Yazdır
FINANSGUNDEM.COM - DIŞ HABERLER SERVİSİ
2020’nin nisan ayında, dünyanın en zengin teknoloji şirketi Amazon, Çin’in gözetleme sistemleri üreten şirketi Dahua’dan 1,500 adet termal kamera sistemi satın aldı. Bu sistemlerin birçoğu Amazon depolarına konacak ve çalışanların ateşlerini ölçerek korona virüs semptomları gösterip göstermediklerini takip edecek. Dahua’dan gelen diğer kameralarsa, IBM ve Chrysler’a gidecek.
Amazon’un çalışanlarını korona virüsten korumak için yaptığı bu hamle takdire şayan olsa da, bu teknolojiyi insan hakları ihlalleriyle bilinen bir şirketten almış olması dikkat çekti. Sanjana Varghese’nin belirttiği gibi, Dahua gibi pandemi denetleme sistemleri geliştiren şirketlerin “insani deneyleri”, nüfus kontrolü teknolojileri ilerlerken ikiye katlandı. Dahua’nın yatırımlarının büyük bir bölümünün bulunduğu Çin’in kuzeybatısında, Dahua’nın kamusal sağlık gözetleme sistemleri, “terör kapitalizmi” faaliyetlerine olan dahlini perdeliyor. Bu faaliyetler, Çin’in kuzeybatısındaki Uygur bölgesinde, toplama kamplarındaki neredeyse 1,5 milyon Müslüman’ı ilgilendiriyor.
Dahua, toplama kamplarındaki insanların gözaltında tutulması ve “yeniden eğitilmesi” için geliştireceği geniş çapta gözetleme sistemleri için yaklaşık 1 milyar dolar destek aldı. İnsan hakları ihlalleriyle olan bağlantısı nedeniyle, ABD Ticaret Bakanlığı, Dahua’yı Amerikan şirketlerinin ürün satmasını yasakladığı bir listeye aldı.
Çin’deki birçok bilgisayar görüntüsü şirketi gibi Dahua’nın da başlangıçları, Çin’in Savunma Bakanlığı’yla yaptığı iş birliğine dayanıyor. Rakipleri Hikvision, SenseTime, Yitu ve diğerleri gibi Dahua da yatırımlarının çoğunu devletin güvenlik projelerinden gelen fonlarla finanse ediyor. Bu şirketler ABD’deki Savunma Bakanlığı’nın sözleşmeli şirketi Palantir’in oynadığı role benzer bir şekilde, otoritelerin nüfusu kontrol ve analiz etmesini sağlayan “akıllı şehir” sistemleri geliştiriyor.
Çin’in kuzey batısında, insanlar sosyal medya kullanımlarının verileriyle, GPS takibiyle ve yüz tanıma noktalarıyla denetim altında tutuluyor. Dahua gibi şirketler, marketlere, toplu taşıma noktalarına, camiilere sensörler ve kamera sistemleri yerleştirdi. Bu kameralardan bazıları yüz tanıma teknolojisiyle etnisite konusunda da bilgi veriyor. Aynı zamanda bu şirketler “akıllı kamp” sistemleri de geliştirmeye başladı.
Amazon’un korona virüs nedeniyle gözetleme sistemleri satın alıyor olması bir yana, bu ürünleri Dahua’dan temin ediyor olması dikkat çekici. Amazon gibi Seattle merkezli teknoloji şirketlerinin pandemiye karşı önlem almasını ve çalışanlarını korumasını, Çin’de biyometrik gözetleme teknolojileri geliştiren bir şirket sağlıyor.
Çin’in yapay zeka konusundaki ulusal şampiyonlarının şimdi yüz ve ses tanıma teknolojilerinde dünya lideri olmasının sebepleri var. Bu süreç Çin’in “terörle savaş” kararıyla hızlandı ve Uygurlar ve Kazaklar karmaşık bir dijital hapishaneye mahkum edildi.
Çin’in pandemiye geniş çapta ve hızlı yanıtı, bu sistemlerin hızlıca uygulamaya konmasını hızlandırdı. Bu sistemler devletin gücünü her alanda hissedilir kılarken, insan davranışlarını da etkili bir şekilde değiştirme potansiyeline sahip.
Yapılan birçok araştırmada gözetleme sistemlerinin sistematik ırkçılığı desteklediği ortaya kondu. ABD’de polis şiddetine karşı yapılan protestoların ardından, Amazon ve IBM gibi şirketler ABD polis departmanlarına yüz tanıma sistemleri sağlamayı bir geçici bir süreyle erteleyeceğini açıkladı. Birçok yorumcu, orantısız şekilde azınlıklara zarar veren bu teknolojilerin yayılımını durdurmak için bunun iyi bir ilk adım olduğunu düşünse de, yeterli değil. ABD polisine özel hayatı ihlal eden gözetleme sistemleri sağlayan birçok başka şirket bu desteği kesmeyeceğini açıkladı.
ABD’nin Dahua’ya satışlara uyguladığı moratoryuma rağmen, Amazon gibi şirketler Dahua’nın sistemlerini kullanmaya devam ediyor. Belki de teknoloji camiasındaki birçok insan gibi onlar da mevcut ABD yönetiminin bir çifte standart uyguladığının farkında. ABD insan hakları ihlali yaptıkları gerekçesiyle Çin’in teknoloji şirketlerini cezalandırırken, benzer çalışmalar yürüten Amerikan şirketlerine finansal destek veriyor.
Aslında buradaki sorun bu teknolojilerin ırkçılığa yaptığı katkının görmezden gelinmesi. ABD ve Çin’de polis, bu teknolojilerin potansiyel suçluları ya da teröristleri tespit etmek için faydalı olduğunu düşünüyor. Halbuki bu sistemlerin algoritmaları Uygurlara ya da siyahilere daha fazla dikkatleri çekiyor. Polisin ve koruduğu kişilerin, gözetleme sistemlerinin her zaman iktidarda olanların görüşlerine uyum sağlamayan kişileri kontrol ve disiplin etme amacı taşıdığını görmesi gerekiyor.
ABD'den dört Çinli yetkiliye 'Uygur' yaptırımı
Trump'a 'Uygur Türkleri' çağrısı: Artık harekete geçme zamanı
Amazon'dan 3.500 kişilik istihdam planı