Taliban sosyal medyayı nasıl kontrol aracına dönüştürdü?

Afganistan’ı ilk kez kontrol altına aldığı sırada interneti yasaklayan Taliban, sosyal medyayı muhaliflerini bastırmak ve kendi mesajlarını yayınlamak üzere güçlü bir araca dönüştürdü. Taliban, ülkenin kontrolünü sıkı bir şekilde elinde tutarken, giderek daha fazla teknoloji kullanan korku içindeki halkı yatıştırmak için binlerce Twitter hesabı -bazıları resmi ve bazıları ise anonim- kullanıyor.

Taliban’ın gösterdiği barış ve istikrar görüntüleri, dünyanın her bir yanına yayılan, ABD’nin Kabil Havalimanı’ndan gerçekleştirdiği kaotik tahliyesini veya protestocuların dövüldüğü ve silahla vurulduğu görüntülerle ciddi bir tezat oluşturuyor. Taliban’ın sosyal medyadaki aktifliği, militanların isyan yılları boyunca kazandıkları dijital becerileri gösteriyor. Bu durum, Radikalci dini ilkelere ve şiddet eğilimlerine bağlı olsalar bile Afganistan’ı yönetmek için bu araçları kullanabilecekleri izlenimini veriyor. Afgan sosyal medyası, kamuoyu görüşünün sadece zayıf bir göstergesi olabilir. Zira Taliban’ı eleştirenler ve ABD destekli hükümeti destekleyen kişiler görüşlerini saklamak zorunda kaldı. Bununla birlikte, Taliban sosyal medyada son haftalarda başlatılan ve Afgan güvenlik güçlerinin silahlarını bırakmaya teşvik etmeye yardımcı olmuş olması muhtemel bir kampanyası aracılığıyla, paylaşımlarını etkili bir şekilde kullanabileceğini gösterdi.

Şarku’l Avsat'taki habere göre; Kaliforniya, Monterey’deki Donanma Yüksek Lisans Okulu’ndan Thomas Johnson şunları söylüyor:

“Savaşta başarılı olmak için hikayeler ve öyküler kullanmanın gerekli olduğunu anladılar. Kentsel alanlarda, tüm Afganların akıllı telefonları var, bunun onlar (Taliban) için çok yararlı olacağını düşünüyorum. Afgan halkına ne yapmaları gerektiğini söylemek için sosyal medyayı kullanacaklar.”

Tıpkı Arap Baharı ve diğer hareketlerde, diğer grupların sosyal medyayı insanların örgütlenmesi ve toplanması için kullanması gibi, Taliban da şimdi gücünü pekiştirmek için bu taktiklerin bazılarını kullanmayı hedefliyor.

Afganistan’ın halkının dünyanın geri kalanıyla olan yeni iletişim bağları ise, muhaliflerin Taliban’ın gerçekleştirdiği her türlü vahşeti ifşa etmesine ve direnişe destek toplamasına yardımcı olması bekleniyor. Halihazırda, #DonotChangeNationalFlag gibi gündem olan paylaşımlar, ülke içinde ve dışında geniş çapta yayılarak destek görüyor.

Taliban bu tür çağrılara -ve savaşı kazanan militanların baskı uygulamaları ve misilleme cinayetlerine yönelik raporlara- barış ve birlik arzusunu vurgulayan mesajlarla yanıt verdi. Taliban, ABD ve diğer yabancı güçleri yıllardır süren savaşın birincil nedeni olarak değerlendiriyor ve bu hafta Kabil Havalimanı’ndan gelen şaşırtıcı görüntülere atıfta bulunarak bu düşüncesini gerekçelendirdi.

Uçaklara tutunan umutsuz mültecilerin çığlıklar attığı videoların yayılması ile, Taliban yanlısı önemli isimlerden biri olan Kari Said Khusti, üzüntüsünü dile getirdi. Khusti “Onları izlerken çok ağladım. İşgalci dostlar, 20 yıldır aynı şekilde sizin için de ağladık. Tommy Gani’nin size asla sadık olmayacağını söylemiştik” ifadelerini kullandı. Khusti Twitter hesabında paylaştığı bu yazıda, bu hafta ülkeden kaçan ve Batılı yöntem ve gelenekleri benimseyen Afganistan cumhurbaşkanı Eşref Gani’ye atıfta bulunurken, “Tommy Gani” ibaresini kullandı. Daha sonrasında ise “Yemin ediyoruz, sizi affettik. Bu durumu desteklemiyoruz. Lütfen evinize dönün” dedi.

1996-2001 yılları arasındaki dönemde halkın önünde idam cezaları ve bazen taşlama uygulamaları ile tanınan bir grup olan Taliban’ın sosyal medyadaki mesajları genel olarak iyimser bir havaya sahipti. Taliban yanlısı gazeteciler, yeni ele geçirilen şehirlerin sokaklarını mavi başlıklı mikrofonlarla geziyorlar ve sakinlerin Taliban’ı desteklemesi için videolar yayınlıyorlar. Atlantik Konseyi üyesi Benjamin Jensen, “Taliban’ın halka karşı acımasız olduğunu hatırlatmak için içerik yayınlamasına gerek yok. Halk bunu zaten biliyordu, Taliban’ın ülkeyi yönetebileceğini ve bütünleştirebileceğini gösteren görüntülere ihtiyaç duyuyordu” dedi.

Taliban, isteklerinin çoğunu internet üzerinden yayınlayabildi. Facebook ve YouTube gibi büyük sosyal medya platformlarındaki engellemeler devam etse bile, onlarca yeni hesap ortaya çıktı. Militanların sosyal medyadaki çalışmaları, Taliban’ın doğrudan yasaklamamış olduğu Twitter’a odaklandı.

Bazı Taliban muhaliflerinden kınama sesleri yükselirken, bazıları sessiz kalarak, kendilerini tehlikeye atabilecek paylaşımlarını hesaplarından kaldırdı. Bu hafta bir kadın futbolcu, eski takım arkadaşlarını fotoğraflarını kaldırmaları konusunda uyardı. Facebook ve Twitter, hesapları korumak için adımlar atacaklarını söyledi.

Celalabad şehrinde bulunan Nangarhar Üniversitesi’nden isminin açıklanmasını istemeyen bir öğretmen, Taliban karşıtı kampanyalara katılan çok sayıda öğrencisinin sosyal medya hesaplarını kapattığını söyledi. Taliban’ın ilk yönetiminin devrilmesinden sonra gelen neslin, ömür boyu saklamaya çalışacağı dijital kanıtları olduğunu söyledi.

Bugünkü Afganistan, 2001 yılında internetin yasaklandığı ülkeden çok uzak bir durumda bulunuyor. ABD destekli hükümet döneminde, baz istasyonları ülke genelinde yayıldı. Statista’nın verilerine göre, cep telefonu kullanıcılarının sayısı 2005’te sadece bir milyon iken, 2019 yılında 22 milyonu aştı. Uzmanlar, nüfusun yüzde 70’inin cep telefonuna erişimi olduğunu tahmin ediyor.

Bugün Taliban, Çin ve Rusya’nın da yaptığı gibi, dışarıdan gelen mesajları engellemek için mücadele ediyor, içerikleri silmek ve yasaklamak yerine sosyal medyayı kendi mesajlarıyla doldurdular.

Taliban interneti yeni bir propaganda aracı, yazılı mesajların ve isyan gruplarına bağlı radyo istasyonlarının uzantıları olarak da kullanıyor. Bu konuda yayınlanan raporlardan biri, Taliban’ın 2019 seçimlerinde seçmenleri korkutmak için hashtagleri nasıl kullandıklarını gösterdi.

Taliban liderleri son haftalarda yabancı tarafların kabulünü kazanmak için ingilizce paylaşımlar yaptılar ve basın açıklamalarını canlı olarak yayınladılar. Taliban’ın web sitesi Al-Emarah İngilizce, Peştuca, Darice, Urduca ve Arapça yayın yapıyor.

Taliban’ın sosyal medya komitesinin, konuşma yetkisi olmadığı için kimliğinin açıklanmamasını isteyen bir üyesi, Taliban’ın kendisini iktidara getiren yaz saldırısı sırasında öğrendiklerinden dersler çıkardığını belirtti.

Erdoğan 'sosyal medyaya' değindi: Bir çalışma yapılması gerekiyor

Afgan birlikleri, Taliban'a karşı toplanmaya başladı