Yazdır
Geçtiğimiz çarşamba günü yapılan açıklamada Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde amaçlarının dijital çağ vatandaşları ve şirketlerinin en güvenli para birimine yani merkez bankası parasına erişimini sağlamak olduğunu belirtti.
Korona virüs salgını ile nakit kullanımının önemli oranda azaldığı ve kripto paralara olan ilginin hızlı bir şekilde arttığı dönemde atılan bu adım merkez bankalarının da artık değişimi kabullenmeye başladığını gösterdi.
Peki 19 ülkenin resmi para birimi olarak kullanılan Euro'nun dijital versiyonu nasıl oluşturulacak?
Dijital Euro nedir?
Yer yer e-Euro olarak da adlandırılan dijital Euro hali temelde hazırda kullanılan euro banknotları ve madeni paralarının elektronik versiyonu olacak.
Bu sayede ilk defa bireyler ve özel şirketler doğrudan Avrupa Merkez Bankası'nda hesap sahibi olabilecek. Şu anda Avrupa Merkez Bankası finansal kuruluşlara doğrudan hizmet veriyor. Özel bankaların her zaman iflas riski olduğu için dijital paraların doğrudan merkez bankasının kontrolünde olmasının daha güvenli olacağı düşünülüyor.
Avrupa Merkez Bankası oluşturulacak dijital paranın "hızlı, kolay ve güvenli" bir ödeme sistemi sağlayacağı sözünü verdi. Bu hizmet ücretsiz olacak ve kart ya da akıllı telefonlarla yapılabilecek. Bu bir anlamda Avrupa Merkez Bankası'nın piyasayı domine eden Mastercard ve Visa gibi şirketleri devre dışı bırakmasına da olanak sağlayacak.
Öte yandan Avrupa Merkez Bankası dijital Euro'nun geleneksel paranın yerine geçmek yerine onu tamamlayıcı olacağını vurguluyor.
Neden şimdi?
Kovid-19 salgınıyla müşterilerin temastan kaçınmaya çalışması nedeniyle zaten gerilemekte olan nakit para kullanımı hızla azaldı.
Avrupa Merkez Bankası'nın da bitcoin, ethereum ve Facebook'un diem projesi gibi özel girişimlerin gerisinde kalmak istememesi bu alandaki çalışmaları hızlandırdı.
Öte yandan dünyanın farklı yerlerindeki merkez bankaları da dijital para birimleri üzerinde yoğun çalışmalar yürütüyor.
AMB diğer merkez bankalarının da gerisinde kalarak Euro Bölgesi vatandaşlarının farklı kaynaklara yönelmesini istemiyor. Zira Euro Bölgesi ülkelerinde yaşayan vatandaşların yoğun bir şekilde AMB'nin erişimi dışındaki dijital para birimlerine yönelmesi bankanın para politikalarının etkinliğine ciddi bir şekilde zarar verecek.
Bu konuda Çin Merkez Bankası dijital Renmibi ile ilk denemelerine başladı bile. İngiltere Merkez Bankası da olası bir "Britcoin" ile ilgili araştırmalar yürütmesi için bir çalışma grubu oluşturdu.
Amerikan merkez bankası Federal Reserve ve Japonya Merkez Bankası da dijital para birimleri üzerine çalışmalar yürütüyor.
Riskler neler?
Halkın yoğun bir şekilde dijital paraya yönelmesi ile geleneksel banka hesaplarına talep azalacağı için Euro Bölgesi'ndeki ticari bankalar ciddi anlamda zarar görebilir.
Bu durum ekonomik kriz zamanlarında daha tehdit edici hale gelebilir çünkü tasarruf sahipleri güvenli olarak gördükleri dijital euroya geçerek bankalardan yüklü nakit çıkışına neden olabilir.
Bunun önüne geçmek için Avrupa Merkez bankası bireylerin dijital cüzdanlarında tutabilecekleri e-Euro miktarını sınırlandırabileceği belirtiliyor.
AMB yönetim kurulu üyesi Fabio Panetta bu üst limitin örnek olarak 3 bin euro civarında olabileceğini ama kesin rakamın önümüzdeki 2 yılda tartışılacağını belirtti.
AMB aynı zamanda gizlilik talepleri ile kara para aklamayla mücadele önlemleri arasında bir denge kurmak zorunda kalacak. Çünkü uzmanlar dijital Euro'nun nakit para kadar gibi sahibinin kim olduğunu gizlemekte yetersiz kalacağını belirtiyor.
Tüm bunların dışında Deutsche Bank Analisti Heike Mai'ye göre dijital Euro'nun önündeki en büyük engel bireylerin şu anki ödeme alışkanlıklarını terk ederek çok da farklı olmayan yeni bir sisteme geçme konusunda istekli olup olmayacakları.
Dijital Euro ne zaman kullanılabilecek?
Yakın bir zamanda değil.
Ön çalışmaları ve kamuoyu istişareleri sonrası AMB projenin bir sonraki adımına yeşil ışık yakarak dijital Euro'nun tasarımı ve dağıtım opsiyonları üzerine 2 yıllık bir araştırma başlattı.
Uzmanar bu sürede gereken kanun değişiklikleri üzerine de çalışacak. Almanya ve Fransa dijital Euro'da son sözün üye ülkeler tarafından alınan siyasi bir kararla söyleneceğii açıklamıştı.
Panetta araştırma fazından sonra uygulamaya safhası için onay verilmesi halinde bunun 3 yıl daha alacağını belirtti. Yani dijital Euro'nun 2026'dan önce piyasaya çıkması henüz mümkün görünmüyor.
