Yazdır
Pandemi zamanında, hammadde tedariki zor ve pahalıyken talebi karşılamak ve rafları dolu tutmak için normalden fazla stok tutan sanayiciler için işler tersine döndü. İç ve dış talep düştü, yüksek fiyatla alınmış olan mallar stokta kaldı.
Dünya'dan Merve Yiğitcan'ın haberinden alınan bilgilere göre, gıda ve hijyen ürünleri gibi hızlı tükenen ürünler için stoklar minimize edilmiş durumda ancak bunların dışında pek çok sektör için stoklardaki ürün ve hammadde fazlalığı devam ediyor. Bu durumda hızlı tüketim sektöründe faaliyet gösterenler şanslı sayılırken stoklarını henüz bitirememiş olanların işi zor.
Şanslı sayılan sektörlerden biri olan gıda sektöründe faaliyet gösteren İstanbul Tüccarlar Kulübü Başkanı İlker Önel, ihracatla uğraşan firmaların, düşük talep ve istihdam sorununa bağlı olarak düşük kapasiteyle çalışmanın sonucu olarak, ellerindeki stoku giderek erittiklerini ifade etti. Taleplerdeki bu düşüşün hammadde talebini de dibe çektiğini belirten Önel, “Artık çok fazla yeni stok tutulmuyor. Biz de yüzde 10- 20 daha az mal alıyoruz. Bir de yılsonu geliyor. Kimse yüksek stok maliyetiyle yeni yıla girmek istemiyor” diye kaydetti.
Şanslı sayılan sektörlerden bir diğeri olan hijyenik ürünler sektöründe, sektörün en önemli isimlerinden birisi olan ABC Kimya Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Başer yaşanan stok krizi için yorumda bulundu. Başer, sektördeki sağlam firmaların, çoktan stoklardaki fazlalıklarını hızlı davranarak bertaraf ettiklerini söyledi ve “Bizde de stok vardı. Ama biz onu, başka bir ürüne çevirerek eritebildik” diye ekledi.
Giyim firmalarının stokları hala dolu
Hazır giyim ve konfeksiyonda ise durum biraz daha farklı. Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği Başkanı Ramazan Kaya, sektörde üretimin yarısının ihracata yarısının da iç piyasaya yapıldığını belirterek, “Zaten ihracat için stok yapılmıyor, gelen siparişin üretimi yapılıyor. Ama iç piyasaya baktığımızda yerli markaların depolarında stoklu ürünlerin olduğunu görüyoruz. Havaların geç soğuması nedeniyle kış ürünleri satılamıyor, kış ürünleri hala elde. Ayrıca bu seneki öngörü geçen seneye göre yapıldı. Ama geçen seneye göre yüzde 25 adet bazlı azalma oldu” dedi. Markaların çeşitli indirimlerle ellerindeki stokları eritmeye çalıştıklarını belirten Kaya, tekstil fabrikalarında da düşük talebe bağlı olarak fabrikaların ellerinde hammadde ve iplik stokları olduğunu sözlerine ekledi.
Fabrika hammadde, alıcı da son ürün stokluyor
Beyaz eşya sektöründe faaliyet gösteren fabrikalarda hammadde, müşterilerde de son ürün stoku olduğunu kaydeden sektörün tecrübeli isimlerinden Silverline Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Laçin, hammadde tedarikinin yurtdışına bağlı olduğunu, bunun 3-6-9 aylık planlarla yapıldığını ve belli bir öngörüye göre sipariş açıldığını ifade etti. Laçin “Beyaz eşyada eylülden itibaren ciddi talep düşüşü olduğu için fabrikalarımızda hammadde stok sorunu var. Ama bu sorun bir stok politikasının değil, tamamen talep düşüklüğünün sonucu. Bunun da kökeninde fabrika müşterilerinin, bayilerin mamul stokunun çok olması yatıyor. Bayiler de stok eriterek bir yandan kendilerine kaynak yaratmaya çalışıyor. Herkes önce mamulü eritip sonra yeni sipariş geçmek istiyor” dedi.
Stokları eritme eğilimi piyasayı geriyor
Mobilya Dernekleri Federasyonu Başkanı Ahmet Güleç de düşük talebe bağlı olarak hammadde stoku olduğunu dile getirdi. Güleç, “İşler çok durgun. İhracat pazarlarında da yavaşlama var. Üreticiler verimli çalışmıyor. Ancak fabrikalar belli bağlantıları nedeniyle hammadde tedarikine devam etmek zorunda. Böyle olunca da eldeki stoku artıyor” dedi.
Armatür, Valf, Musluk, Tesisat Ekipmanları ve Vana Sanayicileri Derneği Başkanı Gökhan Turhan, armatür tarafında çok fazla bitmiş ürün stokları olmadığını, ancak ana hammadde tarafında birçok firmanın fazla stoku olduğunu belirtti. Turhan, “Emtia yükselecek beklentisi vardı, ciddi stok yaptık. Ama piyasadan gelen bilgiler emtianın gerileyeceği yönünde ki biz bunu görüyoruz. Şimdi elinde stoku olan bunları eritmeye çalışıyor” dedi.
Yüksek maliyetli stok, firmaları zarar ettirecek
Piyasadaki stok krizini en yakından hisseden sektörlerden bir diğeri de ambalaj sektörü oldu. Karton Ambalaj Sanayicileri Derneği Başkanı Alican Duran, hammaddeye ulaşımın zor olduğu 2021 yılında, firmaların normalde 1 aylık stok tutarken bunu 2-3 aylığa çıkardığını söyledi. Nihai tüketiciye dokunan markaların hepsinin, hızlı talebe yetişmeye çalıştığının altını çizen Duran, “Ambalajcılar da buna yetişebilmek yüksek tonajlı siparişler geçtiler. Şimdi işler durgunlaştı, firmalar yüksek tonajla buna yakalandı. Bu düşüşü görüp kesmeye çalıştığımızda da çok geç olmuştu. Şu anda, tüketiciye dokunan markaların öncelikle mallarını eritmeleri gerekiyor. Ancak beklenen hızla eriyemiyor. Ama bunlar eninde sonunda eriyecek. Önce ambalajcıların elindeki stoklar eriyecek, sonra ana hammaddecilerin stokları. Bu köpüğün yok olmasını beklemek durumundayız” ifadesinde bulundu.
Talep yüksekken stokların da yüksek fiyattan girildiğine dikkat çeken Duran, “Ama şimdi talep düşünce fiyat da düşüyor. Birçok firma yüksek maliyetli stoklardan dolayı çok ciddi zarar edecek” diye konuştu. Duran da tıpkı Mustafa Laçin gibi Ocak-Şubat aylarında yavaş da olsa üretimde bir hareket görmeyi ümit ettiklerini dile getirdi.
Emtialar olumsuz bir döngüye girdi
Piyasalar resesyonu fiyatlıyor: Emtia ve borsalarda sert satışlar
