Yazdır
Sektörlere ilişkin finansal bilançolara göre, 2021 yılı birinci çeyreğinde Türkiye ekonomisinin net finansal değerinde bir önceki döneme göre gayrı safi yurtiçi hasılaya (GSYH) oranla 5,8 puan iyileşme kaydedildi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yapılan açıklamada şöyle denildi:
Dönem sonu itibarıyla sektörlerin toplam finansal varlıkları 21,2 trilyon TL, yükümlülükleri ise 24,2 trilyon TL düzeyinde gerçekleşmiştir.
Aynı dönemde, hanehalkının ve finansal olmayan kuruluşların borçlarının GSYH’ye oranı sırasıyla %17 ve %72 olarak gerçekleşmiştir. Bu oranlara göre Türkiye, hem hanehalkı hem de şirketler kategorisinde borçluluk düzeyi düşük ülkeler arasında yer almaktadır.
2021 yılı birinci çeyreği itibarıyla, yurt içi ekonominin sektörel finansal bilançoları incelendiğinde, toplam ekonominin finansal borçlu pozisyonunda olduğu, hanehalkı ve dünyanın geri kalanının yurt içi sektörlerden alacaklı, finansal olmayan kuruluşlar ve genel yönetimin ise diğer sektörlere borçlu pozisyonda olduğu gözlenmiştir. Finansal kuruluşlar sektörü ise finansal aracılık rolü gereği dengeye yakın bir net finansal değer yaratmıştır.
Sektörlerde gerçekleşen net finansal işlemler incelendiğinde, bir önceki çeyrekte GSYH’nin %1,9’u ile net borç veren konumunda olan toplam ekonomi 2021 yılı birinci çeyreğinde GSYH’nin %2,2’si oranında net borç vermiştir. Bu orana sektörlerin katkısı incelendiğinde, finansal kuruluşların GSYH’nin %0,8 ile bu dönemde en fazla borç veren sektör olduğu ve bunu yaklaşık GSYH’nin %0,6’sı ile finansal olmayan kuruluşların ve hanehalkı ile %0,2 ile genel yönetimin izlediği gözlenmiştir.
Sektörlerin son dönem itibarıyla finansal varlık ve yükümlülük dağılımı incelendiğinde, finansal kuruluşlar varlık tarafında en büyük sektör iken yükümlülük tarafında en büyük sektörün finansal olmayan kuruluşlar olduğu görülmektedir.
2021 yılı birinci çeyreği itibarıyla varlıklarda para ve mevduat ile krediler yükümlülüklerde ise sırasıyla krediler ile para ve mevduat kalemleri en yüksek paya sahip araçlar olarak gözlenmektedir.
Kimden-Kime (Mevduat ve Krediler)
Mevduat ve kredi kalemleri için derlenen kimden-kime matrisleri ışığında ekonomik sektörler arası ilişkiler aşağıda incelenmiştir.
Kredilerin kimden-kime matrisleri incelendiğinde, 2021 yılı birinci çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre sektörler arası bağlantılarda önemli bir değişiklik gözlenmemiştir. En büyük bağlantı, finansal olmayan kuruluşlar ile parasal ve finansal kuruluşlar arasında gerçekleşmiş, parasal ve finansal kuruluşlar toplamda 4.405 milyar TL tutarında kredi kullandırmış, bunun 2.821 milyar TL’lik kısmını finansal olmayan kuruluşlara ve 884 milyar TL’lik kısmını hanehalkına vermiştir. Yurt içi sektörler tarafından dünyanın geri kalanından 1.621 milyar TL’lik kredi kullanılmış, bunun 827 milyar
TL’lik kısmını finansal olmayan kuruluşlar, 558 milyar TL’lik kısmını ise parasal ve finansal kuruluşlar kullanmıştır.
2021 yılı birinci çeyreğinde, açılan toplam 6.440 milyar TL’lik mevduatın 5.599 milyar TL’lik kısmı parasal ve finansal kuruluşlarda, 842 milyar TL’lik kısmı ise dünyanın geri kalanında açılmıştır.
Parasal ve finansal kuruluşlarda açılan mevduatın büyük bölümü hanehalkına (2.103 milyar TL), diğer parasal ve finansal kuruluşlara (1.171 milyar TL) ve finansal olmayan kuruluşlara (1.060 milyar TL) aittir. Dünyanın geri kalanında açılan mevduatın önemli bir bölümü ise (687 milyar TL) parasal ve finansal kuruluşlar tarafından açılmıştır.
Hanehalkı
Hanehalkı finansal varlıkları 2021 yılı birinci çeyreklik döneminde bir önceki döneme göre 173 milyar TL artış göstermiş, bu artışın 133 milyar TL’si değerleme, 40 milyar TL’si ise işlem kaynaklı olarak gerçekleşmiştir. Hanehalkı yükümlülükleri aynı dönemde bir önceki döneme göre 33 milyar TL artış göstermiş, bu artışın tamamına yakını işlem kaynaklı olarak gerçekleşmiştir.
2021 yılı birinci çeyrek itibarıyla, hanehalkının finansal araç dağılımında önemli bir değişiklik gözlenmemiştir. Finansal varlıklarında en temel araç %73 dolayındaki payı ile para ve mevduat olup, bunu hisse senetleri ve özkaynaklar izlemektedir. Hanehalkı yükümlülükleri incelendiğinde tamamına yakınının kredilerden oluştuğu görülmektedir.
Hanehalkı net finansal değeri 2021 yılı birinci çeyreğinde 140 milyar TL artış göstermiştir. Hanehalkı borçluluğuna ilişkin göstergelere bakıldığında hanehalkı borcunun GSYH’ye oranı ile borcun harcanabilir gelire oranı bir önceki döneme göre bir miktar azalış göstererek sırasıyla %17 ve %49 olarakgerçeklemiş, borcun toplam finansal varlıklara oranı ise %31 seviyelerinde yatay seyretmiştir.
Hanehalkı yükümlülüklerinin GSYH’ye oranına bakıldığında 2021 yılının birinci çeyreğinde Türkiye’nin karşılaştırma yapılan ülkeler arasında borçluluk düzeyi en düşük ülke olduğu görülmektedir.
Finansal Olmayan Kuruluşlar
Finansal olmayan kuruluşların finansal varlıkları 2021 yılı birinci çeyreklik döneminde bir önceki döneme göre 116 milyar TL azalış göstermiştir. Söz konusu azalışa büyük ölçüde hisse senedi fiyatlarındaki azalıştan kaynaklı olarak 365 milyar değerleme azalışı negatif yönde katkı yaparken, işlem artışı 249 milyar TL olmuştur. Finansal olmayan kuruluşların yükümlülükleri ise aynı dönemde 151 milyar TL artış göstermiş ve bu artışta 241 milyar TL’lik işlem artışı etkili olmuştur.
2021 yılı birinci çeyreklik döneminde, finansal olmayan kuruluşların finansal işlem dağılımında önemli bir değişiklik olmamıştır. Varlık tarafındaki en önemli kalemi satıcı kredi ve avansları ile diğer kalemlerin toplamından oluşan diğer alacaklar (%53) oluştururken, hisse senetleri ve özkaynakların payı %28, para ve mevduatın payı ise
%17 olmuştur. Yükümlülük tarafında ise diğer borçların oranı %38, kullanılan kredilerin payı ise %33 seviyelerinde gerçekleşmiştir. Hisse senetleri ve özkaynak yoluyla yapılan finansmanın payı %27 düzeyinde gerçekleşmiştir.
Finansal olmayan kuruluşların net finansal değeri 2021 yılı birinci çeyreğinde bir önceki döneme göre 267 milyar TL azalmıştır. Borçlarının GSYH’ye oranı yatay seyrederek %72 seviyesinde gerçekleşmiştir. Borçların toplam finansal varlıklara oranı ise %50 seviyesine yükselmiştir.
Finansal olmayan kuruluşların yükümlülüklerinin GSYH’ye oranları çeşitli ülkelerle karşılaştırıldığında 2021 yılı birinci çeyreğinde, Türkiye’nin borçluluk düzeyi düşük ülkeler arasında yer aldığı görülmektedir.
Yerleşik Sektörlerin Toplam Borcu
Yurt içinde yerleşik sektörlerin kullandıkları krediler ve ihraç ettikleri borçlanma senetlerinin toplamından oluşan finansal hesaplar tanımlı toplam borcun GSYH’ye oranı, 2021 yılı birinci çeyreğinde 2 puan artarak %164 seviyesinde gerçekleşmiştir..
Söz konusu borçluluk oranı diğer ülkeler ile karşılaştırıldığında 2021 yılı birinci çeyreği itibarıyla Türkiye’de yerleşik sektörlerin toplam borcunun düşük seviyede gerçekleştiği görülmektedir.
Borçluluk oranının finansal araçlar itibarıyla ülke karşılaştırması yapıldığında 2021 yılı birinci çeyreklik dönemi itibarıylaTürkiye’nin kredi/GSYH ve borçlanma senetleri/GSYH oranı açısından göreceli olarak düşük seviyede yer aldığı görülmektedir. Kredi borçluluk oranında en büyük sektör GSYH’nın %71’i ile finansal olmayan kuruluşlar olurken, borçlanma senetlerinde %37 ile genel yönetim önde gelen sektör olmuştur.
Borsa balonlarının 3 olumlu sonucu
Piyasalarda gün ortası 14/07/2021