Yazdır
Geçmiş yıllardan kalan düğümlerin çözümleneceğine dair umutlarla başlanan 2020 yılında, küresel çapta ekonomi ve siyasi ajandayı yeniden şekillendiren Kovid-19 salgınının ortaya çıkması ile merkez bankaları ve hükumetler arka arkaya eşi görülmemiş teşvikleri açıkladı.
Çin Merkez Bankası piyasaya likidite enjeksiyonları ve faiz indirimleri ile destek verirken, Fed 2008 küresel ekonomik krizin ardından ilk kez plansız toplanarak politika faizini önce 50, daha sonra 100 baz puan indirerek 0-0,25 bandına çekti.
ABD hükumeti krizle mücadele için 2,2 triyon dolarlık destek paketi açıklarken, faiz cephanesini erken tüketen Fed likidite sıkışıklığını gidermek amacıyla piyasalara repo işlemleri aracılığıyla kaynak sağladı, uluslararası merkez bankalarıyla swap hattını genişletti ve sınırsız varlık alımı dahil yeni tedbirleri devreye aldı.
Almanya'nın 750 milyar euroluk yardım paketini onaylamasının ardından ECB de yıl sonuna kadar ek 120 milyar euroluk varlık alımı planladığını, ayrıca geçici yeni uzun vadeli refinansman operasyonlarına başlayacağını duyurdu.
İlk çeyrekte toplam 225 baz puanlık faiz indirimine giden TCMB, Kovid-19 tedbirlerini açıkladı, zorunlu karşılık oranları ve nema ödemelerini kredi büyümesi oranlarıyla ilişkilendirdi.
Bu dönemde pay piyasaları tarafında oynaklığı önlemek amacıyla Borsa İstanbul yönetimi "devre kesici" ayarlaması yaparken, SPK açığa satış işlemlerini yasakladı, BDDK ise bankaların yurt dışı yerleşiklerle yaptıkları türev işlemlere ilişkin sınırlama getirdi.
Söz konusu gelişmelerle ocak ayında rekorlar kıran Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi, ilk çeyreği yüzde 21,7'lik kayıpla tamamlarken, dolar ve tahvil faizlerinde yükseliş yaşandı.
TÜRKİYE'DE PİYASALAR
Türkiye'de ise ihracat ve sanayi üretiminde rekorla başlanan 2020 yılında, ilk Kovid-19 vakasının 10 Mart'ta görülmesinin ardından birçok tedbir hayata geçirildi. Ocak ve şubat aylarında toplam 125 baz puanlık faiz indirimine giden Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), martta plansız toplanarak politika faizini 100 baz puan daha azaltarak yüzde 9,75'e çekti. Salgının olası olumsuz etkilerinin sınırlandırmak amacıyla Kovid-19 tedbirlerini de açıklayan TCMB, bu süreçte zorunlu karşılık oranları ve nema ödemelerini kredi büyümesi oranlarıyla ilişkilendirdi.
Pay piyasaları tarafında oynaklığı önlemek amacıyla Borsa İstanbul yönetimi "devre kesici" ayarlaması yaparken, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) açığa satış işlemlerini yasakladı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) da bankaların yurt dışı yerleşiklerle yaptıkları bir bacağı döviz diğer bacağı TL olan ve vadede TL alım yönünde gerçekleştirecekleri para swapı, forward, opsiyon ve diğer türev işlemlerin toplamının bankaların en son hesapladıkları yasal özkaynaklarına oranını yüzde 25'ten yüzde 10'a düşürdü. Hükumetin ekonomiye destek amaçlı geniş kapsamlı "Ekonomik İstikrar Kalkanı"nı açıkladığı bu dönemde, kamu bankaları öncülüğünde birçok destek paketi sunuldu.
Söz konusu gelişmelerle ocak ayında rekorlar kıran Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi, sert düştü ve ilk çeyreği yüzde 21,7'lik kayıpla 896.44 puandan kapattı. Bu dönemde dolar/TL ise yıla başladığı 5,94 seviyelerinden 6,62'ye yükseldi.
Yatırımcıların tahvil piyasasına yönelmesi ve merkez bankalarının sınırsız teşvikleri ile yıla yüzde 1,92 seviyelerinden başlayan ABD 10 yıllık tahvil faizleri, mart ayında yüzde 0,32 ile tarihi düşük seviyeyi gördü. Bu dönemde Türkiye'de uzun vadeli tahvil faizleri yüzde 13,8'e kadar yükselirken, gram altın yüzde 15,6 artışla ilk çeyreği 335,6 liradan tamamladı. Kriz anlarında güvenli liman olarak görülen altının onsu ise ilk çeyreği yüzde 3,9 artarak 1.577,6 dolardan tamamladı.
Yılın ilk çeyreğinde finansal piyasalarda öne çıkan gelişmeler şöyle:
9 Ocak
- Dünya Bankası, küresel ekonomik büyüme beklentisini 2020 için yüzde 2,7'den yüzde 2,5'e, 2021 için yüzde 2,8'den yüzde 2,6'ya çekti. Banka, 2020 büyüme beklentisini Çin için yüzde 6,1'den yüzde 5,9'a, Euro Bölgesi için yüzde 1,4'ten yüzde 1'e ve ABD için yüzde 1,7'den yüzde 1,8'e revize ederken, Türkiye için yüzde 3'te bıraktı.
- İngiltere'nin AB'den ayrılmasını düzenleyen Brexit yasa tasarısı parlamentoda kabul edildi.
13 Ocak
- Cari işlemler hesabı kasımda 518 milyon dolar açık verirken, 12 aylık cari fazla 2 milyar 725 milyon dolar oldu.
- BDDK, kredi kartlarında taksitlendirme sürelerini havayolları, seyahat acenteleri ve konaklama ile ilgili yurt dışına ilişkin harcamalarda 6 aydan 3 aya düşürdü.
15 Ocak
- ABD ile Çin birinci faz ticaret anlaşmasını imzaladı.
- ABD ekonomisi 2019'da yüzde 0,6 ile son 6 yılın en zayıf büyümesini kaydetti.
16 Ocak
- TCMB, bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını (politika faizi) 75 baz puan düşürerek yüzde 12'den yüzde 11,25'e çekti.
- ABD Başkanı Donald Trump'ın azline yönelik yargı süreci Senatoda başladı.
17 Ocak
- Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası'nda (VİOP) endeks vadeli işlem sözleşmeleri için akşam seansları başladı.
18 Ocak
- TCMB, Türk lirası zorunlu karşılıkların standart altın cinsinden tesis edilebilmesi imkanı azami oranını yüzde 30'dan yüzde 20'ye indirdi. Banka, Türk lirası zorunlu karşılıkların kaynağı yurt içi yerleşiklerden toplanan işlenmiş veya hurda altın olan standart altın cinsinden tesis edilebilmesi imkanı azami oranını da yüzde 10'dan yüzde 15'e yükseltti.
20 Ocak
- IMF, küresel ekonomik büyüme beklentisini 2020 için 3,4'ten 3,3'e, 2021 için yüzde 3,6'dan yüzde 3,4'e düşürdü. Fon, 2020 büyüme beklentisini Euro Bölgesi için yüzde 1,4'ten yüzde 1,3'e, ABD için yüzde 2,1'den yüzde 2'ye ve Çin için yüzde 5,8'den yüzde 6'ya güncelledi.
21 Ocak
- BoJ, faizlerde ve Getiri Eğrisi Kontrollü Parasal Genişleme politikasında değişikliğe gitmezken, 2020'ye yönelik büyüme beklentilerini yükseltti, enflasyon öngörülerini ise düşürdü.
23 Ocak
- ECB, piyasa beklentileri doğrultusunda faiz oranlarında değişikliğe gitmezken, stratejik gözden geçirmenin başladığını duyurdu.
29 Ocak
- Fed, politika faizini değiştirmeyerek yüzde 1,50-1,75 aralığında sabit bıraktı. Fed Başkanı Jerome Powell, küresel büyüme üzerinde Kovid-19 kaynaklı belirsizliklerin devam ettiğini belirterek, "Virüs son derece ciddi bir mesele. Henüz salgının ne kadar yayılabileceği ve etkilerinin ne olabileceği belirsiz. Durumu yakından gözlemliyoruz." dedi.
30 Ocak
- TCMB'nin yılın ilk Enflasyon Raporu'nda, "Enflasyonun, yüzde 70 olasılıkla, 2020 sonunda yüzde 6,2 ile yüzde 10,2 aralığında (orta noktası yüzde 8,2), 2021 sonunda ise yüzde 3,0 ile yüzde 7,8 aralığında (orta noktası yüzde 5,4) gerçekleşeceği öngörülmektedir." denildi.
- TCMB Başkanı Murat Uysal, rapora ilişkin düzenlenen toplantıda, "Çin'deki korona virüs salgınının etkilerini değerlendirmek için henüz çok erken." açıklamasını yaptı.
- ABD ekonomisi 2019'da yüzde 2,3 ile son 3 yılın en düşük büyümesini kaydetti.
- Dünya Sağlık Örgütü, Kovid-19 salgınıyla ilgili "uluslararası kamu sağlığı acil durumu" ilan etti.
- BoE, politika faizini yüzde 0,75 düzeyinde bıraktı.
31 Ocak
- TCMB, enflasyon hedefinden sapmanın nedenleri ve alınması gereken önlemlere ilişkin hükumete açık mektup gönderdi.
- İhracat 2019'da bir önceki yıla göre yüzde 2,1 artarak 171 milyar 531 milyon dolar, ithalat ise yüzde 9,1 azalarak 202 milyar 705 milyon dolar oldu.
- Birleşik Krallık, 31 Ocak itibarıyla AB üyeliğinden 47 yıl sonra resmen ayrıldı.
3 Şubat
- Enflasyon ocakta aylık yüzde 1,35 ve yıllık yüzde 12,15 arttı.
- PBoC, piyasaya 1,2 trilyon yuan (173,8 milyar dolar) likidite enjekte etti. Banka ayrıca, 7 günlük ters repo faiz oranını yüzde 2,50'den yüzde 2,40'a ve 14 günlük oranını yüzde 2,65'ten yüzde 2,55'e düşürdü.
4 Şubat
- PBoC, piyasalara 400 milyar yuanlık likidite sağladı.
5 Şubat
- ECB Başkanı Christine Lagarde, korona virüs salgının küresel ekonomik belirsizliğe katkıda bulunduğunu belirterek, Kovid-19'a karşı ilk ciddi uyarısını yaptı.
9 Şubat
- BDDK, bankaların yurt dışı yerleşiklerle yaptıkları bir bacağı döviz diğer bacağı TL olan ve vadede TL alım yönünde gerçekleştirecekleri para swapı, forward, opsiyon ve diğer türev işlemlerin toplamının bankaların en son hesapladıkları yasal özkaynaklarına oranını yüzde 25'ten yüzde 10'a düşürdü.
10 Şubat
- BDDK, bankalarca müşterilerden alınan ücret, komisyon ve masraf türlerine ilişkin kalemleri 20'den yüzde 16'ya indirdi.
14 Şubat
- Cari işlemler hesabı Aralık 2019'da 2 milyar 798 milyon dolar açık verirken, 12 aylık cari fazla 1 milyar 674 milyon dolar oldu.
17 Şubat
- Türk Eximbank, ihracatçıların döviz kredilerini daha uygun koşullarda kullanabilmesi için faizi 60-140 baz puan indirdi.
- PBoC, 1 yıllık faizlerde 10 baz puanlık indirime gitti.
19 Şubat
- TCMB, politika faizini 50 baz puan düşürerek yüzde 11,25'ten yüzde 10,75'e çekti.
- IMF, Kovid-19 salgını nedeniyle orta vadede küresel ekonomik büyümenin tarihi ortalamaların altında kalacağı uyarısında bulunurken, Türkiye ekonomisinin 2020 ve 2021'de yüzde 3 büyüyeceğini öngördü.
20 Şubat
- PBoC, 1 yıl vadeli faizi 10 baz puan, 5 yıl vadeli faizi ise 5 baz puan indirerek sırasıyla yüzde 4,05 ve yüzde 4,75'e çekti.
27 Şubat
- PBoC, risklere karşı daha fazla uyanık olunması gerektiğini, ihtiyatlı para politikasını koruyacaklarını ve yeterli politika alanının mevcut olduğunu bildirdi.
28 Şubat
- Türkiye ekonomisi 2019'da yüzde 0,9 büyüdü.
- İhracat ocakta yıllık bazda yüzde 6,4 artışla 14 milyar 759 milyon dolar, ithalat yüzde 18,8 yükselişle 19 milyar 207 milyon dolar oldu.
SPK, Borsa İstanbul pay piyasalarında açığa satış işlemlerini yasakladı.
2 Mart
- OECD, küresel ekonomik büyüme tahminini 2020 için 0,5 puan azaltarak yüzde 2,4'e, 2021 için 0,3 puan artırarak yüzde 3,3'e güncelledi. Kuruluş, 2020 büyüme öngörüsünü Euro Bölgesi için yüzde 0,8'e, ABD için yüzde 1,9'a, Çin için yüzde 4,9'a, Türkiye için yüzde 2,7'e düşürdü.
3 Mart
- Enflasyon şubatta aylık yüzde 0,35 ve yıllık yüzde 12,37 arttı.
- Fed sürpriz bir şekilde faiz indirimine giderek, 17-18 Mart'taki toplantısı öncesinde politika faizini 50 baz puan azalttı ve yüzde 1-1,25 aralığına çekti.
- ECB Başkanı Lagarde, Kovid-19 salgınının ekonomiye verdiği olumsuz etkiyle mücadele konusunda "uygun ve hedeflenen önlemler" almaya hazır olduklarını belirtti.
4 Mart
- IMF, Başkanı Kristalina Georgieva, Kovid-19 salgınıyla mücadele için 50 milyar dolarlık kaynak ayırdıklarını söyledi.
- Dünya Bankası Grubu, Kovid-19 salgınının tıbbi ve ekonomik etkileriyle mücadele eden ülkelere yardımcı olmak amacıyla yaklaşık 12 milyar dolarlık başlangıç paketini devreye sokacaklarını duyurdu.
- Euro Grubu üyesi ülkelerin maliye bakanları, korona virüsün yarattığı riskler karşısında ekonomik büyümenin desteklenmesi için mali tedbirleri içeren tüm politika araçlarını kullanmaya hazır olduklarını bildirdi.
7 Mart
- TCMB, zorunlu karşılık oranları ve nema ödemelerini kredi büyümesi oranlarıyla ilişkilendirdi.
9 Mart
- Fed New York Şubesi, gecelik ve vadeli repo işlemlerinin miktarını, 100 milyar dolardan 150 milyar dolara yükseltti.
10 Mart
Türkiye'de ilk Kovid-19 vakası tespit edildi.
- BoE, olağanüstü toplanarak salgınla mücadele için yüzde 0,75 düzeyinde olan politika faizini 50 baz puanlık indirimle yüzde 0,25 seviyesine düşürdü. Söz konusu faiz indirimi, BoE'nin Ağustos 2016'dan beri ilk faiz indirimi oldu.
- BoE, ayrıca KOBİ'ler için yeni dönemsel fonlama programı uygulanmasına ve varlık alım programının 435 milyar sterlin seviyesinde devam etmesine karar verdi.
11 Mart
- Cari işlemler hesabı ocakta 1 milyar 804 milyon dolar açık verirken, 12 aylık cari fazla 6 milyar 494 milyon dolar oldu.
12 Mart:
- Fed New York Şubesi, Kovid-19 salgını nedeniyle olağandışı dalgalanmaların görüldüğü piyasalara 1 ay ve 3 ay vadeli repo işlemleri aracılığıyla toplam 1,5 trilyon dolarlık likidite sunulacağını duyurdu.
- ECB, faiz oranlarında değişikliğe gitmezken, yıl sonuna kadar ek geçici 120 milyar euroluk varlık alımı planladığını, ayrıca geçici yeni uzun vadeli refinansman operasyonlarına (LTRO) başlayacağını bildirdi.
13 Mart:
- Sanayi üretimi ocakta yıllık yüzde 7,9 artarken, aylık yüzde 0,2 azaldı.
- Almanya, Fransa, İspanya, Norveç, Danimarka, Belçika, Avusturya, İsveç, Hollanda'ya uçuşlar 17 Nisan'a kadar durduruldu.
- Borsa İstanbul yönetimi, pay piyasalarında aşırı oynaklık ve fiyatlardaki sert hareketleri sınırlamak amacıyla VİOP'ta gün içindeki hareket aralığını belirleyen fiyat marjlarını düşürdü, hisse senedi fiyatlarındaki ani dalgalanmalarda çalışan "devre kesici"ye ilişkin ayarlamaya gitti.
15 Mart:
- Fed, Kovid-19 salgınının ekonomik etkisini hafifletmek için 17-18 Mart’taki FOMC toplantısı öncesi ikinci kez faiz indirdi ve politika faizini yüzde 0-0,25 aralığına çekti.
- Fed Başkanı Jerome Powell, kararın ardından yaptığı açıklamada, faizlerin uzun süre bu seviyede tutulacağının işaretini verdi.
- ECB, Fed, BoJ ile Kanada, İngiltere ve İsviçre'nin merkez bankaları küresel ölçekte dolar likiditesi sağlanmasını güvence altına almak için swap hattını genişletme kararı aldı.
16 Mart:
- IMF Başkanı Kristalina Georgieva, Kovid-19 salgınıyla mücadele için 1 trilyon dolarlık kredi kapasitesini aktif hale getirmek için hazır olduklarını açıkladı.
- Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, korona virüsün ekonomik etkileriyle mücadele kapsamında, piyasaların likiditeye erişiminde aksaklık olmayacak şekilde önlemler alındığını, tüm sektörlere destek ve önlemlerin uygulanacağını söyledi.
- BoJ, Kovid-19 salgını kapsamında parasal genişlemeyi artırıcı yönde tedbirler alırken, Borsa Yatırım Fonu alım miktarı yıllık 6 trilyon yenden yıllık 12 trilyon yene çıkarıldı. Öte yandan banka, şirket finansmanını kolaylaştırmaya yönelik önlemler kapsamında, kurumsal borçlara karşı teminat olarak kredi sağlamak üzere eylül sonuna kadar, sıfır faiz oranıyla 1 yıla kadar vadeli yeni bir operasyon başlattı.
17 Mart:
- TCMB, 19 Mart'ta planlanan PPK toplantısını öne çekerek, politika faizini 100 baz puanlık indirimle yüzde 10,75'ten yüzde 9,75'e düşürdü.
TCMB, salgının küresel çapta yarattığı belirsizliğin Türkiye ekonomisi üzerindeki olası olumsuz etkilerinin sınırlandırılması amacıyla aldığı Kovid-19 tedbirlerini açıkladı.
- Fed, Kovid-19 salgının ekonomik etkisi altında zor durumda kalan ABD'li şirketlerin ticari menkul kıymet piyasası yoluyla borçlanma imkanını tekrar başlattı.
18 Mart:
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kovid-19 salgını kapsamında alınan önlemleri içeren "Ekonomik İstikrar Kalkanı"nı açıkladı.
- Borsa İstanbul, Pay Piyasası'nda Yıldız Pazar ve Ana Pazar'da işlem gören şirket paylarını yeniden gruplandırdı.
19 Mart:
- Fed, Avustralya, Brezilya, Danimarka, Kore, Meksika, Norveç, Yeni Zelanda, Singapur ve İsveç olmak üzere 9 merkez bankasıyla daha yeni swap hatları oluşturdu.
20 Mart:
- BDDK, finansal kuruluşların müşterilerini mağdur etmemesi konusunda güçlü tavsiye kararı aldı.
- ECB, Danimarka Merkez Bankası'yla aralarındaki swap hattını aktif hale getirerek, erişim hakkını 12 milyar eurodan 24 milyar euroya genişletti. Banka ayrıca, Euro Bölgesi bankalarına denetimlerde daha fazla esneklik gösterileceğini duyurdu.
- Fed, hanehalkı ve işletmelerin kredi ihtiyaçlarını desteklemek amacıyla 6 ay boyunca sürecek Piyasa Yapıcılara Tanınan Kredi Kolaylığı uygulamasını başlattı.
21 Mart:
- Kovid-19 tedbirleri kapsamında 46 ülkeye daha uçuşlar durduruldu.
- BoE, politika faizini 15 baz puan indirerek yüzde 10'a düşürürken, varlık alım programı 200 milyar sterlin artırarak 635 milyar sterline yükseltti.
23 Mart:
- BDDK, finansal piyasalardaki dalgalanmalar üzerine sermaye yeterliliği rasyosu ve net döviz pozisyonu hesaplamasına kolaylık sağladı.
- Halkbank, VakıfBank, İş Bankası, Ziraat Katılım Bankası, Akbank, ve Vakıf Katılım Bankası korona virüs salgınına karşı aldıkları finansal istikrar önlemlerini açıkladı.
- Fed, sınırsız varlık alımı dahil yeni tedbirler açıklarken, her gün 75 milyar dolarlık hazine tahvili ve 50 milyar dolarlık mortgage destekli menkul kıymet alacağını duyurdu. Banka ayrıca çalışanlar, tüketiciler ve işletmelere kredi akışının destekleneceğini ve 300 milyar dolara yakın yeni finansman sağlanacağını duyurdu.
25 Mart:
- Almanya, 750 milyar euroluk yardım paketini ve bu paketin finansmanı karşılamak için gerekli 156 milyar euroluk ek bütçe tasarısını onayladı.
- 3 kamu bankası, sektör ayrımı gözetmeksizin kurumsal ve ticari ölçekteki firmaların işletme sermayesi ihtiyaçlarını karşılamak için "İşe Devam Kredi Desteği"ni hayata geçirdi. Kamu katılım bankaları da aynı amaçla "İşe Devam Finansman Desteği"ni devreye aldı.
- Dünya Bankası ve IMF, Kovid-19 salgının etkileriyle karşı karşıya kalan dünyanın en yoksul ülkelerinin borç ödemelerinin askıya alınması için çağrıda bulundu.
26 Mart:
- Dünya Bankası Başkanı David Malpass, Kovid-19 salgınının ekonomik etkilerine yönelik ek bir paket hazırladıklarını belirterek, "Önümüzdeki 15 ay içinde 160 milyar dolarlık mali destek sağlayabilecek bir programı yönetim kurulumuza dün sundum." dedi.
- Moody’s, bu yıl için küresel büyüme tahminini yüzde 2,6'dan yüzde eksi 0,5'e çekti.
27 Mart:
TBB, 3 ay anapara ve faiz ödemesiz, toplam 12 ay vadeli ve yıllık yüzde 9,5 faizli Çek Ödeme Destek Kredisi sundu.
- BDDK, taşıt ve tüketici kredilerinde anapara, faiz ve taksit ödemelerinin erteleme taleplerinde orijinal vade sınırlayıcı olmayacağını duyurdu.
- IMF, üye ülkeleri desteklemek için 1 trilyon dolarlık finansal kapasitesini kullanmaya hazır olduğunu bildirdi.
- ABD Başkanı Donald Trump, 2,2 trilyon dolarlık ekonomik teşvik paketini onayladı.
30 Mart:
- Kamu bankaları hanehalkı geliri aylık 5 bin lira ve altındaki bireysel segmentteki müşterileri için yeni bir kredi uygulaması başlattı. Bu kapsamda bireysel müşterilere, 10 bin liraya kadar 6 ayı ödemesiz dönemli, 36 aya kadar vadeli aylık eşit taksitli kredi kullanabilme imkanı sunuldu.
- BDDK, bireysel kredi kartları için asgari ödeme oranını yüzde 20'ye indirdi.
- Fitch Ratings, İngiltere'nin "AA" olan kredi notunu, "AA-" seviyesine indirdi, not görünümünü "negatif" olarak belirledi.
31 Mart:
- İhracat şubatta yıllık bazda yüzde 2,3 artışla 14 milyar 653 milyon dolar, ithalat yüzde 9,8 yükselişle 17 milyar 634 milyon dolar oldu. Yılın ilk 2 ayında ise ihracat 29,4 milyar dolar, ithalat 36,8 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.
TCMB, Kovid-19'un küresel çapta yarattığı belirsizliğin Türkiye ekonomisi üzerindeki olumsuz etkilerinin sınırlandırılması amacıyla ilave tedbirler aldı.
- Fed, yabancı merkez bankaları ve uluslararası finans kuruluşları için geçici repo kolaylığı sağladı. Bu kapsamda, yabancı merkez bankaları ve uluslararası finans kuruluşları, ABD Hazine menkul kıymetlerini, dolarla geçici olarak takas edebilme imkanına kavuştu.
- Fed, likidite desteği ve kredi verme kolaylığı sağlama amaçlarıyla büyük bankaların bir yıl boyunca tutması gereken ek kaldıraç oranlarında geçici olarak gevşemeye gitti.
RİSKLERİN ARTTIĞI İKİNCİ ÇEYREKTE BİST YÜZDE 30 YÜKSELDİ
Fed, faizlerin uzun süre yüzde 0-0,25 bandında kalacağı sinyalini verirken, belediyelere yönelik likidite imkanının genişletilmesi, Ana Cadde Borç Verme Programı ve şirket tahvili alımı gibi küresel ekonomik kriz döneminde uyguladığı birçok politikayı yeniden hayata geçirdi
ECB, Uzun Vadeli Refinansman İşlemleri'nin şartlarını kolaylaştırırken, Pandemi Acil Varlık Alım Programı'nı 1 trilyon 350 milyar euroya çıkardı, yurt dışındaki merkez bankalarına euro likiditesi sağlayacak Eurosystem Repo Programını devreye aldı
Asya tarafında Japonya Merkez Bankası sınırsız miktarda devlet tahvili alımı yapacağını duyurdu, Çin Merkez Bankası ise finansal kurumlara yönelik orta vadeli borç verme programı faiz oranını ve kredi gösterge faizlerini indirdi
Bu yıla ilişkin küresel ekonomik daralma beklentisini IMF yüzde 4,9'a, Dünya Bankası yüzde 5,2'ye revize ederken, ilk çeyrekte Çin'de yüzde 6,8, ABD'de yüzde 5 ve Euro Bölgesi'nde yüzde 2,6 küçülme yaşandı.
TCMB, yılın ikinci çeyreğinde iki kez faiz indirimine başvurarak politika faizini yüzde 8,25'e çekerken, piyasa derinliğinin korunması amacıyla birçok ilave önlem aldı, Katar ve Çin merkez bankalarıyla swap anlaşmalarını genişletti
Söz konusu gelişmelere karşın yatırımcı risk fiyatlamalarındaki değişimin etkisiyle Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi ikinci çeyrekte yüzde 30'a yakın değer kazandı, tahvil faizleri geriledi, dolar ise 6,62 seviyelerinden 6,85'e yükseldi
ULUSLARASI KURULUŞLAR
İkinci çeyrekte merkez bankaları ve hükumetlerin yanı sıra, Dünya Bankası, Uluslararası Para Fonu (IMF) gibi uluslararası kuruluşlar da kesenin ağzını açtı. Dünya Bankası, gelişmekte olan ülkeleri güçlendirmek amacıyla 160 milyar dolarlık destek programı başlattı, IMF ise üye ülkelere acil borç yardımı sağladı.
Her ne kadar eşi görülmemiş teşvikler sunulsa da ekonomik aktivitenin sekteye uğraması birçok ülkede işsizlik oranlarının ve borçluluk seviyesinin artmasına neden oldu. Bu süreçte salgının ekonomilere yarattığı tahribat da gün yüzüne çıkmaya başladı.
Çin ekonomisi ilk çeyrekte yüzde 6,8 daralarak 28 yılın en kötü performansını kaydederken, ABD ekonomisi yüzde 5 küçüldü. Aynı dönemde, 27 üyeli Avrupa Birliği (AB) ve 19 üyeli Euro Bölgesi sırasıyla yüzde 3,2 ve yüzde 2,6 daraldı. Türkiye ekonomisi ise bu dönemde yüzde 4,5 büyüdü.
Açıklanan verilerin ardından bu yıla ilişkin küresel ekonomik daralma beklentisini IMF yüzde 4,9'a, Dünya Bankası yüzde 5,2'ye revize etti. OECD ise söz konusu daralmanın boyutunun salgında ikinci dalganın yaşanmayacağı senaryosu altında yüzde 6, ikinci dalga yaşanması halinde yüzde 7,6 düzeyinde gerçekleşeceğini öngördü.
Bu durum karşısında birçok ülke, ikinci dalga riskine rağmen kısıtlamaları gevşetme yönünde kararlar almak zorunda kaldı. Türkiye'de ise normalleşme süreci 1 Haziran'dan itibaren başladı.
TÜRKİYE'DE PİYASALAR
Türkiye'de kısıtlamaların hayata geçirildiği ve ekonomik faaliyetin tüm dünyada olduğu gibi neredeyse durma noktasına geldiği ikinci çeyrekte, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) iki kez faiz indirimine başvurarak politika faizini yüzde 9,75'ten yüzde 8,25'e çekti. Bu dönemde piyasa derinliğinin korunması amacıyla birçok ilave önlem alan TCMB, Katar ve Çin merkez bankalarıyla swap anlaşmalarını genişletti. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) da aksiyonlarına devam ederken, kamu bankaları öncülüğünde kredi paketleri hayata geçirildi, konutta faiz oranları tarihi düşük seviyelere çekildi.
Söz konusu gelişmelere karşın Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi, ikinci çeyrek boyunca kademeli yükselerek ilk çeyrekteki kayıplarını telafi etti. Bu dönemde yüzde 30'a yakın değer kazanan endeks, haziran ayını 1.165,25 puandan kapattı. Bu dönemde dolar/TL ise ikinci çeyreğe başladığı 6,62 seviyelerinden 6,85'e yükseldi.
İlk çeyrekte tarihi düşük seviyeyi gören ABD 10 yıllık tahvil faizleri, ikinci çeyrekte yüzde 0,66 civarında yatay hareket ederken, Bu dönemde Türkiye'de uzun vadeli tahvil faizleri düşüşe geçerek yüzde 11,4'e kadar geriledi. Gram altın yüzde 16,9'luk artışla ikinci çeyreği 392,3 liradan tamamlarken, ons altın da yüzde 12,9'luk yükselişle 1.780,9 dolara çıktı.
Yılın ikinci çeyreğinde finansal piyasalarda öne çıkan gelişmeler şöyle:
1 Nisan:
- İngiliz bankaları Kovid-19 salgını nedeniyle temettü ödemelerini askıya aldı.
2 Nisan:
- ECB, 2003'ten bu yana ilk kez yapılacak stratejik gözden geçirmeyi salgın nedeniyle 6 ay erteledi.
- İhracat, martta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 17,81 azalarak 13 milyar 426 milyon dolar oldu.
- Borsa İstanbul, "BISTECH Sistemi 2.11 Versiyon Geçişi" ve "BIST Pay Endekslerinden İki Sıfır Atılması"na ilişkin projeleri erteledi.
3 Nisan:
- Enflasyon martta aylık yüzde 0,57 ve yıllık yüzde 11,86 arttı.
- Dünya Bankası, gelişmekte olan ülkeleri güçlendirmek amacıyla gelecek 15 ay içinde 160 milyar dolarlık kaynağın sağlanacağı yeni bir destek programı başlattı.
9 Nisan:
- BoE, fazladan kamu harcamalarının doğrudan merkez bankası tarafından finanse edileceğini bildirdi.
- Dünya Bankası, Türkiye'nin 2020'de yüzde 0,5, 2021'de ise yüzde 4 büyüme kaydedeceğini öngördü.
- Fed, pandemi nedeniyle ekonomiyi desteklemek için 2,3 trilyon dolara kadar kredi sağlayacak ilave eylem kararı aldı.
10 Nisan:
- İşsizlik oranı ocakta 0,9 puan azalarak yüzde 13,8'e geriledi.
12 Nisan:
- BDDK, bankaların yurt dışı yerleşiklerle yaptıkları bir bacağı döviz, diğer bacağı TL olan ve vadede TL alım yönünde gerçekleştirecekleri para swapı, forward, opsiyon ve diğer türev işlemlerin toplamının bankaların en son hesapladıkları yasal özkaynaklarına oranını yüzde 10'dan yüzde 1'e düşürdü.
13 Nisan:
- Ödemeler dengesi şubatta 1 milyar 230 milyon dolar açık verirken, 12 aylık cari fazla 6 milyar 128 milyon dolar oldu.
- Sanayi üretimi şubatta yıllık yüzde 7,5 ve aylık yüzde 1,2 arttı.
14 Nisan:
- IMF, küresel ekonomiye ilişkin 2020'de yüzde 3,3'lük büyüme beklentisini yüzde 3 daralmaya revize etti. Bu yıla ilişkin büyüme beklentisini ABD için yüzde 2'den yüzde eksi 5,9'a, Euro Bölgesi için yüzde 1,3'ten yüzde eksi 7,5'e ve Çin için yüzde 6'dan yüzde 1,2'ye düşüren fon, Türkiye ekonomisinin ise 2020'de yüzde 5 daralacağı, 2021'de yüzde 5 büyüyeceği öngörüsünde bulundu.
- IMF Başkanı Kristalina Georgieva, Afet Etkilerinin Sınırlandırılması ve Borcun Hafifletilmesi Fonu (CCRT) kapsamında 25 üye ülkeye acil borç yardımı sağlanacağını bildirdi.
15 Nisan:
- IMF Başkanı Georgieva, salgınla mücadele kapsamında düşük gelirli ülkelere destek için imtiyazlı kredileri 3 katına çıkarmayı planladıklarını, bu nedenle Yoksulluğu Azaltma ve Büyüme Fonu için acilen 18 milyar dolarlık yeni kredi kaynağı aradıklarını bildirdi.
- ECB, Euro Bölgesi'ndeki bankalarda 20 milyar eurodan fazla miktarın serbest bıraktığını açıkladı.
- PBoC, finansal kurumlara yönelik orta vadeli borç verme programı faiz oranını 20 baz puan azaltarak yüzde 2,95 ile rekor seviyeye düşürdü.
16 Nisan:
- IMF, küresel finansal güvenlik ağını daha da güçlendirmek amacıyla Kısa Vadeli Likidite Hattı'nı kurdu.
17 Nisan:
- Çin ekonomisi ilk çeyrekte yüzde 6,8 daralarak 28 yılın en kötü performansını kaydetti.
- TCMB, piyasa derinliğinin korunması, para politikası aktarım mekanizmasının güçlendirilmesi ve Piyasa Yapıcılığı sisteminin desteklenmesi amacıyla ilave önlemler açıklarken, APİ portföyü nominal büyüklüğünün TCMB analitik bilanço aktif toplamına oranını azami yüzde 5'ten yüzde 10'a yükseltti.
20 Nisan:
- PBoC, bu yıl ikinci kez kredi gösterge faizlerinde indirime gitti. Banka, 5 yıllık kredi gösterge faizini 10 baz puan azaltarak yüzde 4,65'e ve 1 yıllık kredi gösterge faizini 20 baz puan indirerek yüzde 3,85'e düşürdü.
22 Nisan:
TCMB, politika faizini 100 baz puan düşürerek yüzde 9,75'ten yüzde 8,75'e çekti.
- ABD Başkanı Donald Trump, ABD donanmasına, Amerikan gemilerini taciz etmeleri halinde İran savaş gemilerini vurma emri verdi.
23 Nisan:
- Fed, belediyelere yönelik likidite imkanının kapsamını nüfus alt sınırını düşürerek genişletti.
27 Nisan:
- Dünya Bankası, Türkiye'nin Kovid-19 salgınının sağlıkla ilgili etkilerine karşı aldığı önlemleri desteklemek amacıyla "Acil Kovid-19 Sağlık Projesi" altında 100 milyon dolar kredi verilmesini onayladı.
- BoJ, salgının ekonomik etkilerini azaltmak amacıyla para politikasını daha da gevşeterek, sınırsız miktarda devlet tahvili alımı yapacağını, yaklaşık 20 trilyon yen de şirket tahvili ve bonosu alacağını duyurdu.
- TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, finansman ihtiyacına cevap verebilmek adına TOBB Nefes Kredisi'ni yeniden devreye aldıklarını bildirdi.
28 Nisan:
- OECD, Kovid-19 salgınının turizm ekonomisi için "eşi benzeri görülmemiş" bir kriz olduğunu belirterek, virüs nedeniyle uluslararası turizm ekonomisinin 2020'de yüzde 45 daralabileceğini, sektörde faaliyetlerin başlama süresinin eylül ayına uzamasıyla bu oranın yüzde 70'e yükselebileceğini duyurdu.
29 Nisan:
- Fed, politika faizini değiştirmeyerek 0-0,25 aralığında sabit bıraktı.
30 Nisan:
- TCMB'nin yılın ikinci Enflasyon Raporu'nda, "Enflasyonun, yüzde 70 olasılıkla, 2020 yılı sonunda yüzde 5,5 ile yüzde 9,3 aralığında (orta noktası yüzde 7,4), 2021 yılı sonunda ise yüzde 3,1 ile yüzde 7,7 aralığında (orta noktası yüzde 5,4) gerçekleşeceği öngörülmektedir." denildi.
- TCMB Başkanı Murat Uysal, rapora ilişkin düzenlenen toplantıda, "Yüksek frekanslı veriler, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de ikinci çeyrek için belirgin bir yavaşlamaya işaret ediyor." açıklamasını yaptı.
- İhracat martta yıllık bazda yüzde 17,8 azalışla 13 milyar 422 milyon dolar, ithalat yüzde 3,1 artışla 18 milyar 813 milyon dolar oldu. Yılın ilk 3 ayında ise ihracat 42,7 milyar dolar, ithalat 55,7 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.
- Fed, küçük ve orta ölçekli işletmelere yönelik kredi programında kredi opsiyonunu genişletirken, minimum kredi ölçeğini 1 milyon dolardan 500 bin dolara düşürdü.
- ECB, piyasa beklentileri doğrultusunda faiz oranlarında değişikliğe gitmezken, Uzun Vadeli Refinansman İşlemleri'nin (TLTRO) şartlarını kolaylaştırdığını duyurdu. Bu kapsamda TLTRO'da faiz oranları, Haziran 2020'den Temmuz 2021'e kadar Eurosystem'in refinansman işlemlerinin ortalama faizinden 50 baz puan daha aşağıya çekildi.
4 Mayıs:
- Enflasyon nisanda aylık yüzde 0,85 ve yıllık yüzde 10,94 arttı.
5 Mayıs:
- BDDK, bankaların yurt dışında yerleşik finansal kuruluşlara yapacakları TL plasmanlar, TL depo, TL repo ve TL kredilerin toplamının bankaların en son hesapladıkları yasal özkaynaklarının yüzde 0,5'i ile sınırlandırdı.
6 Mayıs:
- S&P, Türkiye'nin uzun vadeli döviz cinsinden kredi notunu "B+" ve uzun vadeli yerel para birimi cinsinden kredi notunu ise "BB-" olarak teyit etti.
7 Mayıs:
BDDK, Türk bankalarına TL yükümlülüklerini vadesinde yerine getirmeyen BNP Paribas SA, Citibank NA, UBS AG'ye işlem yasağı getirdi.
- BoE, politika faizini yüzde 0,1'de tutarken, 645 milyar sterlin düzeyindeki varlık alım programına devam edeceğini bildirdi.
11 Mayıs:
- İşsizlik oranı şubatta 1,1 puan azalarak yüzde 13,6'ya geriledi.
13 Mayıs:
- Ödemeler dengesi martta 4 milyar 923 milyon dolar açık verirken, 12 aylık cari fazla 1 milyar 463 milyon dolar oldu.
- Bakan Albayrak, Ekonomik İstikrar Kalkanı adımlarının maddi tutarının 240 milyar liraya ulaştığını belirterek, "Bu miktar, milli gelirin yüzde 5'i civarındadır." dedi.
- Fed Başkanı Jerome Powell, negatif faiz oranlarının değerlendirdikleri bir araç olmadığını bildirdi.
- İngiliz ekonomisi ilk çeyrekte yüzde 2 daraldı.
14 Mayıs:
- Sanayi üretimi martta yıllık yüzde 2 ve aylık yüzde 7,1 azaldı.
- ECB, salgın nedeniyle ikinci çeyrekte Euro Bölgesi ekonomisinde benzeri görülmemiş bir büyüklük ve hızda daralma beklendiğini bildirdi.
15 Mayıs:
BDDK, 15 bankaya toplam 19 milyon 650 bin lira idari para cezası uygulanmasına karar verdi.
- Euro Bölgesi ekonomisi ilk çeyrekte bir önceki çeyreğe kıyasla yüzde 3,8, yıllık bazda yüzde 3,2 daraldı.
18 Mayıs:
- Fed, politika faizini yüzde 0-0,25 aralığında tutarken, ABD ekonomisini desteklemek için elindeki tüm araçları kullanacağı taahhüdünde bulundu.
19 Mayıs:
- Dünya Bankası, Kovid-19 salgınıyla mücadele kapsamında gelişmekte olan 100 ülkeye acil durum desteği sağladığını duyurdu.
- Fed Başkanı Jerome Powell, Kovid-19 salgınının etkilerine karşı ekonomiyi desteklemek için tüm araçları kullanmakta kararlı olduklarını ifade etti.
20 Mayıs:
- BDDK, iki yabancı saklama kuruluşu olan Euroclear Bank ve Clearstream Banking'i TL işlem sınırlamasından muaf tuttuğunu açıkladı.
- TCMB ve Katar Merkez Bankası arasında, 17 Ağustos 2018'de imzalanan 5 milyar dolarlık swap anlaşması, 15 milyar dolara yükseltildi.
21 Mayıs:
Merkez Bankası, politika faizini 50 baz puan düşürerek yüzde 8,75'ten yüzde 8,25'e çekti.
- IMF Başkanı Kristalina Georgieva, bankalara temettü ve hisse geri alımlarını durdurma çağrısında bulundu.
22 Mayıs:
- BDDK, finansal piyasaların istikrarlı işleyişine ve kredi sisteminin etkin çalışmasına katkıda bulunulmasını teminen 100 gram ve üzeri altın alımına 1 gün valör uygulamaya başladı.
- TCMB, Döviz Karşılığı Türk Lirası Swap Piyasası'nda geleneksel yöntemle gerçekleştirilen swap ihalelerinin limitini yüzde 40'tan yüzde 50'ye çıkardı.
- BoJ, faizlerde ve para politikasında değişikliğe gitmezken, KOBİ'lerin finansmanını desteklemeye yönelik yaklaşık 30 trilyon yenlik faizsiz ve teminatsız kredi fonunu devreye aldı.
25 Mayıs:
- Japonya Başbakanı Abe Şinzo, Kovid-19 karşı yürürlükteki olağanüstü hal şartlarının Tokyo metropolü ve Hokkaido eyaletinde kaldırıldığını bildirdi.
26 Mayıs:
- OECD bölgesi, yılın ilk çeyreğinde yüzde 1,8 daraldı. Söz konusu oran ABD'de yüzde 0,5'den yüzde eksi 1,2'ye, Euro Bölgesi'nde yüzde 0,1'den yüzde eksi 3,8'e geriledi.
27 Mayıs:
- Lagarde, Euro Bölgesi ekonomisinin 2020'de yüzde 8 ila 12 arasında küçüleceği öngörüsünde bulundu.
28 Mayıs:
- ABD ekonomisi, ilk çeyrekte yüzde 5 daraldı.
- IMF Başkanı Kristalina Georgieva, Kovid-19 salgınıyla mücadele kapsamında, 60'a yakın ülkeye 22 milyar dolarlık destek sağlandığını ve yeni talepler almaya devam ettiklerini belirtti.
29 Mayıs:
- Türkiye ekonomisi, yılın ilk çeyreğinde yüzde 4,5 büyüdü. Bu dönemde GSYH, cari fiyatlarla yüzde 16,2 artarak 1 trilyon 71,1 milyar liraya yükseldi.
- İhracat nisanda yıllık bazda yüzde 41,4 azalışla 8 milyar 990 milyon dolar, ithalat yüzde 25 düşüşle 13 milyar 553 milyon dolar oldu. Yılın ilk 4 ayında ise ihracat 51,7 milyar dolar, ithalat 69,2 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.
- Fed Başkanı Jerome Powell, Kovid-19 salgınında ikinci dalga riski olduğunu belirterek, önlem almaya devam edeceklerini, ikinci bir dalganın güveni zedelemesinden endişe duyduğunu söyledi.
1 Haziran:
- Kamu bankaları normalleşme sürecine geçiş ve sosyal hayatın canlanması için "konut", "taşıt", "sosyal hayatı destek" ve "tatil destek" kredi paketlerini hayata geçirdi.
2 Haziran:
- Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası, Dünya Bankası'ndan Türkiye'de kayıtlı istihdamın artırılmasına yönelik olarak 25 yıl vadeli 316 milyon euroluk kredi sağladı.
3 Haziran:
- Enflasyon mayısta aylık yüzde 1,36 ve yıllık yüzde 11,39 arttı.
4 Haziran:
- ECB, faiz oranlarında değişikliğe gitmezken, Pandemi Acil Varlık Alım Programı'nı 600 milyar euro artırarak 1 trilyon 350 milyar euroya çıkardı.
- ECB Başkanı Lagarde, Euro Bölgesi ekonomisinde küçülmenin ikinci çeyrekte "benzeri görülmemiş" bir düzeyde olacağını belirterek, "Ekonomide 2020'de yüzde 8,7 daralma bekliyoruz." dedi.
5 Haziran:
- TCMB, Kovid-19 salgınının küresel çapta yarattığı belirsizliğin Türkiye ekonomisi üzerindeki olumsuz etkilerinin sınırlandırılması amacıyla ilan ettiği 60 milyar liralık TL cinsi ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont kredisinin 20 milyar lirasının yatırım taahhütlü avans kredisi olarak kullandırılmasına karar verdi.
8 Haziran:
- Dünya Bankası, küresel ekonomiye yönelik 2020 için öngördüğü yüzde 2,5'lik büyüme beklentisini, yüzde 5,2 daralmaya çevirdi. Banka, bu öngörüsünü Türkiye için yüzde 3'ten yüzde eksi 3,8'e, ABD için yüzde 1,8'den yüzde eksi 6,1'e, Euro Bölgesi için yüzde 1'den yüzde eksi 9,1'e ve Çin için yüzde 5,9'dan yüzde 1'e düşürdü.
9 Haziran:
- BDDK, yurt içi havayolu, seyahat acenteleri ve konaklama harcamalarında kredi kartı taksit sınırını 12 aydan 18 aya yükseltti.
- Fed, küçük ve orta ölçekli işletmelere yönelik kredi programında, minimum kredi ölçeğini 500 bin dolardan 250 bin dolara düşürdü.
10 Haziran:
- İşsizlik oranı martta 0,9 puan azalarak yüzde 13,2'ye geriledi.
- OECD, salgında ikinci dalganın yaşanmayacağı senaryosu altında, bu yıl dünya ekonomisinin yüzde 6, ABD'nin yüzde 7,3, Euro Bölgesi'nin yüzde 9,1, Çin'in yüzde 2,6 ve Türkiye'nin yüzde 4,8 daralacağını öngördü.
- OECD, salgında ikinci dalganın yaşanması halinde, bu yıl küresel ekonominin yüzde 7,6, ABD'nin yüzde 8,5, Euro Bölgesi'nin yüzde 11,5, Çin'in yüzde 3,7 ve Türkiye'nin yüzde 8,1 küçüleceğini öngördü.
- Fed, politika faizini 0-0,25 aralığında bırakırken, Başkan Powell faiz oranlarını uzun süre sıfıra yakın tutacakları mesajını verdi.
12 Haziran:
- Ödemeler dengesi nisanda 5 milyar 62 milyon dolar açık verirken, 12 aylık cari açık 3 milyar 291 milyon dolar oldu.
- Sanayi üretimi nisanda yıllık yüzde 31,4 ve aylık yüzde 30,4 azaldı.
- Fed'in yarı yıllık para politikası raporunda, ekonomik görünüme yönelik olağanüstü bir belirsizlik bulunduğu, ekonomik durgunluğun hasarının oldukça kalıcı olabileceği uyarısı yapıldı.
14 Haziran:
- Dünya Bankası İcra Direktörleri Kurulu, Türkiye Uzun Vadeli İhracat Finansmanı Garantisi Projesi için Türk Eximbank'a sağlanacak 250 milyon euro tutarında kısmi kredi garantisini onayladı.
15 Haziran:
- Fed, küçük ve orta ölçekteki işletmelere 600 milyar dolara varan kredi sağlanmasını öngördüğü Ana Cadde Borç Verme Programı için başvuruları almaya başladı.
- Fed, şirket tahvili almaya başlayacağını bildirdi.
16 Haziran:
- BoJ, faizlerde ve para politikasında değişikliğe gitmezken, ek genişleyici önlemler alma taahhüdünde bulundu.
18 Haziran:
- TCMB ile Çin Merkez Bankası arasında 2019'da yenilenen swap anlaşması çerçevesinde Çin yuanı fonlamasının ilk kullandırımı yapıldı.
Türkiye Varlık Fonu, Turkcell İletişim Hizmetleri AŞ'nin yüzde 26,2 oranında hissedarı oldu.
- BoE, politika faizini yüzde 0,1'de tutarken, varlık alım programını 100 milyar sterlin seviyesinde artırdı.
20 Haziran:
- TCMB, bankaların zorunlu karşılık teşviklerinden faydalanabilmeleri için sağlamaları gereken uyarlanmış reel kredi büyüme oranının yüzde 15'ten küçük olma koşulunu yılsonuna kadar kaldırdı.
24 Haziran:
- IMF, 2020 yılı daralma beklentisini küresel ekonomi için yüzde 3'ten yüzde 4,9'a, Euro Bölgesi için yüzde 7,5'ten yüzde 10,2'ye, ABD için yüzde 5,9'dan yüzde 8'e, Çin için yüzde 1,2'den yüzde 1'e düşürdü. Fon, Türkiye ekonomisinin bu yıl yüzde 5 daralacağı, 2021'de yüzde 5 büyüyeceğini öngörüsünü ise korudu.
25 Haziran:
Merkez Bankası, politika faizini yüzde 8,25'te sabit tuttu.
- ECB, Euro Bölgesi dışındaki merkez bankalarına euro likiditesi sağlayacak Eurosystem Repo Programını (EUREP) başlattı.
26 Haziran:
- BDDK, banka dışı 16 mali kuruluşa toplam 2,1 milyon lira idari para cezası uygulanmasına karar verdi.
- Fed, stres testine tabi tuttuğu en büyük 34 Amerikan bankasının, bu yılın üçüncü çeyreğinde hisse geri alımlarını askıya almaları ve temettü ödemelerini sınırlamaları gerekeceğini bildirdi.
30 Haziran:
- İhracat mayısta yıllık bazda yüzde 40,9 azalışla 9 milyar 967 milyon dolar, ithalat yüzde 27,8 düşüşle 13 milyar 387 milyon dolar oldu. Yılın ilk 5 ayında ise ihracat 61,6 milyar dolar, ithalat 82,6 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.
- Fed Başkanı Powell, ekonominin önündeki yolun "olağanüstü" bir şekilde belirsiz ve büyük ölçüde virüsün kontrol altına alınmasındaki başarıya bağlı olduğunu söyledi.
- ECB, faiz oranlarında değişikliğe gitmezken, Uzun Vadeli Refinansman İşlemleri'nin şartlarını kolaylaştırdı.
BİST'TE İKİ SIFIR ATILDI, NORMALLEŞME BAŞLIYOR
Fed, üçüncü çeyrekte para politikası için belirlediği yeni çerçeveyi açıklarken, banka yetkililerinin sık sık ekonominin toparlanması için daha fazla mali desteğe ihtiyaç bulunduğu çağrısında bulunmasının ardından ABD'de 1 trilyon dolarlık teşvik paketinin hazırlıkları başladı
ECB, tarafında da 3. çeyrek boyunca faiz oranları ve para politikası kapsamında herhangi bir adım gelmemesine karşın, AB liderleri 750 milyar euroluk kurtarma programı konusunda anlaştı
TCMB, eylül ayında politika faizini 200 baz puan artırarak yüzde 10,25'e yükseltirken, likidite yönetimi kapsamında birçok sıkılaştırma adımı attı
Normalleşme sürecinde BDDK'dan yurt dışı yerleşiklerin TL erişimini sınırlayan düzenlemelerde esneklik sağlanması, SPK'dan Borsa İstanbul BIST 30 Endeksi'nde yer alan pay piyasalarında açığa satış yasağının kaldırılması, Borsa İstanbul cephesinden ise devre kesici sisteminin endeks bazında uygulanmaya başlanması adımları geldi
Borsa İstanbul'da BIST pay endekslerinden iki sıfır atılması projesi hayata geçirildi
S&P ve Fitch Ratings Türkiye'nin kredi notunu teyid ederken, Moody's "B1"den "B2"ye düşürdü
Söz konusu gelişmelerle üçüncü çeyrekte Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi yüzde 1,7 değer kaybetti, dolar ve tahvil faizlerinde yükseliş yaşandı
TÜRKİYE'DE PİYASALAR
Türkiye'de özellikle temmuz ayında normalleşme kapsamında atılan adımların hızlandığı görüldü. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), eylül ayında politika faizini 200 baz puan artırarak yüzde 10,25'e yükseltirken, likidite yönetimi kapsamında birçok sıkılaştırma adımı attı. Bu kapsamda piyasa yapıcı bankalara Açık Piyasa İşlemleri (APİ) çerçevesinde tanınan likidite imkan limitlerini önce yarıya, daha sonra sıfıra indiren banka, borç alabilme limitlerini de gecelik vadede yapılan işlemler için yarıya düşürdü. TCMB ayrıca, reel kredi büyümesi koşullarını sağlayan bankaların yabancı para zorunlu karşılık oranlarını artırdı.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) da banka ve banka dışı mali kuruluşlara normalleşme döneminde bireysel ve ticari müşterilere kolaylık sağlamaları konusunda talimatlar hazırlarken, yurt dışı yerleşiklerin TL erişimini sınırlayan düzenlemelerde esneklik sağladı. Bankaların, vadede TL alım yönünde gerçekleştirecekleri swap ve diğer türev işlemlerin yasal özkaynaklara oranını yüzde 1'den yüzde 10'a çıkaran banka, Aktif Rasyosu (AR) değerini de düşürdü.
Sermaye Piyasası Kurulu ise (SPK) Borsa İstanbul BIST 30 Endeksi'nde yer alan pay piyasalarında açığa satış yasağını kaldırdı.
Borsa İstanbul cephesinde ise aşırı dalgalanmalarda işlemleri geçici olarak durdurarak yatırımcıları panik işlemlerinden korumaya yarayan devre kesici sistemi endeks bazında uygulanmaya başlanırken, BIST pay endekslerinden iki sıfır atılması projesi hayata geçirildi.
Yılın üçüncü çeyreğinde kredi derecelendirme kuruluşlarının Türkiye'nin kredi notuna ilişkin not değerlendirmeleri de yakından takip edildi. Türkiye'nin kredi notunu Standart & Poor's (S&P) "B+" olarak teyit ederken, Fitch Ratings "BB-" olan notun görünümünü "durağan"dan "negatif"e çevirdi. Moody's ise Türkiye'nin kredi notunu "B1"den "B2"ye düşürdü, not görünümünü ise "negatif" olarak belirledi.
Tüm bu gelişmeler yaşanırken, Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye'nin tarihinin en büyük doğalgaz keşfini Karadeniz'de gerçekleştirdiği müjdesini verdi.
Bu gelişmelerle Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi, üçüncü çeyrekte yüzde 1,7'lik düşüşle 1.145,24 puan olurken, dolar/TL ise üçüncü çeyreğe başladığı 6,85 seviyelerinden yükselişe geçerek eylül ayını 7,72'den tamamladı.
ABD 10 yıllık tahvil faizleri, temmuz-eylül döneminde yüzde 0,50 ila 0,79 bandında hareket ederken, Türkiye'de uzun vadeli tahvil faizleri yüzde 11,8'den yüzde 14,8'lere kadar yükseldi. Altının onsunun 2.075,11 dolarla tarihi zirvesini gördüğü üçüncü çeyrekte gram altın da yüzde 19,3 değerlenerek 468,1 liradan kapandı.
Yılın üçüncü çeyreğinde öne çıkan gelişmeler:
1 Temmuz:
- Borsa İstanbul'da Yıldız Pazar ve Ana Pazar kapsamında işlem gören şirket payları, yeni gruplarında işlem görmeye başladı.
SPK, Borsa İstanbul "BIST 30 Endeksi"nde yer alan pay piyasalarında açığa satış yasağını kaldırdı.
3 Temmuz:
- Enflasyon haziranda aylık yüzde 1,13 ve yıllık yüzde 12,62 arttı.
6 Temmuz:
- ABD hükümeti, küçük işletmelere yönelik uygulamaya konulan Maaş Koruma Programı kapsamında toplam 521,4 milyar dolarlık kredi onayladı.
Borsa İstanbul, Barclays Capital, Credit Suisse, Merrill Lynch, Goldman sachs, JP Morgan ile Wood and Company olmak üzere 6 yabancı kuruluş için 1 ila 3 ay "açığa satış yasağı" tedbiri uygulanacağını duyurdu.
8 Temmuz:
- BDDK, banka ve banka dışı mali kuruluşlara normalleşme döneminde bireysel ve ticari müşterilere kolaylık sağlamaları konusunda 11 maddelik talimat hazırladı.
9 Temmuz:
- BDDK, bankaların gelirini beyan edemeyen müşterilerine tanıyabildiği azami 1.300 liralık limiti, 2 bin liraya çıkardı. Kurum ayrıca, Kovid-19 salgınının ekonomik etkilerini sınırlandırma tedbirleri kapsamında asgari ödeme tutarı bir yıl içinde 3 kez ödenmeyen kredi kartlarının kullanıma kapatılmasının 2020 sonuna kadar uygulanmayabileceğini duyurdu.
10 Temmuz:
- İşsizlik oranı nisanda 0,2 puan azalarak yüzde 12,8'e geriledi.
13 Temmuz:
- Sanayi üretimi mayısta yıllık yüzde 19,9 azalırken, aylık yüzde 17,4 arttı.
- S&P, gelişmekte olan piyasa ekonomilerinin bu yıl ortalama yüzde 4,7 daralacağı ve 2021'de yüzde 5,9 büyüyeceği tahmininde bulundu.
- Ödemeler dengesi mayısta 3 milyar 764 milyon dolar açık verirken, 12 aylık cari açık 8 milyar 244 milyon dolar oldu.
15 Temmuz:
- BoJ, faizlerde ve para politikasında değişikliğe gitmezken, Mart 2021'de biten mali yıla ilişkin daralma beklentisini yüzde 3-5 aralığından yüzde 4,5-5,7 aralığına yükseltti.
16 Temmuz:
- Çin ekonomisi ikinci çeyrekte yıllık yüzde 3,2 büyüdü.
- IMF, yayımladığı "G20 Gözlem Notu" raporunda, Kovid-19 salgınının yeni bir aşamaya girdiğini, küresel ekonomik faaliyetin çok düşük bir seviyeden toparlanmaya başladığını bildirdi.
- ECB, faiz oranlarında ve Pandemi Acil Varlık Alım Programı boyutunda değişikliğe gitmezken, Başkan Lagarde, ekonomik toparlanmayı desteklemek ve orta vadede fiyat istikrarını korumak için büyük miktarda parasal teşvik gerektiği çağrısında bulundu.
17 Temmuz:
- IMF, Kovid-19 salgınının etkisiyle ABD ekonomisinin bu yıl yüzde 6,6 daralacağını öngördü.
- Fed, hastaneler ve sosyal hizmet kuruluşları gibi kar amacı gütmeyen kuruluşlara kredi sağlamak amacıyla küçük ve orta ölçekli işletmelere yönelik kredi programında düzenlemeye gitti.
18 Temmuz:
- TCMB, yabancı para zorunlu karşılık oranlarını, tüm bankalar için tüm yükümlülük türlerinde ve vade dilimlerinde 300 baz puan artırdı.
20 Temmuz:
- ABD Hazine Bakanı Steven Mnuchin, Kovid-19 salgınına yönelik hayata geçirilmesi planlanan ve bugün görüşmeleri başlayan yeni teşvik paketinin tutarının 1 trilyon dolardan başlayacağını bildirdi.
21 Temmuz:
- AB üyesi 27 ülkenin lideri, Kovid-19'un ekonomik sonuçlarıyla mücadele için hazırlanan 750 milyar euroluk kurtarma programı ve 1 trilyon euronun üzerinde gelecekteki bütçe konusunda anlaştı.
22 Temmuz:
- IMF Yönetim Kurulu, finansal desteğe yıllık erişim limitlerinde geçici artış yapılmasını onayladı.
- ABD hükumeti, BioNTech'in Kovid-19 karşı geliştirmekte olduğu potansiyel aşıdan 100 milyon doz tedarik edilmesi konusunda 1,95 milyar dolarlık anlaşma yaptı.
23 Temmuz
Merkez Bankası politika faizi yüzde 8,25'te sabit tuttu.
25 Temmuz:
- S&P, Türkiye'nin kredi notunu "B+" olarak teyit etti, notun görünümünü "durağan" olarak belirledi.
27 Temmuz:
Borsa İstanbul'da, BIST pay endekslerinden iki sıfır atılması projesi hayata geçti.
- Fitch Ratings, Kovid-19 salgınının ekonomilerde neden olduğu resesyonun gelecek yıllarda da hissedilmeye devam edeceğini bildirdi.
28 Temmuz:
- ABD'de Cumhuriyetçi senatörler, Kovid-19 salgınıyla mücadeleye yönelik 1 trilyon dolarlık yeni teşvik paketi teklifini ABD Senatosu'na sundu.
- BDDK, normalleşme adımları kapsamında yurt dışı yerleşiklerin TL erişimini sınırlayan düzenlemelerde esneklik sağladı. Bu kapsamda uluslararası kalkınma bankaları, yurt içi para ve sermaye piyasalarına yatırım yapma ve Türk şirketlerine kredi kullandırma kaydıyla FX swap, TL plasman, TL depo ve repo yoluyla yurt içi bankalardan sağlanacak finansman işlemlerin getirilen TL'ye erişim kısıtlamalarından muaf tutuldu.
- Fed, Kovid-19 salgınının ekonomik etkilerine karşı hayata geçirdiği kredi programlarının süresini 31 Aralık'a kadar uzattı.
- Fitch Ratings, Çin'in kredi notunu "A+" ve not görünümünü "durağan" olarak teyit etti.
29 Temmuz:
- İhracat haziranda yıllık bazda yüzde 15,7 artışla 13 milyar 462 milyon dolar, ithalat yüzde 8,3 yükselişle 16 milyar 308 milyon dolar oldu. Yılın ilk yarısında ise ihracat 75 milyar dolar, ithalat 98,9 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.
TCMB'nin yılın üçüncü Enflasyon Raporu'nda, "Enflasyonun, yüzde 70 olasılıkla, 2020 yılı sonunda yüzde 6,9 ile yüzde 10,9 aralığında (orta noktası yüzde 8,9), 2021 yılı sonunda ise yüzde 3,9 ile yüzde 8,5 aralığında (orta noktası yüzde 6,2) gerçekleşeceği öngörülmektedir." denildi.
- Fed, politika faizini yüzde 0-0,25 aralığında sabit tuttu.
30 Temmuz:
- ABD ekonomisi, öncü verilere göre ikinci çeyrekte yıllık bazda yüzde 32,9 ile rekor seviyede daraldı.
3 Ağustos:
- Enflasyon temmuzda aylık yüzde 0,58 ve yıllık yüzde 11,76 arttı.
4 Ağustos:
- IMF, ekonomilerin dış pozisyonlarına ilişkin görünümün oldukça belirsiz kalmaya devam ettiği, salgında ikinci dalganın gelişmekte olan ekonomiler için cari işlem açıklarını yönetme kapsamını kısıtlayabileceği uyarısında bulundu.
6 Ağustos:
- BDDK, 28 Temmuz'da uluslararası kalkınma bankalarına tanınan TL'ye erişim sınırlamalarından muafiyeti yurt dışında yerleşik tüm bankaları kapsayacak şekilde genişletti.
- TCMB, piyasa gelişmelerine ilişkin duyurusunda, "Uygulamaya alınan mali ve parasal politikalar küresel salgın hastalığın Türkiye ekonomisi üzerindeki etkilerinin sınırlandırılmasında ve üretken kapasitenin korunmasında başarılı olmuştur. Son dönemde açıklanan veriler iktisadi toparlanmanın güç kazandığına işaret etmektedir. Bu bağlamda ağustos başı itibarıyla iktisadi faaliyetteki normalleşme süreciyle birlikte, hedefli ilave likidite imkânları kademeli olarak azaltılacaktır." denildi.
- Borsa İstanbul, Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası'nda (VİOP) dolar/TL sözleşmelerinin, aynı anda işlem gören vade sayısını 16'ya çıkarma kararı aldı.
- BoE politika faizini değiştirmeyerek yüzde 0,1 seviyesinde bıraktı.
7 Ağustos:
- TCMB, likidite yönetimi çerçevesinde 10 Ağustos'tan itibaren piyasa yapıcı bankalara APİ çerçevesinde tanınan likidite imkan limitlerinin yarıya düşürüldüğünü duyurdu.
Altının onsu 2.075,11 dolarla yılın en yüksek seviyesini gördü.
10 Ağustos:
- BDDK, Aktif Rasyosu değeri hedefini, mevduat bankalarında yüzde 100'den yüzde 95'e, katılım bankalarında yüzde 80'den yüzde 75'e düşürdü.
- İşsizlik oranı mayısta 0,1 puan artarak yüzde 12,9'a yükseldi.
- Borsa İstanbul, halen pay bazında çalışan ve aşırı dalgalanmalarda işlemleri geçici olarak durdurarak yatırımcıları panik işlemlerinden korumaya yarayan devre kesici sistemini endeks bazında uygulamaya başladı.
11 Ağustos:
- TCMB, likidite yönetimi çerçevesinde 12 Ağustos'tan itibaren piyasa yapıcı bankalara APİ çerçevesinde tanınan likidite imkan limitlerinin sıfırlandığını duyurdu.
- Dünya Bankası, Türkiye'nin, Kovid-19'un yayılmasını diğer ülkelere kıyasla daha hızlı kontrol altına aldığını bildirdi.
14 Ağustos:
- Ödemeler dengesi haziranda 2 milyar 934 milyon dolar açık verirken, 12 aylık cari açık 11 milyar 94 milyon dolar oldu.
- Sanayi Üretim Endeksi, haziranda aylık bazda yüzde 17,6, yıllık bazda yüzde 0,1 yükseldi.
- Euro Bölgesi ekonomisi, ikinci çeyrekte yıllık yüzde 15, çeyreklik bazda yüzde 12,1 daraldı.
17 Ağustos:
- TCMB, likidite yönetimi kapsamında atılan sıkılaştırma adımları çerçevesinde, geleneksel yöntemli repo ihalesine başladı.
- Türkiye'de uzun vadeli tahvil faizleri 14,83 ile yılın en yüksek seviyesini gördü.
18 Ağustos:
- TCMB, likidite yönetimi kapsamında atılan sıkılaştırma adımları çerçevesinde, bankaların borç alabilme limitlerini gecelik vadede yapılan işlemler için yarıya düşürdü.
- Moody's, küresel ticaretin toparlanma belirtileri gösterdiğini, ancak Kovid-19 vakalarındaki artışın ticaretteki toparlanmaya yönelik yeni riskler oluşturduğunu bildirdi.
20 Ağustos:
Merkez Bankası, politika faizini yüzde 8,25'te sabit tuttu.
- TCMB, reel kredi büyümesi koşullarını sağlayan bankaların yabancı para zorunlu karşılık oranlarını, tüm vade dilimlerinde geçerli olmak üzere, kıymetli maden depo hesapları için 700 baz puan, diğer tüm yabancı para yükümlülükleri için ise 200 baz puan artırdı. TCMB, reel kredi büyümesini sağlayan bankalar için de TL zorunlu karşılık oranlarını 6 aya kadar vadeli tüm mevduat/katılım fonu yükümlülükleri ve 1 yıla kadar vadeli diğer yükümlülükleri için 200 baz puan, 3 yıla kadar vadeli diğer yükümlülükleri için ise 150 baz puan artırdı.
21 Ağustos:
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye'nin tarihinin en büyük doğalgaz keşfini Karadeniz'de gerçekleştirdiğini belirterek, "Fatih sondaj gemimiz, Tuna-1 kuyusundaki sondajında 320 milyar metreküp doğalgaz rezervi keşfetti." dedi.
- TCMB, ödemeler altyapısının yenilikçi iş yapış yöntemlerini destekleyecek çalışmalar kapsamında Türkiye'nin kendi ulusal karekod standartlarını oluşturdu.
22 Ağustos:
- Fitch Ratings, Türkiye'nin kredi notunu "BB-" olarak teyit etti, not görünümünü ise "durağan"dan "negatif"e çevirdi.
25 Ağustos:
- IMF Strateji, Politika ve Gözden Geçirme Bölümü'nün başına ekonomist Ceyla Pazarbaşıoğlu'nun getirildi.
26 Ağustos:
- OECD bölgesinde, 2020'nin ilk çeyreğinde yüzde eksi 1,8 düzeyinde gerçekleşen daralma, ikinci çeyrekte yüzde eksi 9,8'e kadar indi. Bu oran Euro Bölgesi'nde yüzde 3,6'dan yüzde eksi 12,1'e, ABD'de yüzde eksi 1,3'ten eksi 9,5'e geriledi.
- Çin Merkez Bankası bankacılık sistemine 14 günlük ters repo yoluyla 200 milyar yuan (yaklaşık 29 milyar dolar) enjekte etti.
27 Ağustos:
- Fed Başkanı Jerome Powell, para politikası stratejisinde değişikliğe gidildiğini belirterek, bankanın "ortalama" yüzde 2 enflasyonu hedefleyeceğini duyurdu.
- ABD ekonomisi, Kovid-19 salgınının etkisiyle ikinci çeyrekte yüzde 31,7 küçüldü.
31 Ağustos:
- Türkiye ekonomisi, ikinci çeyrekte yüzde 9,9 daraldı. Bu dönemde GSYH, cari fiyatlarla yüzde 1,3 artarak 1 trilyon 41,6 milyar liraya ulaştı.
- İhracat temmuzda yıllık bazda yüzde 5,8 azalışla 15 milyar 12 milyon dolar, ithalat yüzde 7,9 düşüşle 17 milyar 709 milyon dolar oldu. Yılın 7 ayında ise ihracat 90 milyar dolar, ithalat 116,6 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.
- Dünya Bankası, Kovid-19 salgınından etkilenen KOBİ'ler için 500 milyon dolarlık kredinin onaylandığını duyurdu.
- TCMB, Libya Merkez Bankası ile iş birliğinin geliştirilmesine zemin oluşturmak üzere Mutabakat Zaptı imzaladı.
3 Eylül:
- Enflasyon ağustosta aylık yüzde 0,86 ve yıllık yüzde 11,77 arttı.
4 Eylül:
- BDDK, tüketici kredilerinde vadeyi 60 aydan 36 aya indirdi.
8 Eylül:
- Japonya ekonomisi ikinci çeyrekte yıllık yüzde 28,1 ile 1980'den bu yana en sert daralmasını kaydetti.
10 Eylül:
- İşsizlik oranı haziranda 0,4 puan artarak yüzde 13,4'e yükseldi.
- ECB, piyasa beklentileri doğrultusunda faiz oranlarında ve Pandemi Acil Varlık Alım Programı boyutunda değişikliğe gitmedi.
11 Eylül:
- Cari işlemler hesabı temmuzda 1 milyar 817 milyon dolar açık verirken, 12 aylık cari işlemler açığı 14 milyar 941 milyon dolar oldu.
- BDDK, toplam kredisi 500 milyon lirayı aşan şirketlerin 30 Haziran 2021'e kadar kredi derecelendirme notu alması gerektiğini duyurdu.
12 Eylül:
- Moody's, Türkiye'nin kredi notunu "B1"den "B2"ye düşürdü ve not görünümünü "negatif" olarak belirledi.
14 Eylül:
- Sanayi üretimi temmuzda yıllık yüzde 4,4 ve aylık yüzde 8,4 arttı.
16 Eylül:
- Fed, politika faizini yüzde 0-0,25 aralığında sabit bıraktı.
- OECD, küresel küçülme tahminini 2020 için yüzde 6'dan yüzde 4,5'e düşürdü, 2021 için ise daha önce yüzde 5,2 olarak duyurduğu büyüme oranı öngörüsünü yüzde 5'e revize etti. Bu yıla ilişkin küçülme beklentisini Türkiye için yüzde 4,8'den yüzde 2,9'a, ABD için yüzde 7,3'ten yüzde 3,8'e, Euro Bölgesi için yüzde 9,1'den yüzde 7,9'a revize eden kuruluş, Çin için yüzde eksi 2,6 küçülme tahmini ise yüzde 1,8 büyümeye çevirdi.
17 Eylül:
- Borsa İstanbul, Pay Piyasası'nın yapısını sadeleştirerek yeniden gruplandırırken, pazarlarda işlem görme kriterlerini yeniden belirledi.
- BoJ, faizlerde ve para politikasında değişikliğe gitmezken, Kovid-19 salgınının olumsuz etkilerine rağmen ülke ekonomisinin toparlanmaya başladığı mesajını verdi.
- ECB, Kovid-19'a karşı bankalara merkez bankası risklerini kaldıraç oranından çıkarma hakkı verdi.
- BoE, politika faizini yüzde 0,1 seviyesinde tutarken, 745 milyar sterlinlik tahvil alım programını da korudu.
18 Eylül:
- Borsa İstanbul VİOP'ta, vade tarihi yatırımcılar tarafından belirlenebilen esnek USD/TRY vadeli işlem sözleşmeleri işlem görmeye başladı. Öte yandan, Dolar/Ons Altın vadeli işlem sözleşmelerinde akşam seansı uygulaması devreye alındı.
24 Eylül:
Merkez Bankası, politika faizini yüzde 8,25'ten yüzde 10,25'e yükseltti.
- ECB, gelecek yıldan itibaren sürdürülebilirlik performansına dayalı tahvilleri teminat olarak kabul edeceğini bildirdi.
25 Eylül:
- Borsa İstanbul, halka arzlarda talep toplama yöntemleri ve dağıtım aşamasına ilişkin kurallarda yeni düzenlemeler yaptı.
- BDDK, bankaların, vadede TL alım yönünde gerçekleştirecekleri swap ve diğer türev işlemlerin yasal özkaynaklara oranını yüzde 1'den yüzde 10'a çıkardı. Kurum, söz konusu oranı vadede TL satım yönündeki işlemlerde ise vadesine 7 gün kalan işlemler için yüzde 1'den yüzde 2'ye, vadesine 30 gün kalanlar için yüzde 2'den yüzde 5'e ve vadesine 1 yıl kalanlar için yüzde 10'dan yüzde 20'ye yükseltti.
26 Eylül:
- Fitch Ratings, İngiltere'nin kredi notunu "AA-" olarak teyit etti ve not görünümünü "negatif" olarak belirledi.
28 Eylül:
- BDDK, 1 Ekim'den itibaren Aktif Rasyosu değerini mevduat bankaları için yüzde 95'ten 90'a, katılım bankaları için yüzde 75'ten 70'e düşürdü.
29 Eylül
Yeni Ekonomi Programı'nda büyüme hedefleri, 2021 için yüzde 5,8, 2022 ve 2023 için yüzde 5 oldu. Programda, enflasyon hedefleri ise 2020, 2021, 2022 ve 2023 için sırasıyla yüzde 10,5, yüzde 8, yüzde 6 ve yüzde 4,9 olarak yer aldı.
30 Eylül:
- İhracat ağustosta yıllık bazda yüzde 5,7 azalışla 12 milyar 464 milyon dolar, ithalat yüzde 20,4 artışla 18 milyar 742 milyon dolar oldu. Yılın 8 ayında ise ihracat 102,3 milyar dolar, ithalat 135,3 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.
- Cumhurbaşkanı kararıyla kambiyo işlemlerinde uygulanan banka sigorta ve muamele vergisi oranı yüzde 1'den binde 2'ye düşürüldü. Öte yandan TL mevduat hesaplarından alınan vergi oranı düşürüldü, 1 yıldan uzun vadeli mevduat hesaplarında ise oran sıfırlandı.
İKİNCİ DALGA GELİYOR, TÜRKİYE EKONOMİ YÖNETİMİ DEĞİŞİYOR
Finansal piyasalarda yılın son çeyreğinde özellikle ABD ve Avrupa'da Kovid-19 vaka sayısındaki artış kapsamında kısıtlama tedbirlerine yeniden başvurulmasının ekonomik etkilerine ilişkin endişeler ve ABD'de başkanlık seçimleri fiyatlandı
Bu dönemde Fed, Kovid-19 desteklerinin süresini uzatırken, ECB de Pandemi Acil Varlık Alım Programı'nın toplam büyüklüğünü 500 milyar euro artırarak 1,85 trilyon euroya yükseltti
Bu yıla ilişkin küresel daralma beklentisini OECD yüzde 4,5'ten yüzde 4,2'ye, IMF ise yüzde 5,2'den yüzde 4,4'e revize etti
Cumhurbaşkanı Kararı ile Murat Uysal TCMB Başkanlığı görevinden alınarak, yerine Naci Ağbal atandı
Türkiye Varlık Fonu ve Katar Yatırım Otoritesi arasında, Borsa İstanbul'un yüzde 10'luk payının devrine yönelik işlem tamamlandı
Bu gelişmelerle Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi, son çeyrekte 1.394,58 puanla yılın en yüksek seviyesini görürken, 55,4 milyar lira ile işlem hacmi rekoru kırıldı
Tarihi zirvesini 8,5832 ile son çeyrekte gören dolar/TL, ekonomide yeni dönem adımlarıyla 7,5160 seviyesine kadar gerilerken, gram altın da gördüğü en yüksek seviyesi olan 540,7 liradan 462 liraya kadar düştü
TÜRKİYE'DE PİYASALAR
Yurt içinde yılın son çeyreği oldukça hareketli geçerken, bu dönemin en önemli gelişmesi ekonomi yönetimindeki değişiklik oldu.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), yılın son çeyreğindeki ilk toplantısında, piyasadaki faiz artırımı beklentilerine karşın politika faizini yüzde 10,25 düzeyinde sabit tuttu, para politikası operasyonel çerçevesinde ise değişikliğe giderek borç verme faiz oranı ile gecelik borç verme faiz oranı arasındaki farkı 300 baz puan olarak belirledi.
Kasım ayının başında Murat Uysal, TCMB Başkanlığı görevinden alınarak, yerine Naci Ağbal atandı. Akabinde, Hazine ve Maliye Bakanlığı görevine de Lütfi Elvan getirildi.
Başkan Ağbal, göreve gelmesinin hemen ardından yaptığı sözlü yönlendirme ile fiyat istikrarı temel amacı doğrultusunda tüm politika araçlarını kararlılıkla kullanacaklarını, ilk toplantıya kadar durum değerlendirmesi yapacaklarını bildirerek, piyasadaki ara toplantı beklentilerini ortadan kaldırdı. TCMB, açıklamanın ardından ilk toplantıda, politika faizini 475 baz puan artırarak yüzde 15'e yükseltti, para politikasında da sadeleşmeye giderek tek faiz politikasına geçti.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), normalleşme adımları kapsamında, bankaların yurt dışı yerleşiklerle TL işlemlerinde esnemeye devam ederken, Aktif Rasyosu (AR) hesaplanmasına son verdi. Kamu bankaları da KOBİ'lere yönelik 100 bin liraya kadar kredi desteğini hayata geçirdi.
Öte yandan Türkiye Varlık Fonu (TVF) ve Katar Yatırım Otoritesi (QIA) arasında, Borsa İstanbul'un yüzde 10'luk payının QIA'ya devrini içeren işlem tamamlandı.
Bu gelişmelerle Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi, ekim başından 14 Aralık'a kadar geçen sürede yüzde 21,8 artış kaydetti ve 1.394,58 puanla yılın en yüksek seviyesini gördü.
Öte yandan BIST 100 endeksi 55,4 milyar lira, Pay Vadeli İşlem Sözleşmeleri'nde de 11,6 milyar lira ile işlem hacmi rekoru kırıldı.
Bu dönemde dolar/TL ise 8,5832 ile tarihi zirvesini görmesine karşın, ekonomide yeni dönem adımlarıyla 7,5160 seviyelerine kadar geriledi. Türkiye'de uzun vadeli tahvil faizleri yüzde 13,2'den yüzde 11,8'lere kadar düştü. Altının onsunun yüzde 3 civarında düşüş yaşadığı bu süreçte, gram altın 540,7 lirayla tarihi zirvesini görse de yapılan açıklamalarla 462 liraya kadar düştü.
Yılın son çeyreğinde öne çıkan gelişmeler:
1 Ekim:
- IMF yetkilileri, Kovid-19 salgınının borç seviyelerini yeni zirvelere taşıdığını, devletlerin borçlarının yapılandırılmasında reforma ihtiyaç olduğu konusunda uyarıda bulundu.
- Fed, ülkenin en büyük bankalarının hisse geri alımı ve temettü ödemeleri yapmalarına yönelik kısıtlamaları yıl sonuna kadar, bölgesel Fed şubeleri tarafından teminatlı ve teminatsız verilen gün içi kredinin kullanılabilirliğini artıran uygulamaları 31 Mart 2021'ye kadar uzattı.
3 Ekim:
- Enflasyon eylülde aylık yüzde 0,97 ve yıllık yüzde 11,75 arttı.
6 Ekim:
- Trump, teşvik paketine yönelik müzakereleri durdurma talimatı verdi.
- IMF, düşük gelirli 28 ülkeye acil borç servisi yardımını 6 ay daha uzattı.
7 Ekim:
- Dünya Bankası raporunda, Kovid-19 salgınının 2021'e kadar 150 milyona yakın insanı aşırı yoksulluğa sürükleyebileceği bildirildi.
- SPK'da başkan vekilliğine Talat Ulussever'in yerine Taha Meli Arvas atandı.SPK İkinci Başkanı Yavuz Koç'un görevine devam etmesi kararlaştırılırken, kurulun başkan yardımcılığı görevini yürüten Yusuf Kaya üyeliğe getirildi.
10 Ekim:
- Çin ekonomisi üçüncü çeyrekte yüzde 4,9 büyüdü.
12 Ekim:
- Cari işlemler hesabı ağustosta 4 milyar 631 milyon dolar açık verirken, 12 aylık cari işlemler açığı 23 milyar 203 milyon dolar oldu.
- Türkiye'de işsizlik oranı, temmuzda geçen yılın aynı ayına göre 0,5 puanlık azalışla yüzde 13,4 oldu.
13 Ekim:
- IMF, küresel ekonomi için 2020 daralma beklentisini yüzde 5,2'den yüzde 4,4'e, 2021 büyüme öngörüsünü ise yüzde 5,4'ten yüzde 5,2'e revize etti. Bu yıla ilişkin daralma öngörüsünü ABD için yüzde 8'den yüzde 4,3'e, Euro Bölgesi için yüzde 10,2'den yüzde 8,3'e güncelleyen Fon, Çin'e dair büyüme beklentisini ise yüzde 1'den yüzde 1,9'a yükseltti.
- Sanayi üretimi ağustosta yıllık yüzde 10,4 ve aylık yüzde 3,4 arttı.
14 Ekim:
- IMF, Kovid-19'un sebep olduğu ekonomik kriz nedeniyle bu yıl küresel kamu borcunun GSYH'ye oranının yüzde 100'e yaklaşarak rekor kıracağı öngörüsünde bulundu.
- Dünya Bankası İcra Direktörleri Kurulu, gelişmekte olan ülkelerde Kovid-19 aşılarının, testlerinin ve tedavilerinin satın alınması ile dağıtımını finanse etmek amacıyla 12 milyar dolarlık kaynağı onayladı.
16 Ekim:
- Türkiye Bankalar Birliği, salgının etkilerinin azaltılmasını desteklemek amacıyla Turizm Destek Paketi Uygulamasına başlanacağını bildirdi.
17 Ekim:
- Moody's, İngiltere’nin kredi notunu "Aa2"den "Aa3"e düşürdü, görünümünü "durağan" olarak belirledi.
21 Ekim:
- IMF, Asya ve Pasifik Bölgesi ekonomisine yönelik daralma tahminini 0,6 puan daha düşürerek yüzde 2,2'ye revize etti.
22 Ekim:
- TCMB, politika faizini yüzde 10,25 düzeyinde sabit tutarken, para politikası operasyonel çerçevesinde değişikliğe giderek GLP faiz oranı ile gecelik borç verme faiz oranı arasındaki farkı 300 baz puan olarak belirledi.
- Dünya Bankası, Kovid-19 salgınının en çok enerji fiyatları üzerinde etkili olduğunu belirterek, petrol, doğal gaz ve kömürün oluşturduğu enerji emtialarının fiyat endeksinde bu yıl yüzde 32,7'lik azalış olmasının beklendiğini bildirdi.
26 Ekim:
- BDDK, Aktif Rasyosu hesaplanmasında güncellemeye gitti.
- Kamu bankaları, KOBİ'lere yönelik 100 bin liraya kadar Mikro İşletmeler Destek Paket'ini hayata geçirdiğini duyurdu.
28 Ekim:
- TCMB'nin yılın son enflasyon Raporu'nda, "Enflasyonun, yüzde 70 olasılıkla, 2020 sonunda yüzde 11,1 ile yüzde 13,1 aralığında (orta noktası yüzde 12,1), 2021 sonunda ise yüzde 7,1 ile yüzde 11,7 aralığında (orta noktası yüzde 9,4) gerçekleşeceği öngörülmektedir." denildi.
29 Ekim:
- ECB, faiz oranlarında ve Pandemi Acil Varlık Alım Programı'nın boyutunda değişikliğe gitmezken, aralık ayında değişiklik sinyali verdi.
- ABD ekonomisi, üçüncü çeyrekte yıllıklandırılmış bazda yüzde 33,1 ile rekor seviyede büyüdü.
- BoJ, faizlerde ve para politikasında değişikliğe gitmezken, 2020 mali yılına ilişkin daralma beklentisini yüzde 4,7'den yüzde 5,5'e, enflasyon tahminini yüzde eksi 0,5'ten yüzde eksi 0,6'ya çekti.
30 Ekim:
- İhracat eylülde yıllık bazda yüzde 4,8 artışla 16 milyar 9 milyon dolar, ithalat yüzde 23 yükselişle 20 milyar 837 milyon dolar oldu. Yılın 9 ayında ise ihracat 118,3 milyar dolar, ithalat 156,2 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.
- Fed, salgınının ekonomik etkilerini hafifletmek amacıyla uygulamaya koyduğu küçük ve orta ölçekli işletmelere yönelik kredi programında, minimum kredi ölçeğini 250 bin dolardan 100 bin dolara düşürdü.
31 Ekim:
- TCMB, kredi kartı işlemlerinde uygulanacak azami faiz oranlarının hesaplama yöntemini değiştirdi.
2 Kasım:
- TCMB, likidite yönetimi kapsamında atılan sıkılaştırma adımları çerçevesinde, Bankalararası Para Piyasası’nda bankaların borç alabilme limitlerini sıfırladı, APİ kapsamında TL cinsi kira sertifikaları karşılığında kotasyon yöntemiyle gerçekleştirilen gecelik vadeli repo işlemlerini durdurdu.
3 Kasım:
- Enflasyon ekimde aylık yüzde 2,13 ve yıllık yüzde 11,89 arttı.
5 Kasım:
- Dünya Bankası Grubu ve IMF, Kovid-19 salgını nedeniyle Ekim 2021'de Fas'ın Marakeş kentinde yapılması planlanan yıllık toplantılarının 2022'ye ertelendiğini duyurdu.
- Fed, politika faizini değiştirmeyerek yüzde 0-0,25 aralığında sabit bıraktı.
6 Kasım:
- Gram altın 540,7 lira ile yılın en yüksek seviyesini gördü.
- Dolar/TL 8,5832 ile yılın en yüksek seviyesini gördü.
7 Kasım:
Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile TCMB Başkanı Murat Uysal görevinden alınarak, yerine Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanı Naci Ağbal atandı.
- ABD'de 3 Kasım'da yapılan 59. başkanlık seçimlerini Demokrat aday Joe Biden kazandı.
9 Kasım:
- TCMB Başkanı Ağbal, yaptığı yazılı açıklamada, "Merkez Bankası olarak temel amacımız fiyat istikrarını sağlamak ve sürdürmektir. Fiyat istikrarı temel amacı doğrultusunda tüm politika araçları kararlılıkla kullanılacaktır. Para politikasında, şeffaflık, hesap verebilirlik ve öngörülebilirlik ilkeleri çerçevesinde iletişim güçlendirilecektir. 19 Kasım PPK toplantısına kadar mevcut durum ve beklentiler gözden geçirilip, gelişmeler de yakından takip edilerek; oluşacak veri ve değerlendirmeler ışığında gerekli politika kararları alınacaktır." ifadelerini kullandı.
- Moody's, Kovid-19 salgınının etkileri ve yavaş ekonomik toparlanmanın kredi ortamını şekillendireceğini belirterek, küresel kredi koşullarının Kovid-19 krizinde sağlanan benzeri görülmemiş mali ve para politikası desteğiyle 2021'de genel olarak iyileşeceğini bildirdi.
10 Kasım:
Cumhurbaşkanı Kararı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı görevine Lütfi Elvan atandı.
- İşsizlik oranı ağustosta 0,8 puan azalarak yüzde 13,2'ye geriledi.
11 Kasım:
- Ödemeler dengesi eylülde 2 milyar 364 milyon dolar açık verirken, 12 aylık cari açık 27 milyar 539 milyon dolar oldu.
- BDDK, bankaların yurt dışı yerleşiklerle yapılan vadede TL satım yönünde gerçekleştirecekleri para swapı, forward, opsiyon ve diğer türev işlem tutarları toplamının bankaların en son hesaplanan yasal özkaynaklarına oranı vadesine 7 gün kalan işlemler için yüzde 2'den yüzde 5'e yükseltildi. Söz konusu oran, vadesine 30 gün kalan işlemler için yüzde 5'ten yüzde 10'a, vadesine 1 yıl kalan işlemler için yüzde 20'den yüzde 30'a çıkarıldı.
12 Kasım:
- TCMB, vatandaşların farklı bankalardaki hesapları arasındaki para transferlerini saniyeler içerisinde, 7 gün 24 saat gerçekleştirebilecekleri Fonların Anlık ve Sürekli Transferi (FAST) ödeme sistemini hizmete açtı.
- Borsa İstanbul, Swap Piyasası bünyesinde Kıymetli Madenler Swap Pazarı kurulmasına karar verdi.
13 Kasım:
- Sanayi üretimi eylülde yıllık yüzde 8,1 ve aylık yüzde 1,7 arttı.
- Moody’s, küresel ekonomik toparlanmanın Avrupa ve ABD'de artan Kovid-19 vakalarının tehdidi altında olduğunu belirterek, G20 ekonomilerinin bu yıl yüzde 3,8 daralacağını öngördü.
16 Kasım:
- IMF, 2020 mali yılında 83 ülkeye 165 milyar dolarlık finansal destek sağladı.
19 Kasım:
- Merkez Bankası, politika faizini 475 baz puanlık artışla yüzde 10,25'ten yüzde 15'e yükseltti. Banka ayrıca, para politikasında sadeleşmeye giderek fonlamanın bir hafta vadeli repo faiz oranı üzerinden yapılacağını bildirdi.
Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi 55,4 milyar lira, Pay Vadeli İşlem Sözleşmeleri'nde de 11,6 milyar lira ile işlem hacmi rekoru kırıldı.
20 Kasım:
- ABD Hazine Bakanı Steven Mnuchin, Fed'in Kovid-19 salgınının ekonomik etkilerine karşı uygulamaya koyulan kredi programları kapsamında kullanılmayan 455 milyar dolarlık fonun iade edilmesini istedi.
24 Kasım:
- BDDK, Aktif Rasyosu hesaplanmasına son verirken, buna ilişkin tüm kararların 31 Aralık itibarıyla yürürlükten kaldırılacağını bildirdi.
26 Kasım
Türkiye Varlık Fonu (TVF) ve Katar Yatırım Otoritesi (QIA) arasında Borsa İstanbul'un yüzde 10'luk payının QIA'ya devri için imzalar atıldı. Bu gelişme sonrası TVF'nin elinde bulunan Borsa İstanbul pay oranı yüzde 80,6'ya geriledi.
27 Kasım:
- TCMB, parasal aktarım mekanizmasının etkinliğini artırmak için sade bir zorunlu karşılık sistemine geçilmesine karar verdi. Banka bu kapsamda, reel kredi büyümesine göre farklılaşan zorunlu karşılık ve faiz/nema oranları uygulamasını yürürlükten kaldırdı. TL cinsinden zorunlu karşılıklara ödenen faiz/nema oranını tüm sektör için yüzde 12 olarak belirleyen banka, dolar cinsinden mevduat/katılım fonu yükümlülükleri için tesis edilen zorunlu karşılıklara yüzde 1,25 olarak uygulanan komisyon oranını sıfıra indirdi.
30 Kasım:
- Türkiye ekonomisi, yeni tip korona virüs salgınının etkilerine rağmen yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 6,7 büyüdü. Bu dönemde GSYH, cari fiyatlarla yüzde 22,6 artarak 1 trilyon 419,5 milyar liraya ulaştı.
- BDDK, bankaların, yurt dışında yerleşik finansal kuruluşlara yapacakları TL işlemlerinin öz kaynaklara oranına ilişkin sınırı yüzde 0,5'ten yüzde 2,5'e yükseltti.
- İhracat ekimde yıllık bazda yüzde 5,6 artışla 17 milyar 329 milyon dolar, ithalat yüzde 8,4 yükselişle 19 milyar 703 milyon dolar oldu. Yılın 10 ayında ise ihracat 135,6 milyar dolar, ithalat 175,9 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.
- Türkiye Varlık Fonu (TVF) ve Katar Yatırım Otoritesi (QIA) arasında, Borsa İstanbul'un yüzde 10'luk payının QIA'ya devrini içeren işlem tamamlandı. Devir işleminde Borsa İstanbul'un yüzde 10'luk payı 200 milyon dolar olarak belirlendi.
1 Aralık:
- OECD, 2020 küresel daralma beklentisini yüzde 4,5'ten yüzde 4,2'ye revize etti. Bu yıla ilişkin küçülme beklentisini, Türkiye için yüzde 2,9'dan yüzde 1,3'e, ABD için yüzde 3,8'den yüzde 3,7'ye, Euro Bölgesi için yüzde 7,9'dan yüzde 7,5'e revize eden kuruluş, Çin'in 2020'de yüzde 1,8 büyüyeceği öngörüsünü korudu.
3 Aralık:
- Enflasyon kasımda aylık yüzde 2,30 ve yıllık yüzde 14,03 arttı.
- Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC), gelecek yıl ocak ayı için günlük petrol üretimini 500 bin varil artırma kararı aldı.
8 Aralık:
- Türk bilim insanı Prof. Dr. Uğur Şahin'in kurucu ortağı olduğu Alman biyoteknoloji firması BioNTech'in Amerikan ilaç şirketi Pfizer ile geliştirdiği Kovid-19 aşısının İngiltere'de yaygın kullanımına başlanırken, aşı ilk kez 90 yaşındaki bir kadına yapıldı.
10 Aralık:
- İngiltere ve Kanada'nın ardından ABD Gıda ve İlaç Dairesi uzmanlar kurulu da Amerikan ilaç şirketi Pfizer ile BioNTech'in geliştirdiği Kovid-19 aşısının kullanımını onayladı.
- ECB, faiz oranlarında değişikliğe gitmezken, Pandemi Acil Varlık Alım Programı'nın toplam büyüklüğünü 500 milyar euro artırarak 1,85 trilyon euroya yükseltti, programın Mart 2022'ye kadar devam edeceğini bildirdi.
- ECB Başkanı Christine Lagarde, ekonominin aşı beklentilerine rağmen baskı altında olduğunu belirterek, "Salgın, hem genel halk sağlığı, hem de Euro Bölgesi ekonomisi ve küresel ekonomi için ciddi riskler oluşturmaya devam ediyor. Avrupa Birliği Kurtarma Paketi gecikme olmadan operasyonel hale gelmeli." dedi.
- AB üyesi ülke liderleri, 1,8 trilyon euroluk bütçe ve kurtarma paketinde uzlaştı.
14 Aralık:
- Sanayi üretim endeksi, ekimde aylık bazda yüzde 1,1, yıllık bazda yüzde 10,2 yükseldi.
- ABD, 13 yıl önce kaybolan eski FBI ajanı Levinson ile ilgili 2 İranlı yetkiliye yaptırım kararı aldı.
15 Aralık:
- BIST 100 endeksi 1.397,94 puanla yılın en yüksek seviyesini gördü.
2020'de ekonomiye pandemi ve değişiklikler damga vurdu!