Yazdır
ABD’li sağlık yetkilileri, Omikron varyantı enfeksiyonlarda bir sıçramaya neden olduğu için daha önce önerilen süreyi yarıya indirerek, Kovid-19’a sahip kişilerin artık semptom göstermiyorlarsa beş gün sonra izolasyondan ayrılabileceklerini söyledi.
Hürriyet'ten Gaye Kobal'ın derlediği habere göre; Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada, ilk beş günlük izolasyon süresinin ardından Kovid-19’lu kişilerin başka insanlarla birlikteyken beş gün daha maske takması gerektiğini söyledi. Yeni kılavuz, pozitif kişilerin 10 gün boyunca karantinada kalması gerektiğini söyleyen önceki önerilerin yerini alıyor.
ABD’de tatillerin ardından Kovid-19 vakalarının artması ve virüse maruz kalan kişilerin hayatlarını alt üst etme tehdidinde bulunması bekleniyor. Daha kısa Karantina sürelerinin insanların işe veya okula daha erken dönmesine olanak tanıyacak, potansiyel olarak okulları kapatabilecek veya tedarik zincirlerini tıkayabilecek yaygın kesintileri azaltmaya yardım edeceği düşünülüyor.
Omikron’un neden olduğu hastalığın, özellikle de aşılanmış kişilerde o kadar şiddetli olmadığını gösteren araştırmalar, halk sağlığı yetkililerinin enfekte veya maruz kalan kişilerin rutinlerine ne zaman döneceği konusundaki tutumları hafifletmelerine de yardımcı oldu.
CDC, destekleyici aşı yapılan kişilerin virüse maruz kaldıktan sonra karantinaya alınmasına gerek olmadığını, ancak 10 gün boyunca maske takmaları gerektiğini söyledi.
Kanada'nın Quebec eyaletinde koronavirüse yakalanan bazı sağlık çalışanlarının işe devam etmesine izin verileceği açıklandı. Eyaletin üst düzey sağlık yöneticisi Christian Dube, vakalardaki artış nedeniyle hemşirelere ve sağlık personeline acil ihtiyaç olduğunu belirterek, bu kararı verdiklerini açıkladı.
TOPLUMDA BOZULMAYA SEBEP OLACAK KADAR ETKİLEYEBİLİR
Beyaz Saray'ın üst düzey tıbbi danışmanı Anthony Fauci, Omikron varyantının sağlık sistemini ezdiğinden ve diğer temel hizmetlerde büyük bir aksamaya neden olduğundan endişe duyduğunu söyledi.
“İtfaiyelerden, farklı şehirlerdeki polislerden insanların 10, 20, 25 ve bazen yüzde 30'unun hasta olduğuna dair raporlar olduğunu zaten biliyoruz. Ve bu endişelenmemiz gereken bir şey çünkü toplum üzerinde gerçekten bir bozulma olacak kadar bir etkimizin olmadığından emin olmak istiyoruz. Umarım bu olmaz” dedi.
AVRUPA ÜLKELERİ DE KARANTİNA SÜRELERİNİ DÜŞÜRDÜ
Omikron varyantı tüm dünyada hızla yayılırken, Avrupa kritik işgücü kıtlığı riski ile karşı karşıya. Ülkeler, enfeksiyonları kontrol altına almak ve hastaneleri korumak için zorunlu maske gibi sınırlama önlemlerini yeniden uygularken İngiltere, İspanya, İrlanda, Fransa ve Yunanistan gibi bazı Avrupa ülkeleri de enfekte kişiler için izolasyon sürelerini kısalttı.
Hükümet yetkilileri Yunanistan’ın, Avrupa’da enfekte insanlar için tüm zamanların en düşük seviyesi olan beş günlük karantinaya geçtiğini duyuran ilk ülke oldu. İngiltere ise Noel’den hemen önce enfekte insanlar için yedi günlük bir izolasyon dönemine geçti. İspanya, İrlanda ve Fransa da izolasyon sürelerini yedi güne indirirken, İtalya bir kişi aşılanmışsa yakın temaslılar için karantinayı rafa kaldırdı.
Avrupa’da enfeksiyon oranlarının artmasıyla birlikte ülkeler, virüsün yayılmasını sınırlarken hastaneleri ve temel kamu hizmetlerini de çalışır durumda tutabilecek araçlar arıyor. Birleşik Krallık Sağlık Güvenliği Ajansı, karantina süresinin azaltılmasının kısmen hayati hizmetleri ve tedarik zincirlerini kış boyunca koruma ihtiyacına dayandığını söyledi.
Peki ülkemizde de buna yönelik bir gidişat var mı?
Karantina süresi varyantlara göre revize edilmeli mi?
Temaslı kişiler ne kadar süre izole olmalı ve ne zaman test yaptırmalı?
Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Alper Şener ve Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Rıdvan Karaali sorularımızı yanıtladı.
SOSYAL HAYATTA TIKANMA ÖNLENMELİ
Karantina süresinin ABD ve birçok ülkede düşürülmesinin Omikron varyantına özgü bir karar olduğunu vurgulayan Şener, “Virüs çok hızlı yayılıyor ve temizlenme de hızlı oluyor. Bunun yanı sıra sosyal hayatın devamı için de sürenin kısalması gerekli. Mesela ABD’de iç hat seferleri nerdeyse durdu, çünkü uçuş personeli hasta. Sağlık çalışanlarında da bir tıkanma var. Bu nedenler ile süre kısaltmak oldukça mantıklı” dedi.
Şener, ülkemizde de buna yönelik bir düzenleme yapılabileceğini söyleyerek, “Bizde semptomu olan kişiler karantina süresi uzun olduğu için genelde test yaptırmaktan kaçınıyor. Bu sebeple de bulaşlar gizli hastalar aracılığıyla devam ediyor. Bu süreyi kısaltmak hastaları erken yakalama ve bulaş zincirini kırmak içinde anlamlı olabilir” açıklamalarında bulundu.
ÜLKEMİZİN ETKİLENMEME OLASILIĞI YOK
Ülkelerin karar alıcılarının, diğer ülkelerin bilim kurullarıyla bilimsel verilerin ortak değerlendirilmesi sonucu karar aldığını ifade eden Karaali, “Alınan kararda bilimsel dayanaklar özelinde mevcut sosyal yaşamın devam etmesini sağlaması önemsenmiş gibi duruyor. Bu global etkiden ülkemizin hiç etkilenmeme olasılığı yok ve biz de bir şekilde etkileneceğiz” dedi ve ekledi:
“Bu kararlar alınırken temaslının 5 gün karantina süresi nereden geliyor diye baktığınızda, temas sonrası semptomların ortaya çıkması için gereken süre ortalama 5 gün. Sonrası çok çok nadir olarak hastalık ortaya çıkar. Dolayısıyla sosyal hayatın toplumsal dinamiklerinin devam edebilmesi için şu aşamada kullanılabilecek minimum süreyi uygun görmüş olabilirler.”
KARANTİNA SÜRESİ VARYANTLARA GÖRE DEĞİŞKENLİK GÖSTEREBİLİR
Karantina sürelerinin varyantlara göre değiştirilebileceğini belirten Karaali, “Normalde 10 gün olan karantina süresi Delta Plus’la birlikte 14 güne çıkmıştı. Çünkü Delta Plus ile ilgili hastalığı ağır geçirme konusunda çok daha kaygı verici ilk veriler geldi. Şu ana kadarki varyantlar içerisinde klinik olarak hastalığı daha ağır geçirileceğinin ön verileri vardı. Dolayısıyla orda da hastaların daha olumsuz etkilenme olasılığından dolayı karantina süresi 14 gün kullanılmış oldu. Bu veriler elde edildikçe süreler de revize edilebilir. Bu süreleri belirlerken bulaştırıcılık, hastaların klinik düzeyi ve sağlık sistemlerinin düzeyi önemsenir. Bu alınan kararların bilimsel bir tabanı ve sosyolojik bir karşılığı olabiliyor” ifadelerini kullandı.
‘DOLAYLI YOLDAN KISITLAMA YAPMIŞ OLURUZ’
‘Bu kararı hemen herkes enfekte olacak olarak algılayabilir miyiz?’ sorusuna Karaali, Bu işin iyi yönü Omikron’un baskın olduğu ülkelerden gelen veriler olduğunu belirtti ve ekledi:
“Ülkelerden gelen veriler, hastaneye yatış oranı çok düşük olduğu ve ölümlerin de düşük olduğunu gösteriyor. İki yıllık tecrübelerimize de bakınca bulaşıcılığı da diğerlerine göre çok yüksek. Bu kadar hızla yayılan ve bu denli pozitif kişinin olduğu toplumlarda bu pozitiflerin temaslılarını eski kriterlere göre karantinaya alırsak, dolaylı yoldan zaten kısıtlamaya gitmiş oluyoruz. Bunu sistem kaldırabilir mi? Madem hastalık hafif geçiyor, o zaman sistemde devam etsin diye kısıtlamaları minimum kullanıyorlar. Her ülke kendi dinamiklerine göre uygulamalar yapabilir.”
TEMASTAN 5 GÜN SONRA TEST YAPILMALI
Uzmanlar son zamanlarda en çok sorulan sorulardan birinin ‘Kovid-19 pozitif bir kişi ile temaslıysam kaç gün sonra test yaptırmalıyım?’ olduğunu söylüyor. Peki doğru test zamanı hangisi?
Yüksek riskli bir temas sonrası en doğru test zamanının beşinci gün olduğunu söyleyen Karaali, “Diyelim ki eşiniz pozitif çıktı, derhal test yaptırsanız negatif çıkma olasılığı çok yüksek, doğruluğu da yüzde 30 olur. Beşinci gün sonunda alınan testin doğruluk payı ise yüzde 90 üzerinde. Temas sonrası beşinci güne kadar bir semptom gelişmediyse, ondan sonra gelişme olasılığı da sadece yüzde 10. En doğru olanın da beşinci gün sonunda test negatifse sosyal hayata dönmek” olduğunu ifade etti.
Şener ise pozitif kişi ile temas sonrası şikâyetiniz yok ise teste de gerek olmadığını belirterek, “Temaslı takibinde aşı durumuna göre karar vermek lazım. Aynı zamanda kişinin yaptığı işin bulaş zincirinde olup olmadığı ve önlemlere uyum sağlama bilincinde olup olmadığı da önemli. Tüm bunları göz önüne alınca yine de test yaptırmak için 5 gün en ideal süre” dedi.
PİK NOKTASINI AŞAĞIDA TUTMAYA ÇALIŞMALIYIZ
Vakaları sıfıra indirme şansımızın olmadığını vurgulayan Karaali, “Mesela ABD salgının başından beri ilk kez 500 bini aşkın pozitif sonuç belirtmiş oldu. Fransa’ya bakınca günlük 200 bin vaka var. Noel nedeniyle tatil döneminde olmalarının da katkısı var ama bu süreçte global olarak etkilenmeme olasılığımız düşük. Bu sürecin bir benzerini de biz yaşayacağız gibi duruyor. Etkili bir tedavisi olmaması ve yüzde yüz koruyucu bir aşı olmaması sebebiyle bunu sıfıra indirme şansı yok. Salgında bir pik yaşayacağız ama pikin pik noktasını aşağıda tutmak önemli. Bu şekilde hem sağlık sisteminin yükünü azaltmış hem de sosyal kısıtlama risklerini minimuma indirmiş oluruz" açıklamalarında bulundu.
‘BULAŞ KİŞİSEL FARKLILIKLARDAN BAĞIMSIZ GELİŞİYOR’
Tam aşılı kişilerde bulaştırma süresi düşüyor mu?
Omikron varyantıyla aşılar arasındaki verilerin hala net olmadığını söyleyen Karaali, “Aşı üzerinden çok süre geçtiği için mi Omikron bulaşıyor, yoksa Omikron’daki antijenik değişim diğer varyantlardan daha fazla olduğu için mi oluyor? Bunlarla ilgili daha fazla veriye ihtiyaç var. Ancak süreç bize gösterdi ki, her ne olursa olsun salgın ve pik dönemlerinde koruyucu önlemler, daha da önem kazanıyor” dedi.
Şener ise, “Aşılılar da virüs saçılımı daha az ve kısa süreli ama bunun matematiği yok. Çünkü antikor yanıtı kişisel ve bağışıklık sisteminizin durumuna göre değişiyor. Çok faktörlü bir denklem ve işin içine biyolojik yanıt girince bireysel farklılıklar oluşuyor. Virüs saçılımında ise bunun ortalaması bireysel farklılıklardan bağımsız 5 gün. Delta gibi varyantlar ile bazen 14 güne uzadı ama aslında başa dönüyor diyebiliriz.”
HASTANIN TEMASIN KAÇINCI GÜNÜNDE OLDUĞU ÖNEMLİ
Omikron varyantının tükürük sürüntüsünde daha kolay tespit edildiği söyleniyor. Diğer testlerde pozitifken, negatif çıkma olasılığı daha mı yüksek?
Karaali, “İki yıllık süreçte tespit için pek çok şeye bakıldı. Omikron’da bölünme hızı çok yüksek yani dolaysıyla erken dönemde ağız ve burun salgılarında çok fazla bulunabiliyor. Bu virüse özgü bir şey değil, çok hızlı bölünüp miktar olarak çok bulunmasından kaynaklı. Ama bu boğaz sürüntüsünde ve burun sürüntüsünde daha az oranda gözüküyor demek olmuyor. Burada unutmamamız gereken bir şey var. Hasta temasının kaçıncı gününde olduğuna bakılmalı. Biz bunları bilmeden tek başına testin pozitif veya negatifliğini değerlendirmemeliyiz.”
Orta Avrupa’da Omikron dalgası büyüyor
Omikron varyantı Avrupa için bir tehdit mi?