Yazdır
İran Devrim Muhafızları Ordusu Füze ve Hava Kuvvetleri Komutanı Emir Ali Hacızade, 12 Ocak’ta eski Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani ve üst düzey Devrim Muhafızları komutanlarının, 2017 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ikinci dönem kazanmasının ardından eski Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’ye ‘İran Dini Lideri Ali Hamaney ile farklı pozisyonları’ hususunda uyarı yaptıklarını açıkladı.
Hacızade, Süleymani’nin Bağdat’ta ABD’ye ait bir insansız hava aracı tarafından düzenlenen hava saldırısında ölmesinin ikinci yıl dönümünden birkaç gün sonra, 12 Ocak’ta Dini Lider’in ofisine bağlı ‘Kayhan’ gazetesine röportaj verdi. Emir Ali Hacızade röportajda Süleymani’nin Ruhani’yi rejimde son sözü söyleyen Hamaney’i ‘karalamaması’ konusunda uyardığını belirtti.
Süleymani’nin muhalefetine ve İran diplomatik birimine değinerek ‘pazarlık ve boyun eğmeye’ karşı muhalefetine dikkat çeken Hacızade sözlerini şöyle sürdürdü
“Süleymani, önceki hükümete mevcut yolla herhangi bir şey elde edemeyeceğimizi söylüyordu. Süleymani, Ruhani’ye devrimi, rejimi ve Dini Lideri savunmanın bizim için kırmızı bir çizgi olduğunu belirtti. Her zaman karalanabileceğini ve sessiz kalabileceğimizi düşünmemesi gerektiğini söyledi.”
Nükleer anlaşma taraflarının, mevcut hükümetin garantiler alma ve yaptırımların kaldırıldığını doğrulama çabalarını eleştiren Hacızade ‘Süleymani’nin nükleer anlaşmayı desteklediği’ konusunda söylediklerine katılıp katılmadığına ilişkin bir soruya “Eğer durum böyleyse Zarif, neden ses kaydında onun diplomasiye zarar verdiğini söyledi?” diye sordu.
Emir Ali Hacızade röportajda İran Cumhurbaşkanlığı Araştırma Merkezi’nden nisan ayında sızdırılan tartışmalı ses kaydına atıfta bulundu. Söz konusu kayıt, Ruhani hükümetinin 8 yıllık görev süresini hükümet üyelerinin kendi ağızlarından dile getirdikleri tecrübelerle kayıt altına almayı amaçlayan bir projenin parçası olarak yayınlanmıştı. Zarif, katıldığı 7 saatlik söyleşinin yayınlanan 3 saatlik kısmında ‘saha’ terimiyle Devrim Muhafızları’nın bölgesel faaliyetlerini sert bir dille eleştiriyordu. Zarif, Rusya’yı da hem Temmuz 2015’te anlaşmasının ilan edildiği son saatlerde, Ocak 2016’da, anlaşmanın imzalanması ve uygulanmasının ilan edildiği ayrı ayrı aylarda Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov aracılığıyla nükleer anlaşmaya karşı komplo kurmakla suçluyordu.
Zarif, Süleymani’nin Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i Suriye savaşına girmeye ikna etmesi hususunda Devrim Muhafızları’nın servis ettiği bilgileri de önemsiz görüyordu. Ayrıca Süleymani’yi Moskova’ya davet ettiğinde Putin’in nükleer anlaşmadaki durumu tersine çevirmek için ‘kasıtlı bir plan’ ortaya koyduğunu ifade etmişti. Putin, 23 Kasım 2015’te Tahran’ı ziyaret etmiş ve Hamaney ile görüşmüştü.
Arman Meli gazetesi, İstihbarat Bakanlığı ve iki paralel birimi olan ‘Devrim Muhafızları İstihbarat Teşkilatı’ ve ‘İran Yargısı İstihbarat Teşkilatı’nın ses kaydını sızdıran 190 şüpheli hakkında dava açtıklarını aktardı. Haklarında dava açılan isimler arasında Zarif, Araştırma Merkezi Başkanı ve cumhurbaşkanının eski yardımcısı Hüseyin Aşna da bulunuyor.
Ancak Hacızade’nin röportajı, kaydın neden olduğu tartışmanın çok ötesine geçiyor. Öyle ki Devrim Muhafızları’nın üst düzey liderlerini eski Cumhurbaşkanı Ruhani ile bir araya getiren görüşmenin detaylarına ilk kez değindi. Hacızade, Ruhani’nin ikinci dönemine başlamak için parlamento önünde yemin etmesinden yaklaşık iki hafta önce yapılan 24 Temmuz 2017 tarihli toplantıya dikkat çekti. Toplantıda Devrim Muhafızları’nın o zamanki komutanı Muhammed Ali Caferi, Süleymani, Hacızade, ayrıca Besic komutanı ve Tahran’ı korumaktan sorumlu ‘Sarallah Bölüğü’ komutanı da bulunuyordu.
Hacızade’nin açıklaması, söz konusu toplantıya hâkim olan ‘dostça atmosfer’ üzerine söz konusu dönemde İran medyası tarafından aktarılanlarla çelişiyor. Görüşmeye ilişkin “Samimi ve yoğundu” ifadesini kullanan Hacızade, Süleymani’nin diplomasiye karşı olmadığını söyledi. “Ülke düzeyinde onaylanan şeylere karşı çıkmadı. Aslında ne aynı fikirdeydi ne de karşıydı” dedi.
Emir Ali Hacızade, söz konusu toplantının düzenlenmesinin gerçek nedeni hakkında ise şunları söyledi:
“Dini Lider, bir şeyler söylüyordu. Ertesi hafta Ruhani, tavır alarak Devrim Muhafızları’nı karalıyordu. Her gün içeriye saldırıyordu. Toplantıdaki mesajımız, Ruhani’ye kendisine yardım ettiğimizi söylemekti.”
Hacızade, Süleymani’nin Ruhani’ye ‘Ahmedinejad’ın yolunu sürdürmek mi yoksa onun gibi mi olmak istediğini’ sorduğuna da dikkat çekti.
Seçim kampanyası sırasında yaptığı ateşli konuşmaların arka planında, 2017 yazında Devrim Muhafızları ve Ruhani arasında gerginlikler patlak verdi. Ruhani, yaptığı konuşmada Devrim Muhafızları’nın ekonomi, medya ve siyasetteki politikalarını sert bir şekilde eleştirmişti. Hatta Ruhani, Devrim Muhafızları’nı ‘silahın sahibi olan hükümet’ olarak nitelendirmişti. Ruhani, nükleer anlaşmanın uygulanmasından birkaç hafta önce, 2015’in ekim ve aralık aylarında ‘füze şehirleri’ olarak adlandırılan yeraltı balistik füze depolarının ortaya serilmesini de eleştirmişti. Eleştirileri, Devrim Muhafızları’nın füze denemesini ve nükleer anlaşmanın uygulandığı ilk ay bu füzeler üzerine İbranice İsrail karşıtı sloganlar yazılmasını da içeriyordu. Söz konusu dönemde yerini yardımcısı Hüseyin Selami’ye bırakan General Caferi, Ruhani’nin ‘hükümetinin, silahlara sahip olmazsa düşman karşısında yenilgiyle karşı karşıya kalacağı’ şeklindeki açıklamalarına yanıt verdi.
Röportajın yayınlanması, İran Parlamentosu’nun İçişleri Komisyonu’nun raporuna dayanarak Ruhani hükümeti başkanlığının performansına ilişkin bir soruşturmayı onaylamasından bir gün sonra geldi. 138 milletvekili soruşturmaya onay verirken, 28 milletvekili ise karşı çıktı. 10 milletvekili de çekimser kaldı.
Ruhani yanlısı reformcu ‘ILNA’ haber ajansı parlamento oylamasının ardından, ‘İran hükümetinin karargâhında soruşturma tsunamisi yolda’ manşetini attı.
Soruşturma, özellikle ‘finansal performansları, nükleer müzakerelere müdahaleleri ve yolsuzluğa neden olma potansiyel rolleri’ nedeniyle cumhurbaşkanı yardımcısı ve ofisindeki görevlileri kapsıyor.
Parlamento ayrıca ekonomi ekibinin, özellikle de ekonomik işlerden sorumlu yardımcısı Muhammed Nihavendiyan’ın, ‘döviz piyasasına 18 milyar dolar pompalama, döviz kaynaklarını boşa harcama ve altın fiyatlarının kontrolü kapsamında 60 ton altının dağıtılması’ konusundaki rolünü de araştıracak.
Soruşturmanın hedefinde, 2017 yazında ‘Devrim Muhafızları İstihbarat Birimi’ tarafından tutuklanan İran Cumhurbaşkanı’nın kardeşi Hasan Feridun da var.
Feridun, ‘nükleer müzakerelere müdahalesi’ nedeniyle bir kez daha soruşturma kapsamına alındı. Kendisi, İran Cumhurbaşkanı’nın özel danışmanı olarak nükleer görüşmelerdeki ekibinin bir üyesiydi.
İran, Süleymani suikastıyla ilgili 51 Amerikalıyı yaptırım listesine aldı
Ruhani'nin salgın sürecini kötü yönettiğine ilişkin rapor yargıya taşındı