Yazdır
VOLKAN KARSAN - FINANSGUNDEM.COM / KAZANDIRAN SOHBETLER
Seçime gün sayıyoruz hatta saatler kaldı diyebiliriz. Sonuçlar siyasi açıdan çok önemli olduğu kadar ekonomik açıdan da adeta kadersel bir değer taşıyor. 14 Mayıs sonrası ekonomimizin neler yaşama ihtimali olduğunu 'ekonominin kahini', Sagam Strateji Danışmanlık Kurucusu Ekonomist Murat Sağman’a sorduk, işte cevaplar…
“PİYASALAR AÇISINDAN BİZİM EN ÇOK ÖNEMSEDİĞİMİZ İHTİMAL SEÇİMİN İKİNCİ TURA KALMASI”
- Sayın Sağman, 14 Mayıs sonrası ekonomi için sadece iki senaryo mu söz konusu? Millet ittifakı kazanırsa ne oluyor? Cumhur ittifakı kazanırsa nasıl devam edecek? Başka öngörüler de var mı?
- 14 Mayıs sonrası için aslında üç senaryo var. İlk ikisi sizin de saydıklarınız iki ittifaktan birinin hem Cumhurbaşkanlığını hem de Meclis çoğunluğunu kazanması ihtimali…. Üçüncü senaryo ise iki ittifaktan birinin başkanlığı diğerinin Meclis çoğunluğunu kazanması ki bu tabii ki istenmeyen bir senaryo çünkü çok ciddi belirsizlik demek. Böyle bir senaryo olursa muhtemelen birkaç ay içerisinde bir seçime daha gideceğiz anlamı çıkıyor. O da istenmeyen bir senaryo. Burada iki ihtimal var ama ben Cumhurbaşkanı'nın kaybettiği ve Cumhur İttifakı’nın Meclis’i kazandığı bir senaryoyu tahmin etmiyorum çünkü Cumhurbaşkanlığını kazananın oyları partinin çok üstünde. Burada ancak Meclis kaybedilebilir fakat Cumhurbaşkanlığı kazanılabilir. Bu da belirsizlik demek.
Anketlere baktığımız zaman sonuç çok ortada gibi gözüküyor. Piyasalar açısından bizim en çok önemsediğimiz ihtimal seçimin ikinci tura kalması. Bu da tabii ki iki haftalık fazladan bir belirsizlik demek. Piyasalar da belirsizliği sevmez ve bu da hem kurda hem borsada hem faizlerde bir dalgalanmaya sebep olabilir. Birinci turda bitmesi belirsizliklerin ortadan kalktığı bir senaryo olacak.
Bir başka büyük risk ise seçimin tamamlanması çünkü seçim ancak mazbata verilince bitecek. Yani Cumhur İttifakı kazanırsa mazbatalar daha hızlı verilebilir. Fakat Millet İttifakı kazanırsa bu süreç uzayabilir. Her iki taraftan da itirazlar gelecektir. Burada tabii ki YSK karar verecek. Mazbata alınana kadar da bir belirsizlik devam edecek.
“BİR YIL İÇERİSİNDE DE ÖDEMEMİZ GEREKEN 190 MİLYAR DOLAR DIŞ BORCUMUZ VAR, BU KADAR DÖVİZİ BULMAMIZ GEREKECEK”
- Peki mazbataların verildiğini varsayalım, Millet İttifakı kazandı ya da Cumhur İttifakı kazandı. Mazbatalar verildi. Ondan sonrası için ekonomik öngörüler neler?
- Bu durumda çok hızlı adımlar atılması gerekiyor. Cumhur İttifakı kazanırsa var olan politikanın devamı demek. Şu sıralarda kontrol altında tutulan dövize çok daha fazla talep olma ihtimali var. Son aylarda dövizi kontrol etmek için uygulanan çeşitli sermaye kontrolleri var. Bunlar devam edebilir.
Millet İttifakı kazanırsa bu şıkta yabancı sermaye girişi söz konusu. Bizim çok ciddi bir döviz ihtiyacımız var. Cari açık 50 milyon doları aştı. Merkez Bankası'nın swapları dahil ettiğimizde eksiği 45 milyar dolar civarında. Bir yıl içerisinde de ödememiz gereken 190 milyar dolar bir kamu ve özel sektör dış borcumuz var. Bizim bu kadar dövizi bir şekilde bulmamız gerekecek. Millet İttifakı kazanırsa bu meblağın hemen hepsi değil ama bir yabancı girişi de olma söz konusu.
“BORSADA SAĞLIKLI BİR FİYATLAMA OLMASI İÇİN SEÇİM BELİRSİZLİĞİNİN KALKMASI GEREKİYOR, SONRASINDA GERÇEK DEĞERİNİ BULACAK”
- Sırayla gidersek borsada önemli bir geri çekilme oldu. Birçok kağıt döviz bazında ucuz kalmaya başladı. Endekste en kuvvetli destek nerede? Olumlu senaryoda kuvvetli çıkış söz konusu mu?
- Borsa şu anda gerçek fiyatlamasını yapmıyor, borsa şirketleri gerçek değerlerini şu anda fiyatlamıyor. Var olan fiyatlama tamamen seçime endeksli. Daha önceki seçimlerin öncesinde bir ralli görme ihtimalimiz oluyordu. Seçim beklentisi satın alınıyordu ve seçim gerçekleştikten sonra da biraz satış olabiliyordu veya ralli devam ediyordu. Günümüzde bir seçim belirsizliği ve seçim sonrası neler yaşanacağı ile ilgili tereddütler olduğu için borsa şu anda gerçek değerini fiyatlamıyor. Borsa değerleme olarak çok ucuz seviyede, fiyat kazanç oranları beşin altında gelmiş durumda ki bunlar 2008 dünya finans krizinin fiyatlanmaları düzeyinde gözüküyor.
Borsada sağlıklı bir fiyatlama olması için seçim belirsizliğinin kalkması gerekiyor. Sonrasında borsa gerçek değerini bulacak. Burada önemli destekler var. 4500 çok ana bir destek ki buralarda tutunmaya çalışıyor. Daha sonra da 4000- 4200 en altta görebileceğimiz destekler. Dolar bazında özellikle 4.000 seviyeleri çok kritik destekler. Borsa belirsizliği sevmez. Yabancı yatırımcı yok. Yatırımcı yüzde 66-67 taşıdığı borsa oranını yüzde 27’lere indirdi. Özellikle son dönemde giren yerliler çok ciddi para kaybettiler. Kurumsal fonlarda da çıkışlar gözüküyor. Vatandaş fonlardan satış yapıyor. seçim belirsizliğini almak istemeyen ya döviz ya altın alıyor ya da kur korumalı hesaba geçiyor.
“HANGİ İTTİFAK KAZANIRSA KAZANSIN MERKEZ BANKASI'NIN MUTLAKA ARTIK BAĞIMSIZ PARA POLİTİKASINI UYGULAMAYA ÇALIŞMASI GEREKECEK”
- Seçim sonrası için dövizde çeşitli rakamlar konuşuluyor. Yeni zirveler nerelerde öngörülüyor?
- Son dönemde biz yabancılardan döviz ararken döviz yağacağına raporlar yağmaya başladı. Özellikle yabancı kurumlar son aylarda ciddi bir şekilde seçimle ilgili raporlar yayınlamaya başladı. Burada çeşitli rakamlar var. Belki de en kötümserlerden biri Standard Chartered’ın raporu. Cumhur İttifakı kazanırsa USD/TL'yi 36 öngörüyorlar. Çok yüksek bir seviye… Millet İttifakı kazanırsa 24-25’lerde görüyor. Uluslararası Finans Enstitüsü kurun 21’lerde dengeleneceğini söylüyor. Ama genellikle raporların ortalamasına bakarsak 24-25’ler söz konusu. Bu da yaklaşık yüzde 20 gibi bir devalüasyonu işaret ediyor. Tabii ki kur son aylarda çok ciddi bir şekilde baskılanıyor. Özellikle seçim öncesi, kurun artmaması için ne varsa yapılıyor, kamu bankaları müdahale ediyor. Merkez Bankası kuru tutmaya devam ediyor çünkü kur yukarıya giderse hem enflasyon tekrar yükselecek hem de tüketici güveni azalacaktır. Türkiye'deki önemli kriz göstergelerinin en başlıcası kur, Türk Lirası’nın değer kaybetmesi…
Muhtemelen seçimden sonra, kim kazanırsa kazansın Türk Lirası’nda bir değersizleşme göreceğiz, döviz yukarıya gidecek. Nerede duracağını tam olarak bilmiyoruz. Çünkü buradaki en kritik nokta hangi ittifak kazanırsa kazansın Merkez Bankası'nın mutlaka artık bağımsız para politikasını uygulamaya çalışması gerekecek.
“FAİZ ARTIRIMI OLMADAN ENFLASYONU DA DÜŞÜREMEYİZ, KURU DA TUTAMAYIZ, FAİZ ARTIRIMI ALINACAK OLAN TEDBİRLERDEN SADECE BİR TANESİ”
- Aynı şekilde bu durumda faizlerdeki yükseliş nasıl bir trend izleyebilir?
- Tabii ki faiz de yükselecek. Özellikle Millet İttifakı kazanırsa kuru tutmak ve enflasyonu indirmek için mutlaka bir faiz artırımı gerekecek. Faiz artırımı olmadan enflasyonu da düşüremeyiz. Kuru da tutamayız. Faiz artırımı alınacak olan tedbirlerden sadece bir tanesi. Bunun dışında hukukla ve bütçeyle ilgili atılması gereken bir sürü adım var. Faizin ne kadar artacağı enflasyonun ne kadar olduğuyla ilgili. Nisan 2023 itibariyle TÜİK’in açıkladığı bir rakam var. Bu çok düşük bir rakam gerçek enflasyona göre. Bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 43,68.
Ona yakın giden İTO'nun ücretler geçinme endeksi 60’ın üzerinde. Bağımsız ekonomistlerden oluşan ENAG araştırma grubunun enflasyon tahmini yüzde 100’ün üzerinde. Eğer bir iktidar değişikliği olursa muhtemelen bazı kurumlarda görev değişiklikleri yaşanabilir, muhtemelen enflasyonu farklı görme durumu olabilir. Ona göre faiz politikası şekillenecektir.
“ALTIN VE GÜMÜŞ KONUSUNDA BU POZİTİF BEKLENTİMİ HALA KORUYORUM, MUHTEMELEN BİRAZ DAHA YÜKSELECEĞİNİ ÖN GÖRÜYORUM”
- Seçim sonrası için altın güvenli liman mı? Gümüşte hala yükselme beklentisi var mı?
- Ben bir önceki röportajda da belirtmiştim ve altındaki pozitif beklentimi paylaşmıştım. Altın ve gümüş konusunda bu pozitif beklentimi hala koruyorum, muhtemelen biraz daha yükseleceğini ön görüyorum. Özellikle gram altın burada önemli bir kriter. Hem ons altında yükseliş bekliyorum hem de dolar TL'de yükseliş bekliyorum. Zaten gram altın da ikisinin yükselişini fiyatlıyor.
“AMERİKA'DA İFLAS EDEN SILICON VALLEY BANK’TAN SONRA KONVANSİYONEL SİSTEME KARŞI TEKRAR KRİPTO PARALARA İLGİ ARTTI”
- Sanal varlıklar ne olacak? Dünyada önemli gelişmeler bekliyor musunuz?
- Kripto da tekrar bir ilgi oluşmaya başladı. Özellikle Amerika'da iflas eden Silicon Valley Bank’tan sonra konvansiyonel sisteme karşı tekrar kripto paralara ilgi arttı. Bu ilgi biraz daha devam edebilir ama buradaki en önemli kriter kripto paralarla ilgili yasal düzenleme ne şekilde gerçekleşecek? O önemli olacak. Eğer o regülasyon kripto paraları lehine olursa bu ilgi gelecek dönemde biraz daha büyüyebilir.
“SEÇİM SONRASI MAZBATAYI ALANA KADAR BİR BELİRSİZ SÜRE OLACAK, ONUN İÇİN ŞİRKETLERİN VE ATANDAŞLARIN FİNANSAL VARLIKLARDA RİSKİ AZALTMASINI ÖNERİYORUM”
- Peki yatırımcı nasıl bakmalı yakın geleceğe, nasıl sepet düşünmeli?
- Seçimden önce biraz daha riski azaltmak gerektiğini düşünüyorum uzun zamandır bunu söylüyorum. Dediğim gibi seçim sonuçta bir belirsizlik. Seçim sonrası, seçim gecesi mazbatayı alana kadar bir belirsiz süre olacak. Onun için hem şirketlerin hem vatandaşların finansal varlıklarda riski azaltmasını öneriyorum. Belirsizlik tekrardan o riskleri arttırabilirler. Altın, döviz, kur korumalı endeksli bir sepet burada önerebilirim.
“SEÇİM ARKAMIZDA KALDIKTAN SONRA BORSA MUTLAKA GERÇEK FİYATLAMASINI YAPACAKTIR DİYE DÜŞÜNÜYORUM”
- Sayın Sağman yeni kitap var mı yolda?
- Henüz yeni kitap hazır değil ama Borsada Oynanmaz 10’uncu baskıyı yaptı. Son yıllarda borsada yaşananlara bakarsak burada borsanın eski haline dönmesi gerektiğini belirtmek istiyorum. Kitapta da zaten bunları anlattım. Borsa şu anda farklı şeyler fiyatlıyor. Borsa aslında nedir? Hem ekonominin göstergesidir hem de şirketlerin değerinin fiyatlanmasıdır. Yani şirketlerin bilançosunu, gelecekteki beklentisini ve değerlemesini fiyatlamasıdır. Seçim arkamızda kaldıktan sonra borsa mutlaka gerçek fiyatlamasını yapacaktır diye düşünüyorum…
Serim: Türk kahvesi UNESCO'nun kültür mirası listesine giren ilk içecek oldu
Prof. Dr. Murat Şimşek: Felaketin yaraları zekat ile sarılabilir
Turgay Artam, koleksiyoncu olmanın büyük kazancını anlattı
Anonim şirket ortakları vergi avantajlarından nasıl yararlanır?
‘Efsane Mimar’ Hasol’dan İstanbul depreminde yıkılmayacak binanın formülü
Dev projelerin mühendisi Özdemir’den büyük deprem ve beklenen İstanbul depremi açıklamaları
Trafik Uzmanı Dr.Suat Sarı’yla İstanbul’un trafik çilesine el attık
Sağman: Türkiye olarak tamamen olağanüstü bir dönemden geçiyoruz