Yazdır
Aralık ayında dolar kurunun 18 lirayı aşmasıyla, gıdadan ipliğe birçok ürüne yüzde 100’ü aşan zamlar yapıldı. Ancak 20 Aralık’ta açıklanan tedbir paketiyle dolar kurunun 11 liranın altına inmesi, yapılan zamların geri alınması beklentilerini artırdı. Cumhurbaşkanı Erdoğan da geçtiğimiz hafta dövizdeki düşüş sonrası marketlere indirim çağrısında bulundu. 20 Aralık’tan bu yana bir haftalık sürede bazı zincir marketler, temel gıda maddelerinde yüzde 10 ile 15 arasında değişen oranlarda indirime gitti.
Dünya'daki Mehmet Hanefi Gülel imzalı habere göre sektör temsilcileri ise hammaddesi dövize bağlı olan ve yüksek kurdan tedarik yapan firmaların, ilk etapta indirim yapamayacağını, yüksek kurla alınan hammaddenin işlenip satıldıktan sonra, ancak ikinci hammadde alımında ve dövizin bu seviyede kalması kaydıyla, mart ayında yüzde 30 civarında indirimin yapılabileceğini ifade etti. Öte yandan haberde Eminönü ve Mahmutpaşa piyasasından edinilen bilgilere göre dolar kurunda yaşanılan düşüşün ambalaj malzemelerinin fiyatına sınırlı yansıdığını, tekstil, gıda ve diğer ürünlerde fiyatların korunduğu gözlendiği belirtildi
Döviz kurunun düşmesi ile hükümet tarafından yapılan zamların geri alınması çağrısının pozitif anlamda halka moral verdiğini kaydeden TOBB Gıda Sanayi Meclisi Başkanı Necdet Buzbaş, “Bir firma yurt dışından ithal ettiği hammaddeyi 3 aydan aşağı getiremez. Dolar 17 lirayken hammadde alanların teslimatı yeni yapıldı. Bundan nasıl indirim istenebilir ki? Bu gibi firmaların hemen bir indirim yapmalarını beklemek mümkün değil. Aksi takdirde iflas ederler. Ayrıca yapılan doğalgaz ve petrol zamları da var. Bunlardan oluşacak maliyetleri geriye getirmek mümkün değil” dedi.
Gıda sanayinde 3 ay sonra, yani mart ayında yeni döviz kuruyla alınacak hammadde tedariki ile fiyatlarda indirimin mümkün olabileceğine vurgu yapan Buzbaş, “Eğer dolar bu seviyede kalırsa indirim yapılması mümkün. Diğer yandan yerel girdiler olan su, elektrik gibi kalemlere gelen zamları kimse geri almıyor. Üretimin içinde hammadde, ambalaj, enerji ve işçilik gibi girdiler var. Asgari ücret 1 Ocak’ta 4253 lira olacak ve bu da maliyetleri etkileyecek. Dolayısıyla marketlerdeki fiyatların aşağı doğru inişi mart ayını bulur. Yüzde 20 ile 30 arasında fiyatlarda düşüş olması bekleniyor. Bu da dolar kurunun bu seviyede kalması kaydıyla bu geçerli. Sanayicinin korkusu ise şimdi zarar edip indirim yaptığı halde, 15 gün sonra dolar tekrar 17 lira olursa ne olacağıdır” diye konuştu.
Enflasyonun yüzde 21 olduğunu ve önümüzdeki günlerde daha da artmasının beklendiğini dile getiren Buzbaş, enfl asyonun arttığı yerde fiyatların geri çekilmesinin mümkün olmadığını vurguladı.
Yüzde 30 civarında düşüş olmasını kesinlikle bekliyoruz
Fiyatlara kur üzerinden zam yapıldığını, doların düşmesinin fiyatların inmesine katkı sağlayacağını ifade eden İstanbul Gıda Toptancı Tüccarları Derneği Başkanı Mustafa Karlı, “Dolar düşüşü yeni olduğu için birkaç gün sonra ürüne göre yüzde 30 civarında düşüş olmasını kesinlikle bekliyoruz. Doların aniden yükselmesiyle ezbere bir zam yapıldı. Doları, Euro’yu ilgilendirmeyen mallara da zam yapıldı. Onun için fiyatlarda bir düşüş yönünde iyileşme olacağını düşünüyorum. Türkiye’de fiyat yükseldiği zaman düşmesi zor oluyor ama yaşanılan durum abartılı olduğu için düşüş bekliyorum. Şu an satışlar biraz durgun. Son dönemde market veya toptancılar stok yapmadı, evler stok yaptı. Bir parça alacağına 5 parça aldı” dedi.
Eminönü ve Mahmutpaşa’da ürünler fiyatını koruyor
Eminönü ve Mahmutpaşa piyasasından edindiğimiz bilgilere göre; dolar kurunda yaşanılan düşüşün ambalaj malzemelerinin fiyatına sınırlı yansıdığı, tekstil, gıda ve diğer ürünlerde fiyatların değişmediği gözlendi. Süt ve süt ürünleri satan esnafl ar yapılan zammı yansıttıklarını, kaşar peynirini 75 liradan, ezine peynirini ise 59- 69 liradan sattıklarını belirterek, fiyatların bu seviyede kalacağını iletti. Ambalaj ürünleri satan bir toptancı ise dolar kurunun düşmesiyle fiyatları yüzde 10 civarında düşürdüklerini aktardı. Gıda ürünleri satan bir esnaf ise yüksek fiyattan ürün alanların indirim yapamadığını, ancak yeni parti alımlarda indirim olursa fiyatlara yansıtabileceklerini söyledi. Mahmutpaşa’da tekstil ürünleri satan esnaf; kurun yüksek olduğu dönemde mal aldıklarını ve haliyle fiyatlara yansıttıklarını ifade ederek, kurun yüksek olduğu dönemde yabancıların yoğun şekilde alışveriş yaptığını ancak doların düşmesiyle işlerin birden kesildiğini dile getirdi.
Zincir marketlerde indirimli fiyatlar devreye alınıyor
Migros’ta indirimler rafa hızlı yansımaya başladı. Şirketten yapılan açıklamada, “Tüketicinin rahatlaması için girdi düşüşü beklemeden tedarik ettiğimiz meyve-sebzelerde kendi kaynaklarımızdan karşılanmak üzere, tüm meyve sebzelerde bütün mağazalarımızda yüzde 10 indirim uygulanmaya başlandı. Üreticilerin yaptığı indirimlerin yanında ambalaj girdisi gibi maliyetlerde kontrol altına alınabilirse indirimler daha da etkinleşecektir” denildi. Ayçiçeği yağı, çay, şeker, un, peynir ve tuvalet kağıdında fi yat indirimine gidildi. Şok market, her zaman yapılan fi yat indirim kampanyalarına ek olarak, döviz kurunun düşmesi kaynaklı, temel tüketim ürünlerinde fi yat indirimi yaptı. Şok’ta, başta şeker, süt, gıda ve hızlı tüketim ürünleri olmak üzere yüzde 15’e varan indirimler yapıldı.
Fahiş fiyatla ürün satanları piyasa dışlar
Dövizin yüksek olduğu dönemde kim hangi ürüne fi yat artışını yansıttıysa, o fi yatları geri çekmesi gerektiğini ifade eden Reis Gıda Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Reis, “Bu kaçınılmaz, zaten bu ticari ahlakı gerektiren bir durum. Döviz kuruna paralel fi yatlarını artıran satıcı, fi rma, üretici döviz indiği zaman da bunu fi yatlarına yansıtmak zorunda. Fahiş fi yatla ürün satanları piyasa kendiliğinden dışlar” dedi.
Egeli perakendecilerden indirim kararı
Ege Bölgesi’ndeki 326 marketi bünyesinde barından Ege Perakendeciler Derneği (Ege PERDER), kutu ve ambalaj ebatlarına göre ayçiçeği yağında yüzde 10-20 arasında, tuvalet kağıdında ise yüzde 10 ila 30 arasında değişen oranda indirim kararı aldı. Yerel perakendeciler arasında iş birliği ve dayanışmayı sağlamak üzere kurulan, İzmir, Aydın, Uşak, Muğla, Denizli, Manisa’da kurulu 26 şirketin üye olduğu Ege PERDER, bazı ürünlerin satış fi yatlarında düzenleme yaptı. Firmalarla görüşmeyi sürdüren dernek yetkilileri, yılbaşından sonra da indirimlerin sürmesini bekliyor. Ege PERDER Başkanı Feyzi Başdaş, yerel marketlerin örgütlenmesinin tekelleşmenin önüne geçerek piyasada sigorta işlevi gördüğünü anlattı. Kur korumalı Türk Lirası vadeli mevduat hesabı sisteminin ardından döviz kurlarında yaşanan geri çekilmeye dikkati çeken Başdaş, “Tarihimizde hiçbir şeye bu kadar sevinmedik çünkü öyle bir zor duruma gelmiştik ki yeni fi yatlarla ne mal alabiliyorduk ne de mal satabiliyorduk. Üzerimizde fi yatları yükseltmek için baskı vardı. Elimizde eski kurdan fi yatlar vardı, o stoklar da bitiyordu. Kur düşünce rahatladık.” ifadelerini kullandı. Kurdaki düşüşten sonra üyelerle bir araya gelerek bu düşüşü topluma nasıl hissettirebileceklerini değerlendirdiklerini belirten Başdaş, gelecek hafta da Türkiye Perakendeciler Federasyonu olarak Konya’da toplanacaklarını, yılbaşından sonra neler yapabileceğini görüşeceklerini söyledi. Başdaş, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklaması öncesindeki kurdaki son yükselişi tüketiciye yansıtmadıklarını, bu nedenle kurdaki düşüşün aynı hızla fi yatlarda görülmediğini belirtti.
Kurdaki düşüşten sonra kutu ve ambalaj ebatlarına göre ayçiçeği yağında yüzde 10 ila 20, tuvalet kağıdında da yüzde 10 ila 30 arasında değişen oradan indirim yaptıklarını aktaran Başdaş, şöyle konuştu: “Yılın son haftasındayız. Uluslararası fi rmalar tatile girdi. Onlardaki indirim yılbaşında sonra olur. Yılbaşından sonra herkes indirim yapacaktır. İndirim yapmayanı biz raftan çıkartacağız. Dövize bağlı yükseliş yapıp döviz indikten sonra fi yatı indirmeyen hiçbir fi rmanın ürününü satmayacağız. Firmalarla görüştüm. Yumurtanın her pazartesi günü fi yatı güncelleniyor. Yumurtada da yarın yüzde 20-25 arası indirim bekleniyor. Yereller olarak dedik ki ‘Domino etkisi yapacağız’. Biz ‘A’ fi rmanın malını indirdiğimiz zaman ‘B’ fi rması da gelip ‘Benim malımı da indir’ diyor. Domino etkisi yapmamız gerekiyor. Önümüzdeki hafta domino etkisi ile bütün Türkiye’yi kapsayacak. Fiyatları indirmek zorundalar. Piyasada ‘Su akar yolunu bulur’, fi yatların önünde kimse duramaz. Vatandaşlar da fi yatı kıyaslasınlar, yüksek satandan alışveriş yapmasınlar. Bizim en büyük denetçimiz onlar.”