Yazdır
FINANSGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ
Rusya, Avrupa’da bir enerji pazarı inşa edebilmek için yaklaşık 50 yılını harcadı. Ancak Putin’in Ukrayna’yı işgali, tüm bu emeklerin boşa gitmesi anlamına geliyor olabilir.
Finansgundem.com’un derlediği bilgilere göre, Putin’in Ukrayna’ya müdahalesi, 50 hafta gibi kısa bir sürede 50 yıllık emeği çöpe atma riski taşıyor. Rusya, uzun yıllar harcadığı Avrupa enerji pazarını kalıcı şekilde kaybetmiş olabilir.
Rusya Avrupa enerji pazarını kaybetti
Julian Lee’nin The Economic Times’ta yer alan analizine göre, Rusya’nın ham petrol için çoğunlukla Hindistan'da alternatif pazarlar bulduğu biliniyor. Ancak Rusya’nın rafine edilmiş ürünlerin ve belki de en çok doğal gazın satış pazarlarını değiştirmesinin yıllar alacağı ve çok maliyetli olacağı tahmin ediliyor. Bu süreçte Rusya’yı, dünyanın fosil yakıtlardan uzaklaşması gibi bir zorluk da bekliyor.
Moskova birlikleri 24 Şubat'ta Ukrayna'yı işgal ettiğinde Rusya’nın Avrupalı enerji müşterileri korkuya kapıldı. Günde yaklaşık 2,5 milyon varil ham petrol, 1 milyon varil rafine ürün ve yılda 155 milyar metreküp doğal gazı emen bir pazar neredeyse göz açıp kapayıncaya kadar yok oldu.
Rusya'dan Avrupa'nın bazı bölgelerine sevk edilen ham petrol, Putin'in birliklerinin sınırı geçmesinden kısa bir süre sonra azalmaya başladı. 5 Aralık'ta, Avrupa Birliği'nin Rus ham petrolünün deniz yoluyla ithalatına yönelik yasağı yürürlüğe girdiğinde, Avrupa ve Rusya arasındaki enerji ticaretinin büyük yara alacağı ortaya çıkmıştı.
Rusya, doğal gaz anlamında da Avrupa pazarını kaybetti. Böylelikle, 1968 yılında Avusturya'ya ilk gazın verilmesinden bu yana yüz milyarlarca dolarlık bir maliyetle geliştirilen devasa gaz sahası ve boru hattı ağı çöpe atılmış oldu.
2017 yılında Rusya'nın Yamal Yarımadası'ndaki gaz rezervlerinin geliştirilmesine 100 milyar dolar yatırım yaptığı tahmin ediliyordu ve bunların çoğu, Rusya'yı Almanya'ya bağlayan Baltık Denizi'nin altından geçenler de dahil olmak üzere boru hatları aracılığıyla Avrupa'ya bağlanmıştı. Bu rakamın 2025 yılına kadar ikiye katlanması bekleniyordu. Bu yatırımın da çoğu artık atıl kalmış durumda.
Avrupa artık Rus gazına bağımlı olmayabilir
Rusya, savaş sona erdikten sonra Avrupa ile bir tür enerji ilişkisini yeniden inşa etmek için çabalayacak olsa da AB ülkelerinin Rus gazına eskisi kadar bağımlı olmalarına izin vermeleri veya buna ihtiyaç duymaları pek olası gözükmüyor.
Avrupa'daki hükümetler ve tüketiciler, talep kısıtlaması ve enerji verimliliği konusunda nihayet ciddileşirken, gaz ve elektrik için ödenen rekor fiyatlar yenilenebilir enerji kaynaklarına yapılan yatırımları ve perakende elektrik fiyatlarının formüle edilme şeklini değiştirmeye yönelik ilk ciddi girişimleri teşvik ederken, fosil yakıtların elektrik üretimindeki payı da giderek azalıyor.
Hindistan pazarı ve büyük indirimler
Rus petrol şirketleri, büyük ölçüde Hintli rafinerilerin ucuz ham maddeye açgözlülüğü sayesinde, geleneksel Avrupalı alıcıların kaçındığı ham petrol sevkiyatlarını başka yöne çevirmeyi başardı. Ancak bu sapma, Rusya ve onun petrol endüstrisi için çok büyük bir bedele mal oldu. Hindistan pazarına girmek için yüzde 40'lık bir fiyat indirimi ve varil başına 35 dolar gibi büyük indirimler gerekli oldu. Geçen yılın sonunda, Rus varilleri Hindistan'ın ham petrol ithalatının yaklaşık dörtte birini oluşturuyordu.
Ancak ham petrol akışlarını, Rusya tarafından ihraç edilen nispeten yüksek kükürtlü ham petrolü işleyebilecek büyük bir rafineri sektörüne sahip, susamış bir pazara yönlendirmekle, rafine ürünleri o pazara yönlendirmek iki farklı anlam ifade ediyor. Kendi yerel olarak ürettiği yakıtı Avrupa'ya geri ihraç ederken ucuz Rus dizelinden faydalanmak isteyen bazı ülkeler olacağı ise aşikar. Ancak ticareti karlı hale getirmek için yeterince büyük indirimler gerekecek gibi gözüküyor. Bu da Kremlin ve onu destekleyen petrol şirketleri tarafından karşılanacak bir başka maliyet anlamına geliyor. Ancak ister ham ister rafine ürün olsun, petrolün doğal gaza göre büyük bir avantajı bulunuyor: Deniz yoluyla kolayca ve ucuza taşınabiliyor.
Pekin'in daha ne kadar Rus gazı alacağına dair de soru işaretleri bulunuyor. Enerji ihtiyacı çok büyük olmakla birlikte, Çin’in, bazı Avrupa ülkelerinin Moskova'ya fazla bağımlı hale gelerek yaptığı hataları tekrarlamaktan kaçınacağı tahmin ediliyor.
Son on yılda hedef doğu pazarları oldu
Son 55 yılın büyük bir bölümünde Rusya, gaz alıcıları için batıya yöneldi. Binlerce kilometre uzunluğundaki devasa boru hatları, önce Sibirya'da ve daha yakın zamanda da Yamal Yarımadası'ndaki gaz sahalarını Avrupa'daki alıcılara bağladı.
Son on yılda Rusya, gazını ihraç etmek yeni pazarlar aramak için doğuya bakmaya başladı ve ‘Sibirya'nın Gücü’ doğal gaz boru hattı şimdi yakıtı Çin'e taşıyor. Ancak bu gaz, eskiden Avrupa'ya tedarik sağlayan, ancak şimdi yeterince kullanılmayan Yamal sahalarının 1.300 milden fazla doğusunda ve 600 mil güneyindeki yeni yataklardan geliyor. Rusya devletine ait gaz devi Gazprom PJSC, ‘Sibirya'nın Gücü’ ve ilgili gaz sahalarının resmi maliyetini 55 milyar dolar olarak belirledi. Bağımsız bir değerlendirme, neredeyse iki kat daha büyük bir rakama işaret ediyor ve bunun kesinlikle geri dönüş getirmeyecek bir yatırım olduğunu savunuyor.
Pekin'in daha ne kadar Rus gazı alacağına dair de soru işaretleri bulunuyor. Enerji ihtiyacı çok büyük olmakla birlikte, Çin’in, bazı Avrupa ülkelerinin Moskova'ya fazla bağımlı hale gelerek yaptığı hataları tekrarlamaktan kaçınacağı tahmin ediliyor. Dolayısıyla Rusya'nın kaybettiği Avrupa pazarlarını değiştirmek için başka yerlere bakması gerekecek gibi duruyor.
Savaşın bedeli uzun yıllar ödenebilir
Büyük ve artan enerji ihtiyacı olan ve hızla büyüyen Hindistan'ı gözüne kestirmiş durumda. Ancak doğal gazı Hindistan'a borulamak, onu Çin'e ulaştırmaktan çok daha zor. Böylesi bir boru hattı inşa etmek için ya dünyanın en yüksek dağlarından bazılarını geçmek ya da Afganistan ve Pakistan'dan geçmek zorunda kalınacak. Her iki rotanın da diğer birkaç ülkeyi dahil edecek olması nedeniyle inşaat ve işletme maliyetlerini artırması bekleniyor.
Putin'in Ukrayna'daki savaşı, Rusya'nın Avrupa enerji pazarına mal oldu. Bunu değiştirmek kolay olmayacak. Moskova ve Avrupa sonunda hangi yakınlaşmaya ulaşırsa ulaşsın, Ruslar gelecek nesiller için savaşın bedelini uzun süre ödeyecek gibi gözüküyor.
BP: Ukrayna savaşı temiz enerjiye geçişi hızlandıracak
Pakistan, Rus enerjisine 'dost ülkelerin para birimleriyle' ödeme yapacak
Avrupa Putin’in enerji tuzağından nasıl kurtuldu?
Dünya temiz enerjide yeni bir sanayi dönemine giriyor