Yazdır
FINANSGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ
ABD ara seçimleri öncesinde anketler, Cumhuriyetçilerin yarıştan galip geleceği yönündeydi, öyle de oldu.
Finansgundem.com’un derlediği bilgilere göre, ara seçimler öncesinde anketler bir başka öngörüde daha bulunuyordu: Seçim sonuçlarını ekonomi ve enflasyon belirleyecek. Seçim sonuçlarına bakıldığında, bir süredir ayrılmaz olan bu ikilinin, Amerikalıların öncelikleri arasında tepelerde yer almadığı gözüküyor.
Küçük işletmelere danışmanlık veren The Marks Group’un kurucusu, Gene Marks, The Hill’da yer alan yazısında, ara seçimlerde hangi başlıkların karar verme süreçlerinde etkili olduğunu görmek için yakın çevresine bakıyor, bir başka deyişle sokağa iniyor. Marks’ın kendi sözleriyle ABD ara seçimlerinde hangi başlıkların öne çıktığını görmek gerekiyor.
Belki de ekonomi o kadar da kötü değildir
Ara seçimlerden sonraki gün, küçük bir işletmeye ziyarete gittim. Elbette herkes sonuçlardan ve Demokratların beklenenden çok daha iyi performans gösterdiğinden bahsediyordu.
Bir kadın, Linda, gerçekten dikkatimi çeken bir şey söyledi. Kürtaj konusundaki tutumu nedeniyle Vali John Fetterman'a oy verdiğini ifade etti. Başka bir kişi de, David, aynı şeyi söyledi ve daha radikal Cumhuriyetçilerin bazılarından endişe duyduğunu da ekledi. Eski Başkan Trump'a olan güvensizlikten oy haklarıyla ilgili endişelere kadar nasıl oy kullandıklarını tartışan diğer çalışanlardan da benzer hikayeler duydum. Peki ne söylenmedi biliyor musunuz? Ekonomi.
Linda yılda yaklaşık 50 bin dolar kazanıyor; David de aşağı yukarı öyle. ‘Yavaşlayan ekonomi’, ‘yüksek enflasyon’ ve ‘düşen piyasalar’dan en çok etkilenen insanlar bunlar değil mi? Öyle düşünüyorduk. Cüzdanlarının başına gelenlerden çok üzüleceklerini ve bir değişiklik için oy vereceklerini düşünüyorduk.
Ama hayır, bu insanlar bu sefer cüzdanlarına göre oy kullanmadılar. Endişeleri daha çok ekonomik olmayan konular üzerindeydi. Neden peki? Çünkü ara seçimlerden çıkarılacak yankı uyandıran bir sonuç varsa o da şu gibi gözüküyor: Belki ekonomi o kadar da kötü değildir.
Çalışanların ücretleri enflasyona yenilmemiş
New Jersey'de yaşayan ve 150 kişiden oluşan bir ekibi yöneten, üretici müvekkilimi ele alalım. 2022 yılı onlar için karlı bir yıldı. Çalışanlarının sayısını artırdılar ve daha fazlasını arıyorlar. Ekipman ve envanter satın aldılar. Fiyatları yükselttiler. Bu yıl o kadar iyi iş çıkardılar ki Ocak ayında büyük bir faturayla karşı karşıya kalmasınlar diye tahmini vergi ödemelerini artırmak zorunda kaldık. Elbette, 2023 yılına dair beklentilerinden endişe duyuyorlar. Ancak iyi bir yıl geçirmek ve belirsiz bir geleceğe bakmak bir süredir alışılmadık bir şey değil.
Peki ya çalışanları? Bunca zaman enflasyonun yüzde 8,2 olduğunu ve yiyecek ve benzin fiyatlarının durmaksızın yükseldiğini okuduk. Ancak, iş gücü piyasası araştırma şirketi ADP'nin son verilerine göre, çalışanlar, geçen yıla göre ortalama yüzde 7,7'lik bir ücret artışı görmüş durumda. İş değiştirerek ‘Büyük İstifa’ya katılanlar ise maaşlarında ortalama yüzde 15 artışla ödüllendirilmiş.
Bu rakamlar göz önüne alındığında, çoğu işveren, çalışanlarını enflasyonla aynı seviyede tutmak için adım atmış gibi görünüyor. Onları suçlamak yersiz. İşsizliğin bu kadar düşük ve iş olanaklarının bu kadar yüksek olması nedeniyle, işletmelerin en iyi yeteneklerini elde tutmak için ellerinden geleni yapmaları gerekiyor.
Durgunluk nerede?
Ben Philadelphia şehir merkezinde yaşıyorum. Buradaki restoranlar oldukça meşgul. Walnut Street'teki perakende mağazalar, 2020 pandemisinden sonra alışveriş merkezimizi vuran boşluklara talip oldu. Daha fazla insan ofis binalarına döndü veya hibrit bir programla evden çalışıyor. Broad Street'teki pahalı et lokantalarından yemek yiyenler hallerinden oldukça memnun görünüyor. Havaalanı, son altı ayda seyahat ettiğim diğer iki düzine havaalanı gibi yolcularla dolu.
Ve evet, benzinin fiyatı daha yüksek. Ama şimdiki zaman, babamın arabasının 1 mil için 27 galon benzin yakmak zorunda olduğu 1970'ler değil. Bugün depoyu doldurmak daha pahalıya mal oluyor olabilir, ancak günümüz arabalarının yakıt verimliliği sayesinde bu deponun çok daha fazla gittiği de kesin.
Peki, durgunluk nerede? GSYİH bu çeyrekte yüzde 2,6 arttı. Hanehalkı gelirleri darbe almasına rağmen, tüketici harcamalarında olduğu gibi tarihsel olarak yüksek seviyelerde seyrediyor. İmalat düştü ancak hizmet sektörü artık pandemi öncesine göre daha fazla insanı istihdam ediyor ve gücünü koruyor. Borsa düştü, ancak borsa ne zaman ekonominin güvenilir bir göstergesi oldu ki? Küçük işletme güveni, dört aydır ilk kez Ekim ayında biraz düşüş yaşadı. Gayrimenkul sektörü, daha yüksek ipotek oranları ve konut envanterindeki ani artış nedeniyle sıkıntı yaşıyor.
Her şey güllük gülistanlık değil ama…
‘İyimserliği’ ve ‘güveni’ şüpheli bir şekilde ölçen anketlere güvenmek yerine, gerçek hayattan gelen bankaların verilerine bakarak ekonomiyi ölçmenin daha iyi bir seçenek olduğunu geç de olsa keşfettim. Haberi vereyim, 30 Eylül itibariyle veriler iyi.
Wells Fargo CEO'su Charles Scharf, “Hem tüketici hem de ticari müşteriler güçlü bir finansal konumda” diyor. Ekonomi denilince karamsarlığıyla ünlü JPMorgan CEO'su Jamie Dimon, tüketicilerin ‘sağlıklı’ olduğunu söylüyor ve ekliyor: “Bol iş imkanı ve hala yeterli seviyede olan hanehalkı tasarrufları, kredi kartı harcamalarını yüksek ve kötü kredileri de düşük tutuyor.”
Her şey elbette güllük gülistanlık değil. Faiz oranları artıyor, enflasyon inatla yüksek kalıyor, teknoloji endüstrisi çöküyor, sermaye bulmak zorlaşıyor ve şirketler büyük işten çıkarmalar için ısınıyor gibi görünüyor. Küresel ekonomik yavaşlama, dalgalı enerji fiyatları, Ukrayna'daki savaş ve pandemiyle başlayan ve hala devam eden tedarik zinciri sorunları sayesinde birçok ekonomist 2023 yılında bir durgunluk öngörüyor.
Ama kabul edelim ki şu anda ekonomi o kadar da kötü görünmüyor. Kötü olsaydı, Linda ve Dave gibi seçmenlerin kürtaj veya oy haklarından çok banka hesaplarıyla ilgilendiğini görürdük. Ama bu ara seçimlerde bu yaşanmadı.
Borsadaki düşüşün tek nedeni ara seçimler değil
ABD ara seçimlerinde Georgia'da Senato seçimleri ikinci tura kaldı
Ara seçimler sonrası borsalarda ne olacak?
ABD ara seçimlerinde sonuçlar Cumhuriyetçilerden yana
ABD'deki ara seçimler neden önemli?