Yazdır
Lübnan’daki döviz krizi nedeniyle gün içerisinde yaşanan şok kur değişimleri, pek çok ürünü dolara sabitleyen restoran ve kafelerdeki ürünlerin gün içinde zamlanmasına neden oluyor.
Son olarak geçtiğimiz cuma, doların Lübnan lirası karşısında bir günde yüzde 9 artması nedeniyle bir müşterinin iki kahveyi farklı fiyatlara içtiğini paylaşması, sosyal medyada en çok konuşulan konulardan biri oldu.
Lübnan lirası dolar karşısında geçtiğimiz hafta 50 bin değerini aşarken paralel piyasada bir psikolojik eşik noktası daha geçilmiş oldu. Bir zamanlar dolara karşı 1500’e sabitlenen Lübnan poundu, nüfusun yüzde 80’ini yoksulluğa sürükleyen ve ülkeyi ekonomik bir felakete götüren krizin başlamasından bu yana değerinin yüzde 97’sini kaybetti.
Enflasyon yüzde 189 seviyesinde
Mevcut resmi oran hâlâ 1500 olurken bankalarda bu oran 8 bin civarında. Ancak bankalardan vatandaşların döviz çekme olanağı kısıtlı. Kara borsa ve paralel kurda ise bu rakam 50 binin üzerinde seyrediyor. 2022’de lira dolar karşısında yüzde 93 değer kaybederken ülkedeki enflasyon yüzde 189 seviyesinde bulunuyor.
Yoksulluk ülkede sert bir şekilde artarken Lübnan’daki döviz krizinin en net görüldüğü örnekler restoranlar. 2019’dan bu yana Lübnan lirası giderek daha menüden kaybolurken işletmeler lira yerine dolara geçti.
The National News’te Nada Maucourant Atallah imzasıyla yayımlanan habere göre, müşteriler pek çok restoranda ödemeyi dolar veya yerel para birimi cinsinden gerçekleştiriyor.
Ancak yerel para birimi üzerinden ödeme yapmak isteyenler de aşırı oynak olan ve birkaç saat içinde ani değişikliklere uğrayabilen paralel piyasa kuru üzerinden ödeme yapmak zorunda kalıyor.
3 saatte zam geldi
Başkent Beyrut’un popüler uğrak yerlerinden ve yeme içme yerlerinin yoğun olduğu Gemmayzeh’deki bir kafede kahve içen müşteri de saatler içerisinde dolar kuru nedeniyle kahveye nasıl zam geldiğini anlattı.
Ani artış, restoranın menüsünü dolar üzerinden fiyatlandırmasından kaynaklanırken kurun gün içinde sert artması ürünlerin de gün içinde zamlanmasına neden oldu. Üç saat içinde müşterinin kahvesinin fiyatı 9 bin Lübnan lirası (3,40 TL) zamlandı.
Cuma günü sosyal medyada paylaşılan bir tweette müşteri, “İlk kahvemi 10.30’da, ikincisini 13.00’te sipariş ettim. Lübnan lirası bu süre içinde değer kaybetti ve siparişler iki farklı fiyatla sonuçlandı” diye yazdı.
Şehirde uzun süreli elektrik kesintisi yaşandığı için restoranlar pahalı özel jeneratör tedarikçilerine güvenmek zorunda kalırken enerji maliyetleri de dolar fiyatlamasında önemli bir etken oldu. Ancak işletmeler maaşları ise tamamen dolar cinsinden değil, her iki para biriminin bir karışımı olarak ödeye başladı.
Döviz riskinden korunmak için adım atanlar sadece restoran sahipleri değil. Ev aletleri, giyim, sağlık sigortası, kira ve eğitim ücretleri dahil olmak üzere pek çok işlem artık dolarla yapılabiliyor. Bu da Lübnan ekonomisinin kademeli olarak dolarize olduğu ve çift paraya geçtiğinin sinyali olarak yorumlanıyor.
Şam'da, halk elektrikle yaşamayı unuttu
Türkiye'nin insani yardımları Lübnan'a ulaştı
Kahve üretiminde toparlanma bekleniyor