıkıyor. Bunlar arasında bir bütçe oluşturmak ve buna bağlı kalmak, büyük satın alımlar için tasarruf yapmak ve anlık tatminin cazibesine direnmek yer alıyor.
Bir satın alma işlemi yapmadan önce kendinize bunun gerçekten ihtiyacınız olan ve karşılayabileceğiniz bir şey olup olmadığını sormanız gerekiyor. ‘Şimdi al, sonra öde’yi kullanmanız gerekiyorsa, gecikme ücretleri veya faiz ücretleri de dahil olmak üzere hüküm ve koşulları anlamanız da bir başka gereklilik olarak karşınıza çıkıyor. Bu nedenle, beklenmedik masrafları karşılamak için bir acil durum fonu oluşturmaya öncelik vermeniz ve imkanlarınız dahilinde yaşamaya odaklanmanız gerekiyor.
Satın aldığınız anda ödemek neden daha iyi bir seçenek?
‘Şimdi al, sonra öde’ planı cazip görünse de, satın aldığını anda sahip olduğunuz parayla ödemeyi o an yapmak birçok açıdan daha iyi bir seçim olarak öne çıkıyor. Bu yaklaşım, satın alımlarınız için borçlanmayacağınızı bilerek gönül rahatlığı ve finansal istikrar sağlıyor.
İstediğiniz ve ihtiyaç duyduğunuz şeyler için tasarruf ederek yaklaşan ödemelerin stresi veya kredinize zarar verme riski olmadan bunların harcama yapma avantajınız bulunuyor. Bu nedenle, ertelenmiş tatminin gücünü benimsemek ve uzun vadeli finansal sağlığınıza kısa vadeli arzular yerine öncelik vermek yapılması gereken iki önemli şey olarak öne çıkıyor.
‘Şimdi al sonra öde’ enflasyonun zehirli ilacı
Amerikalılar temel ihtiyaçlarında ‘şimdi al sonra öde’ kullanıyor
Apple’dan ‘Şimdi al, sonra öde’ hamlesi