Yazdır
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası dün açıklanan TÜFE verileri sonrası Aylık Fiyat Gelişmelerini yayınladı. Mayıs döneminde yıllık enflasyonun enerji ve temel mal gruplarında gerilerken, gıda grubunda yatay seyrettiğini, hizmet grubunda ise yükseldiğini bildirdi.
Enflasyondaki yükseliş hız kesti
Merkez Bankasının Mayıs ayı fiyat gelişmeleri raporu şu şekilde:
Tüketici fiyatları Mayıs ayında yüzde 0,89 oranında artmış, yıllık enflasyon 0,55 puan düşüşle yüzde 16,59 olmuştur. Yıllık enflasyon enerji ve temel mal gruplarında gerilerken, gıda grubunda yatay seyretmiş, hizmet grubunda ise yükselmiştir. Bu dönemde enerji fiyatları, Türk lirası cinsinden petrol fiyatlarındaki gelişmelere ek olarak eşel mobil sisteminin uyarlanması ve tavan fiyat uygulamasının kaldırılmasıyla yükselmiş; ancak yüksek baz nedeniyle grup yıllık enflasyonu gerilemiştir. Mayıs ayındaki kapanmaya bağlı olarak faaliyetin kesintiye uğradığı bazı kalemlerde fiyat artışları düşük seyretmiştir. Bu kapsamda, döviz kuru gelişmelerine karşın, giyim sektörü başta olmak üzere temel mal enflasyonu ılımlı bir seyir göstermiştir. Hizmet grubu enflasyonunun seyrinde kapasite kısıtlarına bağlı olarak yüksek fiyat artışı sergileyen ulaştırma hizmetleri etkili olmuştur. Bu dönemde emtia fiyatlarındaki yükseliş genele yayılarak hızlanmıştır. Türk lirası cinsinden ithalat fiyatlarındaki gelişmeler ile bazı ürünlerde süregelen arz kısıtlarının etkisiyle üretici fiyatlarındaki hızlı artış eğilimi devam etmiş ve maliyet baskıları etkisini sürdürmüştür. Bu gelişmelerle, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonları ve eğilimleri bir miktar gerilemekle birlikte yüksek seviyelerini korumuştur.
Değerlendirmeler
Mayıs ayında tüketici fiyatları yüzde 0,89 oranında yükselmiş ve yıllık enflasyon 0,55 puan azalarak yüzde 16,59 olmuştur. Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla, 0,62 ve 0,78 puan azalarak yüzde 17,49 ve yüzde 16,99 olarak gerçekleşmiştir.
Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre hizmet grubunun katkısı 0,09 puan artarken, temel mal, enerji, alkol-tütün-altın ve gıda gruplarının katkıları sırasıyla
0,52, 0,05, 0,04 ve 0,03 puan azalmıştır.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle, üç aylık ortalamalara göre B ve C göstergelerinin eğilimi gerilemiştir. Bu dönemde, enflasyon eğilimi temel mal ve işlenmiş gıda gruplarında azalışını sürdürürken, hizmet grubunda yataya yakın seyretmiştir.
Hizmet fiyatları Mayıs ayında yüzde 1,18 oranında yükselmiş, grup yıllık enflasyonu 0,50 puan artarak yüzde 13,62 olarak gerçekleşmiştir. Yıllık enflasyon, ulaştırma hizmetleri grubunda belirgin bir oranda yükselirken, lokanta-otel, haberleşme ve kirada daha sınırlı bir artış göstermiş, diğer hizmetlerde ise bir miktar gerilemiştir. Ulaştırma hizmetleri yıllık enflasyonundaki yükselişte, salgın sebebiyle getirilen kapasite kısıtlamalarına bağlı olarak şehirlerarası otobüs ücretlerindeki artış (aylık yüzde 29,46) belirleyici olmuştur. Lokanta-otel grubu fiyat artışını yemek hizmetleri kalemi sürüklerken, kapanmanın da etkisiyle aylık fiyat artışı (yüzde 0,95) daha sınırlı gerçekleşmiştir. Buna karşın, geçen yılın aynı ayındaki düşük baz nedeniyle grup yıllık enflasyonu yükselişini sürdürmüştür. Haberleşme hizmetleri fiyatlarındaki aylık artışta ise internet ücretleri etkili olmuştur.
Temel mal yıllık enflasyonu Mayıs ayında 2,29 puan azalarak yüzde 20,84 olmuştur. Bu dönemde yıllık enflasyon, giyim ve ayakkabı grubunda daha belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda gerilemiştir.
Giyim ve ayakkabı grubu fiyatlarında bir süredir devam eden yüksek artış eğilimi, salgın kaynaklı kısıtlamalarla önemli ölçüde yavaşlamış, grup yıllık enflasyonu 5,40 puan azalarak yüzde 5,56 seviyesine gerilemiştir. Dayanıklı mal fiyatları bu dönemde artışını sürdürürken (aylık yüzde 0,91), otomobil ve mobilya gruplarında döviz kuru ve emtia fiyatlarındaki gelişmelerin etkileri izlenmiş, öte yandan elektrikli ve elektriksiz aletlerde gözlenen aylık fiyat düşüşü (yüzde -0,35) grup enflasyonunu sınırlamıştır. Diğer temel mallar grubunda fiyatlar sınırlı bir artış göstermiş (aylık yüzde 0,21), grup yıllık enflasyonu yataya yakın seyrederek yüzde 18,59 olmuştur.
Enerji fiyatları Mayıs ayında yüzde 1,50 oranında artmıştır
Bu dönemde Türk lirası cinsinden petrol fiyatlarındaki gelişmelere ek olarak eşel mobil sisteminde yapılan uyarlamalar ve tavan fiyat uygulamasından çıkılmasıyla birlikte akaryakıt fiyatları yüzde 3,84 oranında yükselmiştir. Mayıs ayındaki ÖTV artışına rağmen, eşel mobil uygulaması hâlihazırda önemli bir enflasyonist etkiyi bertaraf etmektedir. Doğalgaz ve katı yakıt fiyatları ise sırasıyla yüzde 1,33 ve 0,93 oranlarında artarak grup içerisinde öne çıkan diğer unsurlar olmuştur. Akaryakıt fiyatlarındaki artışa karşın, enerji grubu yıllık enflasyonu baz etkisiyle 0,73 puan düşerek yüzde 17,71’e gerilemiştir.
Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları Mayıs ayında yüzde 0,29 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu yüzde 17,04 ile yataya yakın seyretmiştir. Bu dönemde yıllık enflasyon işlenmemiş gıda grubunda
0,06 puan azalışla yüzde 14,61’e gerilerken, işlenmiş gıda grubunda 0,13 puan artışla yüzde 19,49’a yükselmiştir. İşlenmemiş gıda grubunda mevsimsellikten arındırılmış veriler, sebze grubu kaynaklı olarak taze meyve-sebze fiyatlarında artışa işaret etmiştir. Bu dönemde, diğer işlenmemiş gıda grubunda kırmızı et fiyatlarındaki yükseliş eğiliminin sürdüğü gözlenmiştir. Mayıs ayında işlenmiş gıda fiyatları aylık bazda yüzde 0,87 oranında artmış bu gelişmede ekmek ve tahıllar ile alkolsüz içecekler kalemlerindeki yükselişler öne çıkmıştır. Böylelikle, taze meyve-sebze dışı gıda grubu yıllık enflasyonu yüzde 18,61 seviyesine yükselmiştir.
Yİ-ÜFE
Yurt içi üretici fiyatları Mayıs ayında yüzde 3,92 ile kayda değer bir oranda yükselmiş, yıllık enflasyon 3,16 puan artarak yüzde 38,33’e ulaşmıştır. Üretici fiyatlarındaki bu yükselişte, döviz kuru gelişmeleri, uluslararası emtia fiyatlarında süregelen artışlar ve arz kısıtları belirleyici olmuştur. Bu gelişmelerle, petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının eğilimi yükselişini sürdürmüştür.
Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon ara malı ve enerji gruplarında belirgin bir şekilde yükselmiştir. Mayıs ayında ara mallarında (yüzde 5,20) oldukça belirgin bir fiyat artışı gözlenmiştir. Bu gelişmede demir-çelik ve ferro alaşımlar, tekstil iplik-elyafları, plastik ürünler, kâğıt ürünleri ve profiller öne çıkarken, artışların grup geneline yayıldığı izlenmiştir. Enerji grubu fiyatlarındaki artışta rafine edilmiş petrol ürünleri ve elektrik enerjisinin üretimi ve dağıtımı öne çıkmıştır. Sermaye malı grubunda metal yapı ürünleri ve diğer genel amaçlı makinelerdeki artışlar dikkat çekmiştir. Dayanıklı tüketim malları fiyatlarındaki artışta mobilya, ev aletleri ve mücevherat belirleyici olurken, dayanıksız tüketim malları fiyatlarındaki yükselişte et ürünleri, diğer tekstil ürünleri ve katı-sıvı yağlar öne çıkmıştır. Bu gelişmelerle, tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar güçlenerek devam etmiştir.
