Yazdır
Dünyayı etkisi altına alan yeni tip korona virüs (Covid-19) Türkiye’de sosyal izolasyon sürecini başlatmıştı. Bu süreçte evde kalma süreleri artarken, tüketiciler dolu sepetlerle tek seferlik alışverişler yapmayı tercih ettiler. Salgından bir çok sektör yara alırken, özellikle ürün çeşitliliği yoğun olan süpermarketler bu dönemde cirolarını yıllık bazda yarı oranda artırdı. İstanbul’da ortalama bir alışveriş sepetin tutarı normal zamanda 35 lira iken Mart-Nisan döneminde 70 liraya fırladı.
Söz konusu dönemde kolonya satışları yüzde 860, maya yüzde 430, makarna satışları yüzde 153 arttı. Tüketicilerin değişen alışveriş alışkanlıkları, salgında perakende sektörünün aldığı aksiyonları anlatmak üzere İstanbul Perakendeciler Derneği (PERDER) Başkanı Faruk Güzeldere, EGD ve Güvenilir Ürün Platformu Başkanı Celal Toprak moderatörlüğünde gerçekleştirilen online toplantıda gazeteciler ile bir araya geldi.
“MÜŞTERİ SAYISI AZALDI, SEPET DOLULUĞU ARTTI”
Güzeldere, Mart-Nisan pandemi döneminde perakendeciler olarak, rafları daima dolu tutmaya çalıştıklarını bu dönemde müşteri sayısında azalma ancak sepet doluluğunda artış olduğunu kaydetti. Mağazalarda sosyal mesafeye çok önem vererek gerekli hijyen adımlarıyla hizmet verildiğinden bahseden Güzeldere,”Bu süreçte zorluklar da yaşadık. Alışık olmadığımız bir durumdu. 20 yaş altı sokağa çıkma yasağı başlayınca bu kategorideki çalışanlarımız için özel izinler aldık. Perakendede yeni normale geçtik. Çalışma saatlerinde kısaltmaya gittik” dedi.
Mart-Nisan aylarında geçen seneye göre market cirolarının yüzde 50 arttığını belirten Güzeldere, “Market cirolarında yüzde 50 artış oldu. Bu artış metrekareye göre müşteri alma ve yoğun çeşitlilik sunulmasıyla nedeniyle gerçekleşti. Meyve sebze de paketleme uygulamasına geçilmesi gibi konular da artışları etkiledi. Alışveriş sepeti cirosu 70 liraya dayandı. Normal zamanda 35 lira civarındaydı. Küçük mahalle arası bakkallarda ciro anlamında bir gerileme tespit edildi” diye konuştu.
Salgın sürecinde tüketici alışkanlıklarında değişim olduğunu anlatan Güzeldere, bu süreçte evde yemek yapma oranının yüzde 80 arttığını belirterek “Gıda içecek ve ev temizliğinde yüzde 40, temel gıda ürünlerinde yüzde 50 artış oldu. Kişisel bakım ürünlerinde yüzde 40 arttı. Rekor yüzde 860 artışla kolonyada görüldü. Maya yüzde 430 makarna satışları yüzde 153 arttı.Bu süreçte makarna üreticileri fiyat artışı yapmadılar” diye konuştu.
“İKİNCİ DALGA OLURSA STOK SORUNU YAŞAMAYIZ”
Olası bir ikinci dalga senaryosuna da hazırlıklı olduklarının altını çizen Güzeldere, “Başından beri hiç stok sorunumuz olmadı. Yerel perakendeciler hiç bir dönemde stok sorunu yaşamadılar. Olası bir ikinci dalgada da stok sorunu yaşamayacağımızı düşünüyoruz” dedi.
Öte yandan 1 Haziran itibarıyla AVM'lerede eğlence ve oyun alanları hariç bütün mağazalar açıldı. İstanbul AVM Yönetim Direktörü Kemal Baştürk, "Yüzde 70-80'e kadar ulaşabiliyoruz satış performansında. Örneğin giyim üzerine çalışan büyük bir mağazamız geçen sene 100 satış yapıyorken şimdi 80'e kadar gelebiliyor. Sektörel kırılımlar oluyor. Özellikle çocuk ürünlerinin satışında artış var. Çocuk araç gereçleri satan mağazaların yüzde 30 büyüdüğünü görüyoruz" dedi.
HİJYEN ÖNLEMLERİ
AVM içlerinde birçok noktaya dezenfektan noktaları kuruldu. Müşteriler içeriye tek tek ateşleri kontrol edilerek ve dezenfektan kullanımı ile maske uyarıları yapılarak alınıyor. Mağazaların bazılarının deneme kabinlerini kapattıkları görülüyor. Bazı mağazalarda kasalarına camlı bölmeler koyarak çalışan ve müşteri temasını en aza indiriyor. AVM içlerinde sık sık müşterilerin 3 saati aşmamaları ve sosyal mesafeyi korumaları uyarıları yapılıyor. Yerlere de yine sosyal mesafe etiketleri yapıştırıldı. Vatandaşların sık temas ettiği alanlar temizlik görevlileri tarafından gün boyu temizleniyor.
"MİSAFİRLERİMİZİN ZİYARET SAYILARI DA ARTMAYA BAŞLADI"
Sektördeki gelişmeleri, alınan hijyen önlemlerini, mağaza cirolarını değerlendiren İstanbul AVM Yönetim Direktörü Kemal Baştürk, "11 Mayıs itibariyle aslında biz kapılarımızı açtık. Mayıs ayı boyunca 11 gün çalıştık. Bu birinci milattı. 1 Haziran'ı da biz ikinci milat olarak görüyoruz. Daha fazla insan gelir oldu ve açılan mağaza sayısı arttı. Biz mayıs ayı içerisinde açılan mağaza sayısı açısından yüzde 40'lardaydık ama bugün itibariyle yüzde 100'e yaklaştık. Hemen hemen bütün mağazalarımız açık. Sadece eğlence, oyun odaklı mağazalarımız genelge nedeniyle halen kapalı. Misafirlerimizin ziyaret sayıları da artmaya başladı. Mayıs ayını geçen yılla karşılaştırdığımızda yüz kişi geliyorken şimdi 25-30 kişi geliyor ama 1 Haziran itibariyle bu sayının yüzde 50-60'lar seviyesine çıktığını gördük. Genel olarak bir bilinç var. Özellikle maske kullanımı konusunda kurallara uyulduğunu görüyoruz. Biz giriş noktalarında ateşlerini ölçüyoruz, gerekli uyarılarda da bulunuyoruz. Hem koridorlarımızdan, hem mağazaların içinde dezenfektan üniteleri de var. Bunları da kullanıyorlar. Bu sağlık şartlarında genel olarak uyulması bizi sevindiriyor" dedi.
"ÇOCUK ARAÇ GEREÇLERİ SATAN MAĞAZALARIN YÜZDE 30 BÜYÜDÜĞÜNÜ GÖRÜYORUZ"
Kemal Baştürk, ekonomik olarak AVM'ler son günlerde neler olduğu konusunda ise, "Pazartesi itibariyle normal bir günde karşılaştığımızın yarısı kadar insan geliyor ama satış performanslarının daha iyi olduğunu görüyoruz. Yani yüzde 70-80'e kadar ulaşabiliyoruz satış performansında. Örneğin giyim üzerine çalışan büyük bir mağazamız geçen sene 100 satış yapıyorken şimdi 80'e kadar gelebiliyor. Sektörel kırılımlar oluyor. Özellikle çocuk ürünlerinin satışında artış var. Çocuk araç gereçleri satan mağazaların yüzde 30 büyüdüğünü görüyoruz. Bu hafta bizim teknoloji mağazamız açıldı, geçen sene yapmış olduğu cironun tam 2 katını yaptı. Çünkü evde teknoloji odaklı ihtiyaçlar doğdu. Kuaförlerde kadın ve erkek bölümleri var. Kadın müşteri sayısının erkek müşteri sayısından çok daha fazla olduğunu, bu dönemde kadınların kuaförlere adeta koştuklarını tespit etti. Ama erkekler bu konuda hala muhafazakar davranmaya devam ediyor. Sektörel kırılımlar içerisinde yavaş yavaş normalleşiyoruz" diye konuştu.
"İNSANLAR İHTİYAÇ ODAKLI AVM'LERE GELİYOR"
Baştürk, "Normalde Türkiye'deki alışveriş merkezinin tamamına 1 ayda 250 milyon kişi giriyor ama geçen Mayıs ayı içerisinde bunun yüzde 20-25'i geldi AVM'lere. Yani 40 milyon insan ya girdi, ya girmedi. Çünkü bütün AVM'ler açılmamıştı. Kişi başı alışveriş bizim önemli bir parametredir yani gelen bir kişi AVM'de ne kadar alışveriş yapıyor? Geçen yılla kıyasladığımızda Mayıs ayında tam 3 katına çıktığını gördük. Bu şu anlama geliyor; insanlar ihtiyaç odaklı AVM'lere geliyor. Gezmeye gelen, içeride zaman geçirmeye gelen misafir ve müşteri sayısında azalma olduğunu, gelen müşterilerin de poşetle çıktığı anlamına geliyor. 3 katına çıktı. Bu çok ciddi bir parametre. Bu önümüzdeki dönemde biraz esneyecektir muhtemelen. Ama en azından insanların Bakanlığımızın da talimatları doğrultusunda sadece ihtiyaç odaklı AVM'leri ziyaret etmesi bizleri mutlu ediyor" şeklinde konuştu.
"RÖVANŞ ALIŞVERİŞİ"
Kemal Baştürk, "Buna literatürde rövanş alışverişi deniliyor aslında. 2-2.5 ay boyunca insanlar alışveriş yapmadılar. O yapmadıkları dönemde biriken ihtiyaçları oluştu. O ihtiyaçları şimdi tekrar temin etmeye başladılar. Bunu kapatmak çok kolay değil ama beklentiden de bir tık daha iyi bir alışveriş performansı, bir ciro performansı olduğunu paylaşabilirim" dedi.
AVM'LERDE HİJYEN VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
AVM'lerdeki hijyen ve güvenlik önlemleri kapasımda da değerlendirmelerde bulunan Kemal Baştürk, "Sağlık ve İçişleri Bakanlığımızın genelgeleri geldi. Mayıs ayında açılmadan hemen önce hangi birimin ne yapacağı ile ilgili çok detaylı talimatlar geldi. Bu sevindiriciydi, kamu otoritesi proaktif davrandı. Biz de bu kuralları sektör olarak aldık. Öncelikle girişlerde sosyal mesafe korumaları gerektiğiyle ilgili bildirimlerde bulunuyoruz, ateşlerini ölçerek misafirlerimizi içeri alıyoruz. İçeride de hem koridorlarımızda hem de mağazalar içerisinde bizim dezenfektan ünitelerimizi kullanıyorlar. Görsel, işitsel anlamda, sosyal mesafeyi korumaları gerektiğini, çok uzun saatler kalmamaları gerektiğini onlara bildiriyoruz. Ve sürekli ekiplerimiz özellikle güvenlik ekiplerimiz sahada insanları kurallara uymaları konusunda uyarıyorlar. Temizlik ekiplerimize ekstradan yeni işler yükledik. Özellikle dokunulan yüzeylerde temizlik sıklığımız arttı. Türkiye'deki kapalı alana sahip AVM'lere Sağlık Bakanlığı'nın talimatı yüzde 100 havalandırmayla çalışmaları yönündeydi. Bu sağlanıyor, içeriye tamamen temiz hava basılıyor. Bunun yanı sıra hala biz kapasite olarak geçen sene 100 kişi geliyorken, bu sene 25 ile başladık, 50'ye kadar geldik, çok aşırı talep olmadığı içinde yönetilebilir kalabalıklar var. Sayı geçen seneye göre daha fazla olsaydı bunu yönetmek çok daha zor olurdu. Hem misafirlerimizin hassasiyeti, hem de bizlerin bu konuda sahada almış olduğumuz önlemlerle bu konuda bir sorun olmadığını söyleyebilirim." dedi.