Yazdır
Seçim yaklaşırken alınan bu kararı 2 yılda bir duyduğumuz için artık bu kelimeye hiç yabancılık çekmez olduk. Son 20 yılın 11 ve Cumhuriyet tarihinin 55'incisi olacak af, geçmiş aflarda nasıl sonuçlar alındığı konusunun irdelenmesini zorunlu kılıyor.
Habertürk'ten Rahim Ak'ın derlediği habere göre; Çok da yakın olmayan 1970 yılından bu yana çıkarılan aflara bakıldığında (tablodan inceleyebilirsiniz) affın çıkarıldığı yılın bir sonraki senesinde vergi tahsilatlarının artması beklenirken 9 kapsamlı affın 5'inde sonraki yıl tahsilat oranları düşmüş. 4'ünde yükselmiş. Aftan önceki yıl ile af yılı kıyaslandığında ise vergi gelirleri 9 kapsamlı affın 6'sında af çıkacağı beklentisi ile önceki yıl daha düşük seyretmiş.
AFFIN ERTESİ YILI TAHSİLAT ARTMIYOR
YILLAR Tahakkuk/Tahsilat oranı Af çıkaran bakan
1970 88,5
1971 89,9
1972 88,7
1973 89,6
1974 82,3 Sadık Tekin Müftüoğlu
1975 89,2
1976 91
1977 87,1
1978 84
1979 81,2
1980 82,5
1981 81,5 İsmet Kaya Erdem
1982 79
1983 81,1 Vural Turgut Arıkan
1984 81,8
1985 84,9
1986 88
1987 89,6
1988 90,7
1989 87,9
1990 85,9
1991 82,5
1992 81,7 Sümer Oral
1993 81,3
1994 82,8
1995 85,6
1996 88,1
1997 89,8
1998 89,5 Zekeriya Temizel
1999 86,8
2000 90,5
2001 90,3
2002 91,4
2003 92,5 Kemal Unakıtan
2004 93
2005 92
2006 91,5
2007 90,2
2008 88,5
2009 85,9
2010 84,8
2011 84,1 Mehmet Şimşek
2012 84,9
2013 85,4
2014 83,5
2015 82,9
2016 78,9
2017 80
2018 78,7 Naci Ağbal
2019 77,8
2020 77,4
2021 77,8
2022 81
KREDİ ERTELEMESİ GİBİ
2004 yılından bu yana ise neredeyse her 1.5 yılda bir çıkarılan aflar ile vatandaşlar ve kurumlar vergi aflarını adeta bankaların kredi çevirmesi (roll over) gibi kullanmaya başladı. Bu durum 2004'te yüzde 93 ile zirveye çıkan tahsilat oranının aradan geçen 19 yılda bugün tam 12 puan azalarak yüzde 81'e gerilemesini sağladı. Hatta geçen yıl artan likidite ve varlık fiyatları nedeniyle vergi ödemeleri biraz daha arttı. 2020 yılına dönersek tahsilat oranının yüzde 77.4 ile dibi bulduğunu da görürüz. Vergiyi kredi gibi kullanan vatandaş ve kurumlar sürekli çıkan aflarla vergilerini ödemek yerine yeniden yeniden çeviriyor. Bir sonraki af çıktığında tekrar aynı haktan yararlanıp yine aynı şeyi yapıyor. Bu tabi vergisini zamanında ödeyen vatandaş ve şirketler için büyük bir haksızlığın yanı sıra şirketler için haksız rekabeti de beraberinde getiriyor.
Son 5 yapılandırmada 190 milyar TL tahsilat (Milyon TL)
Yıl Kanun Tahsilat
2016 6736 44.944
2017 7020 5.987
2018 7143 27.967
2020 7256 30.677
2021 7326 80.249
31 Aralık 2022 tarihi itibarıyla vergi dairelerince yapılan tahsilat tutarıdır.
İŞTE VERGİ AFLARININ TARİHİ
Şimdi gelin vergisini zamanında ödeyen vatandaşlarda antipati uyandıran Türkiye'nin af tarihine de kısa bir göz atalım. TBMM'nin ilk kanunu, vergi yasası kanunu ise vergi affı yasasıydı. Bu af mültezimlere (devlet adına vergi toplayanlar) ödeme kolaylığı getiren yasaydı. Buna göre TBMM alacaklarının aslını istiyor faizini ise siliyordu. Aradan geçen 99 yılda tam 54 vergi affı yasası çıktı. Bu aflar bazen verginin tamamını bazen bir kısmını ve çoğunlukla da faizini ve cezalarını silen yasalardı. Bu vergiler incelendiğine muamele vergisi, varlık vergisi afları dikkat çekiyor. Çok konuşulanlardan spor kulüplerine ilk af 1963 yılında çıkarılmış. İlk vergi kaçakçılığına af ise yine Şubat 1963'te çıkarılan bir yasa ile sağlanmış. 1974'te ise ilk kapsamlı af düzenlemesi yapılmış. Cumhuriyetin 50'inci yılı nedeniyle çıkarılan bir yasa ile bir çok suç gibi vergi suçları da affedilmiş. 1983, 1992, 2003 ve 2011'de geniş kapsamlı aflar çıkarılmış.
2011'DEN SONRAKİLER YAPILANDIRMA
Son yıllarda ise vergi afları giderek sıkılaştı. Örneğin 2003'ten bu yana yaklaşık 1.5 yılda bir vergi affı yasası çıktı. Bu da başta iş dünyası olmak üzere her 1.5 yılın sonunda af beklentisi yarattı. Vatandaşların büyük bölümü vergisini af yasalarından yararlanarak cezasız veya daha az faize katlanarak ödemeyi alışkanlık haline getirdi. 2003'ten bu yana gelen 16 affın çoğunluğu daha ziyade vergi anaparaları değil ceza ve faizlerinin silinmesi şeklinde oldu. 2011'deki geniş kapsamlı affın ardından çıkarılan tüm aflar borçların yeniden yapılandırılması oldu. Yani asıl vergi değil ceza ve faizler indirildi ve ödeme kolaylaştırıldı. Ancak matrah artırımları ise vergi incelemelerinden kurtulmak için vatandaşların kullandığı önemli bir enstrüman oldu.
Borçlanma yapan EYT'lilere vergi iadesi müjdesi
Kısmi ehliyet affı: 10 bine yakın belge iade edilecek