Yazdır
FINANSGUNDEM.COM - DIŞ HABERLER SERVİSİ
Korona virüs ekonomisi geçtiğimiz bahar aylarından bu yana küresel ekonomiye zarar vermeyi sürdürürken dünyanın halen nasıl yeni bir Büyük Buhran’a girmediği birçok kişi için merak konusu. Tüm dünyada gayrisafi yurtiçi hasılalar korona virüs sürecinde rekor seviyede düştü ve milyonlarca çalışan işlerini kaybetti. ABD’de günlük vaka sayısı şu an bile 200 bin civarında dolaşırken küresel ekonomi ise şu anda olduğundan çok daha kötü durumda olabilirdi.
Fortune’un haberine göre pandemiye ilişkin senaryonun en kötüsü yaşanmakta. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) Direktörü Doktor Robert Redfield gelecek birkaç ayı ABD kamu sağlığı tarihinin en zorlu dönemi olabileceğini belirtti. Hastaneler neredeyse tam kapasite dolmuş durumda. Redfield ülkede şu anda 277 bin olan Kovid-19 ölümlerinin şubat ayı sonunda 450 bine ulaşabileceğini belirtti.
Ekonomistlerse mutlu bir şekilde hiçbir şeyden habersiz görünüyorlar. Araştırma şirketi Consensus Economics’in 26 ekonomistle gerçekleştirdiği ankette ABD ekonomisinin bu çeyrekte yıllık bazda %3,6 büyüyeceği ve gelecek yılın ilk çeyreğinde %3,1 oranında büyüyeceği öngörülüyor.
Bu görüşe karşı çıkan birkaç cesur ekonomist de mevcut. JPMorgan stratejistleri gelecek çeyrek ABD’nin %1 küçüleceğini öngörüyor. Karşılaştırmak gerekirse bu yılın ikinci çeyreğindeki küçülme ise %31,4 olarak kayda geçmişti.
Ancak daha geniş kapsamlı açıdan bakıldığında iyimser ekonomistlerin öngörüleri haklı olabilir. Ekonomistlerin bu görüşlerini destekleyen dört faktör göze çarpıyor:
Ekonomi hızlı bir biçimde adapte oldu
2020 ekonomisinde neredeyse her şey Formula 1 hızında gerçekleşti. Geçtiğimiz bahar ABD’de GSYİH Büyük Buhran sırasında üç buçuk yıl içerisinde gerçekleşen düşüşten daha fazlasını haftalar içerisinde gerçekleştirdi. Daha sonra sadece birkaç ay içinde bu kaybın çoğunu kurtardı. Ekonomistlerin dikkat çektiği üzere bu hız ekonomide çok az "yara izi" kalmasında güçlü bir faktör oldu. Uzun vadeli bir düşüşte, işçilerin becerileri kaybolur, makineler bozulur veya modası geçmiş olur. Ancak bu kriz sürecinde böyle olmadı. Şirketler hızlı bir şekilde yeniliklere alıştı ve pek çok işletme başarısız olurken, girişimciler en az on yıl içinde gerçekleşebilecek derecede yüksek oranlarda yeni işletme başlattılar. Ekonomi virüs cephesinde daha sessiz geçen yaz aylarında büyümeye devam etti ve vakalar sonbahara doğru arttıkça bu büyüme sürdü.
Kovid-19 aşısı yolda
Aylarca nüfusun önemli bir kısmını aşılanamayacağı bilinse de aşıların sadece yolda olduklarını bilmek bile şirketleri bir yükseliş planlamaya teşvik ediyor. Kış ayları işletmeler için hala kasvetli görünse de kilitlenmelerin sonsuza kadar süreceğine ilişkin kasvetli hava dağılmış gözüküyor. Goldman Sachs'ın son tahmininde, "Nüfus ilkbahar ve yaz aylarında virüse karşı bağışıklık kazandıkça, seyahat, konaklama ve gıda hizmetleri gibi depresif sektörlerde ekonomik aktivitenin keskin bir şekilde toparlanmasını bekliyoruz" öngörüsünde bulundu.
HSBC kovid-19 aşısının finansmanı için harekete geçti
Önemli bir teşvik paketi ve ABD Merkez Bankası’nın desteğinin süreceği varsayılıyor
Bu iki konu küresel ekonomi için de çok önemli. İyimser tahminler ABD Kongresi’nin pandeminin başındaki CARES yasasına benzemese de en az bir teşvik paketinin açıklanacağını öngörüyor. Goldman, Joe Biden'ın 20 Ocak'ta göreve başlamasından önce trilyon dolarlık bir paketin "potansiyel olarak yürürlüğe konan" bir paket olacağını varsayıyor. İlk çeyrekte %1'lik bir daralma öngören JPMorgan da trilyon dolarlık bir paket olacağını öngörüyor. Ancak çeyrek bitene kadar değil. Herkes FED'in faiz oranlarını uzun bir süre düşük tutacağını bekliyor.
Ekonomi hala bir krizden çıkış sürecinde
ABD ekonomisi salgın vurmadan önce yüksekten uçuyordu ve hatta geri dönüşten birkaç ay sonra bile hala bir yıl önce olduğu kadar üretime sahip değil. Bu da ülkedeki sermaye ve emeğin boşta kaldığını ve kullanılmayı beklediğini gösteriyor. Bu nedenle büyümenin bazı bileşenleri daha önce olduklarından daha uygun durumdalar. Ekonomik büyümeye ilişkin bir kesinlik söz konusu: Son ekonomik dalgalanma sonrasında dahi ABD’de GSYİH %3,6 oranında büyüyerek 2019 sonu seviyelerine geri döndü.
Ekonomistler durgunluk tahmin etmek konusunda kötü bir üne sahip ve ne olurs olsun hiçbirisi daha önce bir salgın deneyimi yaşamadı. Eğer Kovid-19 vakaları ve ölümler şu anki hızını arttırarak yükselmeye devam ederse ekonominin yeni bir düşüşten nasıl kurtulacağını tahmin etmek çok zor. Ancak salgın süreci sürprizlerle doluydu ve uzun vadeli öngörülerden birisi bu kışın karanlık geçeceğini öngörmekle birlikte en azından insanların maddi refahını sürdürebileceğini öneriyor.
ABD, Pfizer aşısının kullanımına onay verdi
New York borsası güne kayıpla başladı
BİST 100 endeksi günü yükselişle tamamladı