Yazdır
FINANSGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ
ABD enflasyonunun Haziran 2022’de %9,1 ile zirve yapmasından bu yana küresel ekonomide faizler uzun bir süredir yükselişteydi. ABD Merkez Bankası (FED) tüketici fiyatlarını kontrol altına almak için politika faizlerini 11 kez yükselterek enflasyonu yavaşlattı. Kasım 2023 itibariyle ABD enflasyonu %3,1’e kadar geriledi.
FED 13 Aralık’ta sona eren son politika toplantısında faizleri üçüncü kez üst üste sabit tutma kararı aldı. Söz konusu karar ve FED yetkililerinin mesajları Amerikan merkez bankası yönetimi enflasyonla mücadeleyi kazandıklarını düşündüklerini ancak enflasyondaki olası bir geri dönüşe karşı tetikte kaldıklarını gösteriyor.
YahooFinance’in haberine göre faiz indirimi gündemi her ne kadar piyasaları hareketlendirse de yüksek faizlerin düşürülmesi umudu hâlâ birkaç ay uzaklıkta.
Para politikası nasıl çalışıyor?
FED sadece bir faiz oranını kontrol edebilir: federal fon oranları. Söz konusu oran bankaların birbirlerinden borç almak için kullandıkları kısa vadeli faizleri gösterir. Son politika kararıyla birlikte federal fon oranları %5,25-5,50 aralığında tutuldu. FED’in politika faizi kararları tek bir oranı etkilese de borçlanma ve tasarruf oranlarına kadar ekonominin her yönünü etkileyebilir. FED’in faiz kararları aşağıdaki sorunlarla karşı karşıya kalındığında kullanılan bir ilaç niteliğindedir:
Tüketici fiyat endeksi tarafından ölçülen artan maliyetlerin (yükselen enflasyonun) kontrol altına alınması amacıyla faiz oranları yükseltilerek ekonomi yavaşlatılır.
Finansal sisteme likidite enjeksiyonu sağlamak için faiz oranları düşürülerek ekonomik döngünün diğer ucunda toparlanmaya yardımcı olunur.
Faiz oranları sabit tutularak gelecekteki para politikası hamleleri değerlendirilir ve geçmişteki politika hamlelerinin ekonomide sindirilmesine izin verilir.
Faizlerin sabit tutulması ne anlama geliyor?
FED yönetimi politika faizlerini yeniden sabit tuttuklarını açıklarken, "enflasyonun geçen yıl hafiflediğini ancak yüksek kalmaya devam ettiğini" söyledi. Güçlü bir ekonominin daha yüksek tüketici fiyatlarını körükleyebilme riski olduğundan FED "ek verileri ve bunların para politikası üzerindeki etkilerini değerlendirmeye devam edeceklerini" söyledi.
Federal fon oranını belirleyen Federal Açık Piyasa Komitesi'nin (FOMC) bireysel üyeleri, 2024'ün sonuna kadar %4,6'lık bir politika faizi hedefledi. Bu da gelecek yıl için üç faiz indirimi anlamına geliyor. Ancak FED Başkanı Jerome Powell, bu tür projeksiyonların "bir komite kararı veya planı olmadığını" ve "uygunsa" daha fazla faiz artırımı yapılabileceğini de söyledi.
FED’in politika hamlelerinin bireylerin finansal hayatlarına direkt olarak yansıyacak etkileri de bulunuyor.
Mevduat faizleri
Kısa vadeli varlıklarınızın mevduat getirisi bankadan bankaya ve paranızın miktarına göre değişir. Düşük faiz ortamının hakim olduğu yıllarda mevduat getirileri küresel çapta neredeyse hiçbir şey kazandırmıyordu. Faiz oranları yükseldikçe vadeli mevduatların faiz oranları da yükselmeye başladı. FED’in faiz artırımlarını duraklatması ABD bankalarının mevduat faizlerinin de mevcut seviyelere yakın tutacağı anlamını taşıyor.
Bununla birlikte faiz oranların ödemeleri gelecekte yavaşlayacağı düşünüldüğünde tasarruf sahiplerinin en iyi getirileri sağlamak için arayışa girmeleri gerekebilir.
Vadesiz mevduatlar
Vadesiz mevduatlar en düşük getirili finansal araçlardan biridir. Ancak paraya hızlı bir şekilde erişim sağlayarak ve nakit akışınızı yöneterek varlıklarınızı uzun süre burada tutmamayı sağlayabilirsiniz.
ABD’de faizli vadesiz mevduatlar Kasım 2022’de aylık ortalama %0,04 getiri ödedi. Bir yıl sonrasında ise bu oran %0,07’ye yükseldi. Bu oranlar neredeyse hiç getiri sağlamıyor olduğundan YahooFinance haberinde söz konusu paranın hızlı bir şekilde diğer alternatiflere aktarılması öneriliyor.
Tasarruf hesapları
Kısa ve orta vadeli paranın en iyi şekilde kontrol edildiği alan tasarruf hesaplarıdır. Söz konusu hesaplarda kolay nakit giriş çıkışı gerçekleştirilebilir. Geçtiğimiz yıl ABD’de geleneksel bir tasarruf hesabının aylık ortalama faiz getirisi %0,24 seviyesindeydi. Bu oran Kasım 2023’te ise %0,46’ya yükseldi.
Yüksek getirili tasarruf hesapları ise daha yüksek faiz ödemeleri yapabiliyor. YahooFinance’in derlediği bilgilere göre, faiz artışlarının ardından ABD’de %4,5, %5 veya daha fazla yıllık nakit getirisi sağlayan yüksek getirili tasarruf hesapları bulunuyor.
Para piyasası hesapları
Para piyasası hesapları genellikle ortak bir vadesiz hesaptan sağlayacağınız getiriyi artırır. Ancak ABD’de söz konusu faiz getirisini alabilmek için 10 bin dolar ila 100 bin dolar arasındaki parayı tek bir hesaba yatırmanız gerekir.
Geçen Kasım ayının ulusal ortalama aylık faiz oranı %0,29’du. Bir yıl sonra ise bu oran %0,63’e yükseldi. Söz konusu oran ekim ayında hafif bir düşüş gösterdi. Ancak bu oranların bir ortalama olduğunu unutmamak gerekiyor. Dolayısıyla yatırımcıların yüksek getirili bir para piyasası hesabı araması gerekiyor.
ABD Merkez Bankası faizleri sabit tuttuğu sürece para piyasası hesaplarının ödemeleri de yüksek kalacak. YahooFinance verilerine göre faiz oranlarının %4 seviyelerinde tutulduğu para piyasası hesaplarıyla karşılaşmak mümkün.
Haberde tasarruf sahiplerinin internet bankaları da dahil olmak üzere birçok bankayla iletişime geçmesi ve kısa vadeli nakit varlıklarında en iyi oranlara ulaşmak için hızlı hareket etmesi tavsiye ediliyor.
FED politikası mevduat sertifikalarını nasıl etkiler?
Bu yılki faiz artışları mevduat sertifikaları için iyi haberdi. FED faizleri artırdıkça mevduat sertifikaları (CD) da daha fazla getiri sağladı.
12 aylık bir CD, Kasım 2022'de aylık %0,90 faiz getiriyordu. Bir yığın faiz artırımı sonrasında, aynı dönem CD’ler %1,85 faiz getirisi ödedi. En iyi CD'ler için yıllık getiriler %5,5’i dahi aştı. Yatırımcıların dönem sonu alacakları ise vade uzunluğu ve yatırılan paranın miktarı tarafından belirleniyor.
FED’in son hamlesi krediler ve mortgage faizleri için ne anlama geliyor?
Tasarruflar ve borçlar defterinin diğer tarafına bakıldığında FED’in sıkı para politikasının yüksek faiz oranlarına diğer bir deyişle yüksek borç maliyetlerin yol açtığı söylenebilir.
Bireysel krediler
ABD’de bireysel kredi faizlerin 2022’de FED’in faiz artırımlarının başlangıcında %8,73 seviyesindeydi. Bu oran Ağustos 2023’te ise %12,17’ye kadar yükseldi.
Öğrenci kredileri
Amerikan halkının en büyük mali yüklerinden biri olan öğrenci kredileri de faiz artışlarından dolaylı olarak etkileniyor. ABD yönetimi kredi ödemeleri ertelemesini sona erdirdi ve ödemelerin yeniden yapılandırılmasıyla birlikte hâlâ borçlu olanlar için yeni soru işaretleri ortaya çıktı. Çoğu federal öğrenci kredisi sabit faiz oranıyla belirlenir. Bu FED faizlerinin halihazırda borçlu olanları etkilemeyeceği ancak yeni borç alacak üniversite öğrencilerinin çok daha yüksek maliyetler altında kalacağı anlamına geliyor. Ayrıca değişken faiz oranlarıyla özel öğrenci kredileri alanlar için FED politikaları önemli bir faktör olabilir.
Mortgage faizleri
Son iki yıldır ABD’de ev almak isteyenler hikayeyi çok yakından görebiliyor. Zira konut kredisi faizleri çılgıncasına yükseliyor. Freddie Mac verilerine göre, FED artırımları başladığında, borç verenler 30 yıllık sabit faizli mortgage’lar için %4 civarında faiz alıyordu. Konut kredisi faiz oranları ekim ayının sonundan bu yana bir miktar düştü, ancak hâlâ %7 civarında seyrediyor.
Fed, mevcut mortgage faizlerini oranlarını doğrudan etkilemez. Finansal piyasaları izlemekse borç verenlerin bir işlevidir. Bununla birlikte, yüksek enflasyon gevşemeye devam ederse, konut kredisi faizlerinin de bu düşüşü yakında takip etmesi muhtemeldir. Mortgage kredisi faizlerinin 2001'de %7'den 2020'de yıllık yüzde 3'ün altına düşmesi yaklaşık 20 yıl sürdü. Ev almak isteyenler, borç verenlerin yakın zamanda ev kredisi faizlerini tekrar bu denli düşük fiyatlandırdığını göremeyebilir. 30 yıllık sabit faizli mortgage kredileri için 50 yıllık ortalama faiz %7'nin oldukça üzerinde.
FED kararları kredi kartı faizlerini nasıl etkiler?
FED’in enflasyonla mücadelesi tüketici fiyatlarındaki artışı hafifletiyor olsa da merkez bankasının geçmişteki faiz artışları kredi kartı borcunuzu da etkiledi. Ve bu etki iyi bir şekilde olmadı.
ABD’de kredi kartı faiz oranları, FED’in son faiz artırım döngüsü sırasında ortalama %16,65'ten %22'nin üzerine çıktı. Kredi kartlarındaki bu değişken faiz oranı ücretleri, FED’in para politikası sıkı kaldığı sürece yüksek kalacaktır.
Söz konusu durum FED faiz oranlarını gerçekten indirene kadar kredi kartı asgari ödemelerinin hafiflemeyeceği, kredi kartı faizlerinin azalmayacağı ve borçlarınızı ödemediğiniz sürece faiz yükünün artmaya devam edeceği anlamına geliyor.
Uzmanlar en yüksek faiz maliyetlerine sahip borç türlerinden biri olduğundan kredi kartı borçlarının ödenmesine öncelik verilmesini tavsiye ediyor. Yüksek faiz yüklerinden kurtulmak için borç transferi seçeneklerinin de göz önünde bulundurulması uzmanların tavsiyeleri arasında.
BoE, faiz kararında sürpriz yapmadı
Barclays, Fed'den 3 faiz indirimi bekliyor
ECB faiz oranlarını değiştirmedi