Yazdır
Beklentinin oldukça üzerinde gelen şubat ayı enflasyonuyla birlikte vatandaşın her seçim öncesi artan döviz talebi hızlandı. Merkez Bankası’nın işinin zorlaştığı yorumları piyasada yapılırken vatandaş da bozulan beklentisiyle döviz ve altına yöneldi. Ekonomim'den Şebnem Turhanın haberine göre, Mayıs 2023 sonrası ilk kez serbest piyasada döviz fiyatları bankalararası piyasada oluşan fiyatı aştı.
Yerel seçimler sonrası döviz kurlarında hareket beklentisiyle vatandaşın şubat ayı ile birlikte hızlanan döviz talebi önceki gün şubat ayı enflasyonunun beklentinin üzerinde gelmesiyle daha da arttı. Bankalarda kuyruklar artarken döviz büroları da oldukça hareketli günler geçiriyor. Büyükşehirlerde merkezi banka şubelerinde önceki gün gişelerden 30 bin TL üzeri para çekimi kasada para kalmadığı gerekçesiyle yapılmazken, şubelerde yapılan işlemlerde yoğun döviz alımı dikkat çekti. Aynı şekilde döviz bürolarında da genç yaşlı büyük küçük miktar demeden döviz alımları gözlendi. Bunun yanı sıra sadece döviz değil altın talebi de bankacılık sektörü kaynaklarının verdiği bilgiye göre ciddi şekilde arttı.
Dövize talep artışı serbest piyasada döviz fiyatını yükseltti
Dövize talep artışı bankalararası piyasa ile serbest piyasadaki döviz fiyatları farkına da yansıdı. Bankalararası piyasada dolar/TL 31.65, Euro/TL 34.34 seviyelerindeyken, serbest piyasada dolar 32.35 TL'den, Euro 34.95 liradan satıldı. Bazı büyük döviz bürolarında ise dolar satış fiyatı 32.95-33.10 liraya, bazı bankalarda ise 32.30 liraya kadar çıktı. En son serbest piyasada döviz kurlarının daha yüksek fiyatta olmasını Mayıs 2023 seçimleri öncesinde yaşanmıştı. Piyasa uzmanları seçim etkisinin güçlü olduğuna işaret etti. Bankacılık sektörü uzmanlarının verdiği bilgiye göre enflasyon verisi sonrası insanların tekrar kendilerini dövizde korumaya çalışması döviz talebini arttırdı. Piyasa uzmanı bu artan talep yüzünden de dün Merkez Bankası’nın kotasyonları açın dediğini iddia etti. Böylece serbest piyasada döviz kuru bankalararası piyasayı aştı. Bu yükselişin her şeyin üst üste gelmesinden kaynaklandığını vurgulayan uzman, enflasyondan sonra gelen hareket, yerel seçimlerde beklenti, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in Merkez Bankası’nın sıkılaştırmanın yeterli olduğunu düşündüğünü söylemesi bunun da enflasyonun bırakılacağı şeklinde algılanmasının tüm bu nedenlerin arasında yer aldığını dile getirdi.
Yılbaşından bu yana döviz kurlarında yukarı yönlü hareket izleniyor. Dolar ocak ve şubatta sırasıyla TL karşısında yüzde 2,96, yüzde 2,93 yükselirken martın ilk günlerinde yüzde 1,4 arttı. Dolar ve Euro eşit ağırlıklı döviz sepeti 2023 sonundan bu yana yüzde 8,06 olurken, Euro ise TL karşısında yüzde 5, dolar yüzde 7,4 arttı. Gram altın fiyatlarında da bu yılki yükseliş yüzde 10,5 seviyesinde. Hafta başında açıklanan şubat ayı enflasyon beklentilerin üzerinde yüzde 4,53 arttı. Bu oran 2002-2024 döneminin en yüksek şubat ayı enflasyonu. Beklentiler yüzde 3,7 seviyesindeydi. Yıllık enflasyon ise yüzde 67,07'ye yükseldi ki yine piyasa beklentisi yüzde 65,74 idi. İki aylık enflasyon da yüzde 11,54’e yükseldi. Bu oran döviz kurlarındaki yükselişin üzerinde gerçekleşti.
Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan şubattaki enflasyon raporu toplantısında yüzde 3 seviyesindeki mevsim etkisinden arındırılmış aylık enflasyonun hedefle uyumlu olduğunu belirtmişti ancak bu oran da şubat enflasyonuyla birlikte yüzde 3,99'a yükseldi. Aynı şekilde son Para Politikası Kurulu toplantısı sonrasında yapılan açıklamayı da piyasa uzmanları aylık yüzde 3,5-3 enflasyonun üzerine çıkılması durumunda parasal sıkılaşma adımı gelebileceği yorumları yaptı.
Enflasyonun bu denli yüksek çıkması piyasa uzmanlarına göre çok da geçici bir duruma işaret etmiyor. Hatta ABD'li yatırım bankası JPMorgan, hemen yayımladığı raporunda Merkez Bankası'nın (TCMB) nisanda politika faizini 500 baz puan daha artırarak yüzde 50'ye çıkarmasını beklediğini paylaştı. JPMorgan, daha önce TCMB'nin politika faizini yüzde 45'e yükselttiği faiz artışıyla faiz artışı döngüsünü sonlandıracağını öngörüyordu. Merkez Bankası’nın yıl sonu enflasyon beklentisi yüzde 36 seviyesinde yüzde 45 seviyesindeki politika faizinde ise enflasyon ve beklentilerde gözle görünür bir bozulma olana kadar sıkılığın sürmesi bekleniyor.
Bu hafta altına da talep arttı
Tüm yaşananlar vatandaşın beklentilerine de yansıdı. Zaten şubattan bu yana yerel seçim sonrası kurda artış beklentisiyle döviz talebi artmaya başlamıştı. Bu hafta ise talep altınla da birleşti. Bankacılık sektörü kaynaklarından edinilen bilgiye göre enflasyon verisi sonrası gözle görünür bir talebi gözle görünür şekilde hareketlendi. Bazı büyükşehirlerdeki merkezi şubelerde de nakit TL çekimi ve döviz alımlarının artması dikkat çekti. Hatta bazı banka şubelerinde 30 bin TL üzeri nakit çekimi yapılamadı.
Gram altında tarihi zirve
Bankacılık kaynakları altın talebinde de benzer bir seyir görüldüğü bilgisini verdi. Gram altın fiyatları dün 2180.07 liraya kadar yükseldi ve tarihi en yüksek seviyesini gördü. Son aylarda yavaşlayan altın ithalatı cari açıktaki düzelmeyi de destekliyordu. Talebin artması yeniden ithalat artışı yaşanabileceği tehlikesi de içeriyor. Döviz bürolarında da kalabalıklar yoğunlaştı.
Merkez Bankası net borç verici
Merkez Bankası piyasadaki likidite fazlasını çekmeyi başardı ve Kasım 2023’ten bu yana ilk kez mart ayıyla birlikte yeniden piyasaya net borç verici oldu. Merkez Bankası verilerine göre net borçlanma 4 Mart itibariyle 155.6 milyar lira oldu. Mart ayı öncesinde piyasaya borç veren değil net alıcı konumundaydı ve 29 Şubat itibariyle net borçlanma negatif 110.86 milyar lira seviyesinde bulunuyordu. Merkez Bankası net borçlanma faizini de yükseltti bu sayede. Yine Merkez Bankası’nın net borç verici olmasıyla ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti de yüzde 46’nın üzerine çıktı ve 4 Mart itibariyle yüzde 46,31 olarak gerçekleşti. Böylece yüzde 45 politika faizinin üzerinde bir ortalama fonlama maliyeti oluştu.
Altında rekor sonrası yatay seyir
TCMB'den ilave sıkılaşma adımları