Yazdır
Doğalgaz ithalatının yaklaşık yüzde 40’ını Rusya’dan gerçekleştiren Avrupa Birliği, ruble ile ödemeyi reddeden Polonya ve Bulgaristan’a gaz tedariğini kesen Rusya’ya vereceği tepki üzerinde çalışıyor. Dünya'da Hilal Sarı imzasıyla yer alan habere göre, savaşın başından bu yana ilk kez iki AB üyesinin doğalgaz tedariğinin kesilmesi Avrupa’da gösterge TTF doğalgaz fiyatını çarşamba gün içinde yüzde 24 kadar yükselterek 127,5 Euro/mwh düzeyine kadar çıkardı ancak akışın diğer üyelere ‘şimdilik’ devam edeceğinin anlaşılmasıyla TTF TSİ 13:48 itibariyle 109 Euro’ya kadar geriledi. Avrupa Komisyonu, Kremlin’in ruble ile ödeme için önerdiği Gazprom’da hem Euro/ dolar hem de ruble hesaplarının açılması gereken sistemin yaptırımları ihlal olduğunu net bir şekilde dile getirdi. Kremlin ise ruble ile ödeme yapmazlarsa diğer Avrupa ülkelerinin de gazının kesileceğini söylüyor.
AB petrol ve doğalgaz avında vites yükseltiyor
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Kremlin’den ‘dört Avrupalı alıcının’ ruble ile ödeme yaptığına ilişkin açıklama için bu şirketlerin yaptırımları ihlal etmiş olacağını belirterek “Rusya birliği bölmekte başarısız olmuştur. Uzun vadede birliği daha güvenilir kaynaklara yönlendireceğiz. 6. yaptırım paketi zamanı gelince açıklanacak. Rusya bu adımıyla kendisine zarar veriyor. Petrol konusunda çalışıyoruz, doğalgazda da akışları azalttık ve yeni planlarımız sayesinde Rus enerji kaynaklarından çok daha hızlı bağımsızlaşacağız” diye konuştu.
AB, petrol ambargosunun olası etkileri üzerinde sıkı bir çalışmaya girdi ve doğalgazda ise üye ülkelerin LNG terminallerinde depolanacak doğalgazın maliyetinin ortaklaşa karşılanmasını öngören bir anlaşma üzerinde de çalışılıyor. Von der Leyen, Gazprom’un gaz sevkiyatını durdurma kararını “Rusya’nın gazı bir şantaj unsuru olarak kullanma girişimi” diye nitelendirdi ve “Bu karar meşru değildir ve kabul edilemez ve bir kez daha Rusya’nın güvenilir bir doğalgaz tedarikçisi olmadığını gösteriyor” diye konuştu.
Burada mesaj Almanya’ya: Amaç birliğin tepkisini bölmek
Brüksel merkezli düşünce kuruluşu Bruegel Enstitüsü’nden Simone Tagliapietra, Deutsche Welle’ye yaptığı açıklamada Bulgaristan ve Polonya’ya gaz tedariği kesilmiş olsa da, bu iki ülkenin transit ülke olduğunu ve boru hattından akışların devam edeceğini söylüyor. Ancak Kremlin, iki ülkenin yasa dışı şekilde hattan gaz çekmeleri halinde boru hattına tüm akışın durdurulacağını duyurdu. Tagliapietra’ya göre iki ülke de zaten bu yıl biten sözleşmeleri yenilemeyeceğini duyurmuştu ve Kremlin’in buradaki mesajı Almanya’ya. Bazı şirketlerin Rusya’nın kararına uyması ve bu yolla birliğin vereceği tepkinin bölünmesinin amaçlandığını belirten Tagliapietra, “AB bu bölünmeye izin vermemeli” diyor. Şimdiye kadar Macaristan ve Slovakya Rusya’ya doğalgaz için ruble ile ödemeyi kabul ettiği bilinen AB ülkeleri. Almanya ekonomi bakanı da Kremlin’in önerdiği ruble ödeme sisteminin yaptırımlar için bir arka kapı ihlali anlamına geldiğini söyledi.
UBS Wealth Management Baş Yatırım Danışmanı Mark Haefele, gelişmelerin savaşta gerilimin yükselebileceği ve bunun da kısa vadede enerji fiyatlarını daha da yükseltebileceğini belirtiyor.
Polonya ve Bulgaristan: Şimdilik yeterli gazımız var
Polonya enerji şirketi PGNiG, Yamal Sözleşmesi kapsamında gönderi- len gazın kesilmesinin sözleşme ihlali olduğunu söylüyor ve tazminat hakkı doğduğunu vurguluyor. Bulgaristan da yeni ödeme sistemi- nin yıl sonuna kadar devam eden sözleşmeye uygun olmadığını, gazın “siyasi ve ekonomik bir silah olarak kullanıldığını” vurguluyor. Ancak Polonya zaten Rus kömür, gaz ve petrolünün ithalatını sonlandıracaiğını duyurmuş ve diğer AB ülkelerine de hızla aynısını yapmaya çağırmıştı. Gaz depolarının yüzde 80 dolu oliduğunu aktaran Polonya otoriteleri kesintinin doğalgaz kullanıcılarını etkilemeyeceğini, ülkenin farklı lokasyonlardan doğalgaz tedarik ederek çeşitlendirmeye gideceğini söylüyor. Polonya doğalgazının yüzide 46’sını, petrolünün yüzde 64’ünü ve kömürünün yüzde 15’ini Rusya’da alıyordu. Ülke 1 Mayıs’tan itibaren LNG terminali bulunan Litvanya'dan ve doğalgazının yüzde 90'ını Rusya'dan alan Bulgaristan'da ise depoların doluluk oranı yüzde 18'de ancak yetkililer gelecek ay yetecek kadar doğalgaz olduğunu ve tüketimi kısıtlama önleminin şimdilik gerekli olmayacağını belitiyor. İki ülkede de elektrik üretiminde doğalgazın payı çok değil ve doğalgaz büyük ölçüde ısınma ve sanayide kullanılıyor.
Almanya Rus petrolü almayacak ve gerekirse enerji şirketlerine el koyacak
Petrolünün yüzde 12’sini Rusya’dan alan Almanya “Rus petrolü tedariğini birkaç gün içinde alternatifiyle değiştirebilmeyi umduklarını” söyledi. Berlin, Rus gazı alımlarını ruble ile ödemeye de karşı çıkan ülkeler arasında. Ayrıca Almanya’da kabine üç aşamalı acil durum sisteminin devreye sokulmasının ardından gerekirse enerji şirketlerine devletin el koyabilmesine izin verecek yasa değişikliğini onayladı. Ekonomi Bakanı Robert Habeck konuya ilişkin açıklamasında “Fiyatlar yüksek, belirsizlik yüksek ve riskler var. O nedenle durumun kötüleşebilmesine karşı hazır olmalıyız” dedi. Yasa değişikliği enerji güvenliğinin tehlikeye girmesi durumunda enerji şirketlerine kayyum atanabilmesini öngörüyor. Kabinenin onayladığı yasanın mayıs ayında Federal Meclis’te de onaylanması bekleniyor. Almanya, Rusya’nın faaliyetlerini sonlandırdığı Gazprom Almanya depolama ve dağıtım şirketini de kamulaştırmıştı. Kuzey Akım 2’nin tamamen askıya alınmasının ardından ülkenin LNG projeleri de hızlandı.
"Euro/dolar pariteye gelebilir"
Gelişmeler, ABD Merkez Bankası’nın (Fed) enfl asyonla mücadele amacıyla daha da şahinleşmesi ve Avrupa Birliği’nde gaz kesintilerine bağlı olarak bir resesyon yaşanabileceği beklentileriyle Euro/dolar paritesini 1,0525 ile Nisan 2017’den bu yana en düşük düzeyine indirdi. Uluslararası Finans Enstitüsü Başkanı Robin Brooks, kuruluşun Euro/dolar paritesinin 1 düzeyine kadar ineceği görüşünde. Hollanda merkezli ABN Amro’nun temel senaryosunda da Euro’nun yaklaşık 20 yıl sonra dolarla ilk kez pariteye geleceği hatta paritenin altına bile düşeceği öngörmüş sonrasında şahinleşen ECB açıklamalarının ardından yıl sonu parite öngörüsünü 1,05’e revize etmişti. Reuters piyasa analisti Jeremy Boulton da dolara olan talebin artması nedeniyle Euro’nun paritenin altına inme olasılığının Avrupa borç krizindekinden de yüksek olduğu değerlendirmesini yapıyor. Goldman Sachs da düşüşün devam edeceği görüşünde ve “Henüz Euro almak için çok erken” diyor. IIF Başkanı Brooks ise, yüksek petrol fiyatlarının eskiden pariteyle doğru orantı içinde olduğunu ancak artık bu durumun değiştiğini ve petroldeki yükselişin bir savaş semptomu olarak Avrupa için resesyon beklentilerini güçlendirdiğini aktarıyor ve parite için “Yakında büyük bir hareket görülecek” diyor. ING foreks stratejistleri de Avrupa Merkez Bankası’nın şahin yorumlarına rağmen Euro’nun güçlenmemesini savaşın daha da endişe verici bir düzeye gelmesine ve doların genel güçlü seyrine bağlıyor. Rabobank’a göre Çin’deki karantina endişeleri de doların güçlenmesinde ve paritedeki düşüşte etkili. Yılbaşından bu yana yüzde 7’nin üzerinde yükselen dolar endeksi çarşamba günü hızlanarak 5 yılın zirvesi olan 103,282 düzeyine kadar çıktı. Endeks 103,820’yi aşarsa dolar 20 yılın zirvesini görmüş olacak. Rus rublesi ise euro karşısında 75,43 ile iki yılın zirvesini gördü ve dolar karşısında 72,75 düzeyiyle işgal ve yaptırımlar öncesine göre daha da güçlenmiş durumda.