Yazdır
Türkiye’de ekonomik aktivitenin ve yatırımların işaretlerinden biri olarak kabul edilen yatırım malları ile hammadde ithalatında, küresel fiyat artışları ve enerji fiyatlarındaki önemli yükselişlere karşılık tutar bazında dahi artış sınırlı kaldı. Tutar bazında 2021 sonunda yatırım malları ithalatı 2018’deki 29,3 milyar dolarlık seviyeyi geçerek 35 milyar dolara geldi. Ancak bu artışın büyük kısmı fiyat yükselişinden kaynaklandı. Diğer yandan, hammadde ithalatı ise 2018’deki 170,1 milyar dolar seviyeden 2021 sonunda 202,1 milyar dolara geldi. Bu sınıfl amada miktar endekslerine bakıldığında ise artışların büyük kısmının fiyat yükselişlerinden geldiği görülüyor.
İthalat miktarı hemen hemen aynı
Fiyat artışlarındaki dalgalanmalar nedeniyle ithal edilen miktarlara bakıldığında, ithal edilen toplam miktarın tutarlara kıyasla daha az ya da hemen hiç artmaması dikkati çekiyor. Bu da genel olarak ekonomik aktivite işareti sayılabilecek hammadde ve yatırımlarda artış işareti sayılabilecek yatırım malları ithalatındaki değişimin her iki alanda da sınırlı bir iyileşme ya da sabit kalmayı gösterdiği şeklinde yorumlanıyor.
2018’de yatırım malları ithalatı miktar endeksi 82,35 seviyesindeyken 2021 sonunda yüzde 18,2 artışla 97,31’e çıktı. Hammadde ithalatı miktar endeksi ise 111,81 endeks değerindeyken, neredeyse sabit kalarak, yüzde 0,4 artışla 2021 sonunda 112,17 çıktı. Salgını da içeren ve Türkiye’nin büyüme sağladığı 2021’de böylece toparlanmanın sınırlı kaldığı gözleniyor.
İlk üç aydaki gelişmeler de sınırlı iyileşmeyi gösteriyor
2022 ilk üç ayı itibariyle emtia ve enerji fiyat şokunun etkisi daha belirgin hale geldi. Yatırım malları ithalatı 2022 Ocak-Mart döneminde bir önceki yıl aynı döneme göre yüzde 0,6 oranında azalırken, hammadde ithalatı yüzde 54,4 oranında arttı. Dünya'dan Mehmet Kaya imzasıyla yer alan habere göre artışın büyük kısmının ham petrol, doğalgaz ve diğer hammadde fiyat artışlarından kaynaklandığı belirtiliyor.
Ocak-Şubat 2022 dönemi miktar endekslerine bakıldığında da 2021 sonuna göre ilk iki ay sonunda miktar endeksinde sert düşüş gözleniyor. Bunda Rusya Ukrayna savaşının da etkisi bulunuyor. Ayrıca Şubat ayının kısa ay olmasının da endekse etkisi oluyor. Ancak bu aylık sert dalgalanmalarda savaşın etkisi de bulunuyor. Yıl içinde aylara göre farklılaşmalar nedeniyle de endeks değerleri daha yüksek sonuçlanabiliyor. Yatırım malları miktar endeksi, Şubat 2022 sonunda, 2021 Aralık endeks değerine göre yüzde 21,1 düzeyinde geriledi. Hammadde ithalat miktar endeksi ise yüzde 13,3 oranında azaldı.
TÜİK SITC sınıflaması verilerine göre 2021 sonunda yakıt hariç hammaddelerin ithalat miktar endeksi gerileme gösterdi. Bu sınıfl amada 2021 sonunda 154,9 olan endeks, 2022 Nisan ayı sonunda yüzde 18,6 oranında geriledi. Benzer şekilde gıda hariç imalat sanayii mallarının ithalat miktar endeksi de yüzde 9,4 oranında gerilemiş durumda.
Fitch: Çin'deki karantinalar küresel enflasyon endişelerini yoğunlaştıracak
ABD Başkanı Biden'dan 'enflasyon' açıklaması: İç politika önceliğimiz
Çekya'da enflasyon 28 yılın zirvesinde
Yunanistan'da enflasyon 27 yılın rekorunu kırdı