Yazdır
Merkez Bankası’nın politika faizini düşük seviyelerde tutarak üst üste alınan makro ihtiyati önlemlerle hem piyasa faizlerinin artırılıp hem de kredi büyümesinin kontrol altına alınma çabaları 10 Haziran haftası verilerine göre çok da başarılı olmuş görünmüyor. Başta ticari kredi faizleri olmak üzere konut kredisi faizi hariç Merkez Bankası verilerine göre 10 Haziran haftasında bir önceki haftaya göre tüm kredi faiz oranları yükseldi. İhtiyaç kredisi faizi yüzde 30,65 ile 4 ayın zirvesine çıkarken taşıt kredisi faizleri yüzde 25,03 ile nisan sonundan bu yana en yüksek seviyesinde. Ticari kredi faizleri ise yüzde 24,71 ile yılın en yüksek ikinci seviyesine tırmandı.
Haziranın ikinci haftasında TL’deki değer kaybının hız kazanmaya başlamasıyla başta Hazine ve Maliye Bakanlığı olmak üzere Merkez Bankası ile Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) yeni adımlar attı. Ekonomi yönetimi finansal istikrar sağlanması için TL varlıkları özendirme ve yabancı para varlıklara TL cinsi ilave karşılık ayrılmasıyla caydırmayı amaçlayan hamlelerde bulundu. Ayrıca ticari kredilerdeki zorunlu karşılık oranı iki katına yükseltildi, banka ve sigorta muameleleri vergisi artırıldı. Kredilerin de vadeleri azaltıldı.
Mevduat faizleri de yükseliyor
Tüm bu hamleler hem kredi hem de mevduat faizlerinde yönün yukarıya çevrilmesine neden oldu. Bankaların TL mevduat faizleri 10 Haziran haftasında ortalama olarak bir önceki haftaya göre 29 baz puan artışla yüzde 16,08’e çıkarken, dolar mevduat faizi 2 baz puan artışla yüzde 1,61’e ve Euro mevduat faizi 18 baz puan artışla yüzde 0,87’e yükseldi.
Bankaların mevduat faizleri büyüklüğe göre yüzde 23’ün bile üzerine çıkıyor. Dünya'dan Şebnem Turhan imzasıyla yer alan habere göre ticari kredi faizleri de ortalamada yılın en yüksek ikinci seviyesine çıksa da rotatif kredilerdeki faiz oranları yüzde 50’ye dayandı.
Yüksek enflasyon etkiliyor
Kredi faizleri böyle yüksek seyrederken kredi büyüme hızları ise ivme kaybetmiyor. Toplam kredi büyümesi kur etkisinden arındırılmış olarak 10 Haziran haftasında yüzde 31 büyüme gösterirken bu yılın başından bu yana kesintisiz artışını sürdürdü. Tüketici kredi büyümesi de 10 Haziran haftasında kur etkisinden arındırılmış olarak yıllık yüzde 27,1, ticari krediler ise yüzde 28,3 büyüme gösterdi. Veriler ne ticari kredi büyüme hızında ne de tüketici kredisi büyüme hızında alınan makroihtiyati önlemlere rağmen yavaşlama olmadığını ortaya koyuyor.
Hem kredi faizlerinin hem de kredi büyüme hızının artması aynı anda yaşanıyor. Analistler her ne kadar bankaların kredi maliyetleri artırılsa krediye erişim zorlaştırılsa bile yüksek enflasyon ortamında işletme sermayesi ihtiyacının ticari kredilerde büyüme hızının yavaşlamasının engellediğini belirtti. Aynı şekilde tüketici kredilerindeki büyümede de yüksek enflasyonun etkisi büyük. Alım gücü oldukça azalan tüketiciler yüksek faize rağmen kredi talebini artırmaya devam ediyor.
Ticari kredilerin büyüme hızında 13 haftalık yıllıklandırılmış ve kur etkisinden arındırılmış olarak bakıldığında 10 Haziran’da yüzde 49,9’luk artış olduğu görülüyor. 29 Nisan haftasında yüzde 56 ile yılın en yüksek büyüme hızına ulaşan 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış büyüme hızı ard arda alınan makroihtiyati tedbirlerin ardından haftalık yüzde 47,1 artışa kadar gerilemişti. Ancak haziranın ilk haftasıyla beraber yeniden yön yukarıya çevrildi. Toplam kredi büyümesi ise 10 Haziran haftasında 13 haftalık yıllıklandırılmış ve kur etkisinden arındırılmış olarak yüzde 56,3 seviyesine yükselmiş durumda. Bu toplam kredi büyümesinde yılın en hızlı haftasının yaşandığını gösteriyor.
Kamu bankaları büyüme hızında özeli bu yıl ilk kez geçti
Kamu ve özel bankalarda kredi büyümesinde ise yeniden eşitlik sağlandı. Bu yılın başından bu yana kamu bankaları kredi büyümesinde özel bankaların gerisinde kalıyordu. 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış kredi büyümesi hızı kamu bankalarında 10 Haziran itibariyle yüzde 56,8 oldu. Özel bankalarda ise yüzde 55,8 olarak hesaplandı. Kamu bankaları bu yıl ilk kez büyüme hızında özel bankaları geçti. Özel bankalarda haftalık olarak nisan sonunda yüzde 61’i aşan kredi büyümesi yaşanmıştı. O dönemde kamu bankalarındaki kredi büyüme hızı yüzde 45 seviyelerinde bulunuyordu. Kamu bankalarında ticari krediler kurumsal kredi kartları hariç yüzde 53,3 büyürken tüketici kredileri ise arındırılmamış olarak yüzde 60,2 arttı. Özel bankalarda da tüketici kredileri arındırılmamış olarak yüzde 60,8 büyüme gösterirken ticari krediler 13 haftalık yıllıklandırılmış ve kur etkisinde arındırılmış olarak yüzde 46,9 büyüdü. Kamu bankaları 10 Haziran haftasında özel bankalardan ticari kredi büyümesinde ayrıştı.
Faizdeki artışa rağmen kredilerdeki talep arttı
Özel sektörün yurt dışı kredi borcu azaldı
Ticari kredilere uygulanan zorunlu karşılık oranı arttı
FED’in faiz artırımı felaket habercisi mi?