Yazdır
FINANSGUNDEM.COM - DIŞ HABERLER SERVİSİ
ABD’de tasarruflar tükendi, şimdi sıra kredi sarhoşluğunda. Fed’in kolay para dönemine son vermek için rekor düzeyde artırdığı faizler de Amerikalıların tüketim alışkanlıklarından vazgeçmesini sağlayamıyor.
Finansgundem.com’un derlediği bilgilere göre, ABD kredi sarhoşu olmuş durumda. Bunun yanında kutuplaşmış bir siyasi iklim de eklendiğinde, Fed'in kolay parayı sona erdirme konusundaki meydan okumasının giderek daha karmaşık bir hal aldığı görülüyor.
Fed suçlu sandalyesinde
Fortune’dan Alvaro Vargas Llosa’nın haberine göre, her halde son dönemde, imrenilmeyecek tek koltuk, Fed Başkanı Jerome Powell’ınki olmalı. Çünkü, Fed faiz oranlarını artırmaya devam etsin ya da etmesin, bu noktada neredeyse kaçınılmaz olan bir durgunluğun sorumlusu Başkan Powell olacak gibi gözüküyor.
Amerikalıların pandemi sırasında biriktirdiği tasarruflar ve hükümetin ağırlıklı olarak teşvikler şeklinde dağıttığı paralar tükendi ancak bu kez de ülke yine bir kredi sarhoşluğuna kapıldı. Bu sarhoşluğun seviyesi o denli yüksek ki, Stansberry Research'e göre sadece kredi kartı borçları 1 trilyon dolara yaklaşmış durumda. İpotek kredileri ise 2008 yılında yaşanan finansal felakete giden yıllara benzer şekilde yıllık bazda giderek büyüyor.
Tüm bu sorunlar, Fed faiz oranlarını bir yıldan uzun bir süre önce, yine Fed kaynaklı kolay paranın uzun yıllar sonunda enflasyonun yükselmesine neden olduğunu fark ederek artırmasıyla başladı. Enflasyon ekonominin diğer kısımlarında belirgindi ancak fiyatların tüm tüketici ürünlerini doğrudan etkilemesi biraz zaman aldı. Şimdi, hane halkları borca batmışken, resmi olarak hâlâ yüzde 6'ya yaklaşan bir enflasyon oranını dizginlemek için yeni faiz oranları artışı olasılığı ise herkes için oldukça ürkütücü bir senaryo olarak öne çıkıyor.
Faiz artırımları sürecek mi?
Pek çok politikacı, Fed'i anti-enflasyonist politikasını sürdürmemesi konusunda uyarıyor ancak enflasyon, tüketicinin mali durumunu en az fazla borçlanmak kadar aşındırıyor. Bu da Başkan Powell'ı en istenmeyen konuma getiriyor: “Faizleri artırsan da artırmasan da suçlusun!”
Bankrate raporuna göre, hanelerin üçte birinden fazlasının kredi kartı borcu, acil durumlar için ayırdıkları birikimlerinden daha fazla bir seviyede seyrediyor. Hanelerin neredeyse yüzde 70'i, ana gelir kaynaklarını kaybederlerse, bir aylık geçim masraflarını karşılayamayacak durumda.
Cox Automotive'e göre, taşıt kredisi ödemelerini en az iki ay geciktiren kişilerin sayısı geçen yıla göre yüzde 20 artış gösteriyor. Açıkçası, Kovid kilitlenmesi nedeniyle para biriktirmenin nasıl bir şey olduğunu hatırlamaya zorlanan Amerikalı tüketiciler, ekonomi açıldığında bir kez daha yenilmez olduklarına karar vermiş gözüküyor.
Tüm bunlar bizi tek bir sonuca götürüyor: "Amerikalı tüketiciler yakında satın almayı bırakacak ve birçok ABD şirketi ve küçük işletme bundan zarar görecek." Ve maalesef, çok fazla kredi borcu ve yüksek enflasyonun hakim olduğu bir ekonominin aşırılıklarını sadece bir yıllık faiz artırımlarıyla giderebilme fikri bugün herkes için oldukça gülünç kabul ediliyor.
Çare resesyon mu?
Durgunluklar, bu fazlalıkları temizlemenin ve tekrar yola çıkmanın kaçınılmaz yolu gibi gözüküyor. ABD ekonomisi çok uzun süredir bir hayal aleminde yaşıyor. Fed'in kendisini içinde bulduğu muamma, kırk yıllık kolay kredinin ve dolayısıyla, büyük bir kısmı Fed tarafından kolaylaştırılan çok fazla borç ve çok fazla harcamanın sonucu gibi görünüyor.
Fed’in hatası, bu kadar çok siyasi baskı altındayken buna bir önlem almaması. Fed'in çılgın bilançosunu son aylarda olduğu gibi ayda en az 95 milyar dolar küçültmeye ve reel faiz oranlarını yükseltmeye devam etmesi gerekiyor. Enflasyon hesaba katıldığında hala negatif bölgede oldukları görülüyor. Yani Fed, parasal sisteme ve ekonomiye biraz akıl sağlığı katmak için olması gereken yerden çok uzakta seyrediyor.
Siyasi popülizm
Fed'in efsane başkanı Paul Volcker yıllarına yani 1979-87 dönemine yakından bakıldığında alınacak dersler olduğu görülüyor. Yüksek enflasyonla birlikte durgun bir ekonomiyi miras alan Volcker kendini bir ‘stagflasyon’ ortamında buldu. Volcker'ın Fed'in başına geçmesinden altı yıldan fazla bir süre sonra, 1986 yılının başlarında, ekonominin sağlığına kavuşması için ciddi faiz oranı artışları ve çetin bir durgunluk gerekti.
Mevcut ekonominin üzerinde asılı duran ise elbette bir sonraki cumhurbaşkanlığı seçimi. Popülizmin her iki siyasi partide de bu kadar ezici bir hakimiyete sahip olduğu bu dönemde, politikacıların ekonomik hayatın katı gerçeklerini kabul etmeleri ve onaylamaları hayalcilik gibi gözüküyor. Önümüzdeki aylarda ekonomi çökerse, suçu mecburen başkan Powell üstlenecek; olur da bir durgunluktan kaçınılabilirse, politikacılar sahneye çıkacak ve bundan pay devşirmeye çalışacak.
Fed: İleriye dönük kredi koşulları baskılanabilir
Fed raporu: ABD'de bankalar kredi şartlarını sıkılaştırdı
ABD'de tüketici kredileri martta beklentileri aştı
New York Fed Başkanı'ndan enflasyon hedefi açıklaması
ABD'de enflasyon beklentisi düştü
Wall Street borsalarında enflasyon sessizliği