Yazdır
1999 yılında çıkartılan kanunla kurulan İşsizlik Sigortası Fonu’na 2000 yılından itibaren prim yatırılmaya başlandı. Fona, işçilerin brüt ücretinin yüzde 2’si oranında işveren, yüzde 1’i oranında da işveren primi kesiliyor. Devlet de yüzde 1 oranında katkı sağlıyor.
Yeni kurulduğu için 2001 krizinde işsiz kalan işçiler fondan yararlanamadılar. Fondan işsizlik ödeneği verilmeye 2002 yılı mart ayında başlandı. O tarihten bugüne kadar 14 milyon 4 bin 494 kişi işsizlik ödeneğinden yararlanmak için başvurdu. Koşulları yerine getiren 8 milyon 127 bin 379 kişi işsizlik ödeneğinden yararlandı. Fondan ayrıca ücret garanti fonu ve diğer adlar altında yüzbinlerce çalışana ödemeler yapıldı.
İşsizlik Sigortası Fonu, bu tür birikimlerin, olağanüstü dönemlerde işçi ve işveren açısından ne kadar önemli olduğunu ortaya koydu. Fon bugünlerde tam anlamıyla Kovid-19 testinden geçiyor.
Türkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) yayımladığı eylül ayı verilerine göre, fondan bu yılın 9 aylık döneminde 51.3 milyar liralık ödeme gerçekleştirildi. Aynı dönemdeki toplam gelirler ise 29.3 milyar lira oldu. Geçen yılın tamamında fonun gelirleri 40.4 milyar lira olurken, harcamaları ise 36.5 milyar lira olarak gerçekleşmişti.
FON VARLIKLARI 2016’DAKİ DÜZEYE GERİLEDİ
Dokuz aylık dönemde fonun harcamalarının gelirlerini 22 milyar lira aşması nedeniyle, toplam fon varlıkları bu tutarda azalarak 131.5 milyardan 109.6 milyar liraya geriledi.
Eylül ayına ilişkin işsizlik ödeneği, kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteği ödemelerinin nakit çıkışları ekim ayında olduğu için bu ödemelerin fon varlığına yansıması ekim ayında gerçekleşti. Bu ödemelerin ayrıntılarını henüz bilmiyoruz ancak fon varlığı 9 Ekim itibarıyla 106 milyar 943 milyon liraya geriledi. Bu rakam, fon varlıklarının 2016 yılındaki 103 milyar liralık düzeye gerilediğini gösteriyor.
Bu yıl fonun harcamaları artarken, gelirlerinin azalmasında Kovid-19 dolayısıyla prim ödemelerinin uzunca süre yapılamaması etkili oldu. Ücretsiz izne çıkartılan ve kısa çalışma ödeneği alan işçiler dolayısıyla prim tahsilatı gerçekleştirilemedi.
| İşsizlik Sigortası Fonu'ndan 9 ayda 51.3 milyar TL harcandı | ||||
| (Milyon TL) | ||||
| 2018 | 2019 | 2020 Ocak-Eylül | 2020 Eylül | |
| Toplam Gelir | 34.629 | 40.365 | 29.295 | 3.037 |
| İşçi ve işveren primi | 13.878 | 16.547 | 11.923 | 1.529 |
| Devlet katkısı | 4.626 | 5.516 | 3.974 | 510 |
| Faiz gelirleri | 15.108 | 16.832 | 12.719 | 869 |
| Diğer gelirler | 1.016 | 1.471 | 678 | 130 |
| Toplam Gider | 23.705 | 36.467 | 51.279 | 5.519 |
| İşsizlik ödeneği | 5.866 | 10.006 | 7.178 | 550 |
| Kısa çalışma ödeneği | 1 | 192 | 21.955 | 2.369 |
| Nakdi ücret desteği | 4.448 | 797 | ||
| Yarım çalışma ödeneği | 25 | 31 | 21 | 2 |
| Ücret garanti fonu ödemesi | 81 | 157 | 41 | 6 |
| Aktif işgücü programları | 4.904 | 6.579 | 2.227 | 23 |
| İşbaşı eğitim programları | 1.852 | 3.039 | 1.962 | 168 |
| Teşvik ve destek ödemeleri | 10.709 | 16.058 | 13.092 | 1.567 |
| Diğer giderler | 267 | 405 | 356 | 38 |
| TOPLAM FON VARLIĞI | 127.644 | 131.542 | 109.557 | 109.557 |
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ ALAN İŞÇİ SAYISI 1 MİLYONA GERİLEDİ
Kovid-19 dolayısıyla kısa çalışma ödeneği verilmeye mart ayında başladı. İlk ay sadece 96 bin kişi olan kısa çalışma ödeneği alanların sayısı nisan ayında 3 milyon 243 bin, mayıs ayında da 3 milyon 282 bin kişi oldu. Haziranda normalleşmeyle birlikte 2 milyon 486 bin kişiye gerileyen ödenek alan işçi sayısı, temmuzda 1 milyon 774 bine, ağustosta ise 1 milyon 302 bin kişiye geriledi. Eylül ayında ise 1 milyon 24 bin kişi kısa çalışma ödeneği aldı.
Dokuz aylık dönemde işçilere 20 milyar 362 milyon lira kısa çalışma ödeneği verildi. Ödenek alan işçilerin genel sağlık sigortası primleri de fondan karşılanıyor. GSS primi, damga vergisi ve işlem giderleriyle birlikte kısa çalışma ödeneği için fondan yapılan toplam ödeme 21 milyar 955 milyon lirayı buldu.
2 MİLYON KİŞİYE NAKDİ ÜCRET DESTEĞİ
İşten çıkarma yasağı ile birlikte 17 Nisan’dan itibaren işverene istediği işçileri ücretsiz izne çıkarma hakkı tanındı. Ücretsiz izne çıkartılan işçiler için nisan-ağustos döneminde 4.4 milyar lira olan nakdi ücret desteği tutarı eylül ayında 5.1 milyar liraya ulaştı. Nakdi ücret desteğinden yararlanan toplam kişi sayısı nisan-ağustos döneminde 1 milyon 976 bin iken, nisan-eylül döneminde 2 milyon 45 bine ulaştı.
Kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteği olarak Kovid-19 döneminde yapılan ödemeler toplamı 27 milyar liraya ulaştı.
İŞSİZLİK ÖDENEĞİ ALANLAR 308 BİN KİŞİYE GERİLEDİ
Fondan işsizlik ödeneği almak için eylül ayında 83 bin 258 kişi başvurdu. Bunlardan 31 bin 504 kişi işsizlik ödeneği almaya hak kazandı. İşten çıkarma yasağı uygulandığı için bu dönem işsiz kalanlardan sadece geçmişte işsizlik ödeneği alma hakkı kazanmış olup da ödenek hakkının tamamını kullanmamış olanlara işsizlik ödeneği bağlanıyor. Bu nedenle işsizlik ödeneği alan toplam kişi sayısı yıl başından beri geriliyor. Ocak ayında 610.3 bin kişi olan işsizlik ödeneği alanların sayısı nisan ayında 592 bin, mayısta 530.1 bin, haziranda 464.9 bin, temmuzda 401.6 bin, ağustosta 356.9 bin, eylül ayında da 307.8 bin kişi oldu.
(Ajmet Kıvanç /Habertürk)