Yazdır
Swap ve repo imkanlarına ek olarak Fed, IMF ile birlikte belirli koşullara bağlı olarak, gelişmekte olan ülkelere dolar likiditesi sağlayarak küresel ekonomiyi canlı tutmaya çalışıyor. Programın hazırlık aşamasında olduğunu IMF Başkanı Georgieva duyurmuştu. IMF’nin korona virüsle mücadelede 1 trilyon dolara yükselmesi beklenen kredi programında ülkelere 2008 krizinde de olduğu gibi dolar likiditesi sağlanabileceği belirtiliyor.
Katılmayan ülkede kur artıyor
Bu likidite imkanlarından yararlanmayan ülkelerde dolar kurları yükselirken, Endonezya’nın yaptığı gibi yüklü dolar likiditesi sağlayan ülkelerin para birimleri korona virüs krizini daha dirençli geçirebiliyor. Endonezya rupisi sadece mart ayında yüzde 15 değer kaybetmişti. Döviz rezervleri ise 9,1 milyar dolar düşüşle 121 milyar dolara gerilemişti. IMF’ye ek likidite için çağrı yapan Endonezya dün New York Fed’in repo imkanı aracılığıyla 60 milyar dolar likidite imkanı sağladı.
Dünya gazetesinden Hilal Sarı ile konuşan uzmanlar, dolar yaratan sektörlerde ciddi bir aksama olması nedeniyle, 800 milyar dolar büyüklüğündeki Türkiye ekonomisinin de bu imkanlardan faydalanmak zorunda olduğunu belirtiyor ve bunun nasıl olabileceğine dair öngörülerini paylaşıyor:
Spinn Danışmanlık Kurucu Ortağı Özlem Derici Şengül: Fed-IMF program kriteri çok katı olmayacaktır
Fed’in swap imkanında ilk şart, kendi para biriminizden para vermeniz. İkinci şart ise teminat için ABD tahvillerinizin olması. Türkiye, 2018 yılında tahvillerde ciddi bir azaltmaya gitti. Şu anda 3 milyar dolara yakın ABD tahvili var. (Açılsa bile) Swap hatlarından ancak bu kadar faydalanabiliyoruz. Dolayısıyla ABD tahvili olan ülke çok daha fazla yararlanabiliyorlar. Türkiye buradan malesef faydalanamıyor. Ama daha önce Cumhurbaşkanı Erdoğan da tahvil portföyü düşük olan ülkelerin de yararlanması için Fed’e çağrı yapmıştı.
2,5-3 milyar dolar yetersiz kalır
Şimdi Fed, IMF aracılığıyla bir program oluşturduğunu açıkladı. Detaylar henüz çıkmadı. Asıl endişe, işin içine IMF girince koşullu olması. Ama ben bu şüpheye çok katılmıyorum çünkü olağanüstü koşullar nedeniyle IMF garantörlüğünde yine basit bir swap işlemi gibi olmasını bekliyorum. Bizim şu an 2,5-3 milyar dolara ulaşmamız çok yetersiz. Çok daha büyük montanlı bir pencere olması gerekiyor. IMF 50 milyar dolarla başladığı imkanı 1 trilyon dolara çıkartıyor. Belki de o fondan bir imkan yaratılabilir. Bu kadar çok hazırlık varsa ve ülkeler istekliyse, Fed de duyurduysa arkası gelir. Kısa bir süre sonra döviz likiditesine erişim imkanından bizim de faydalanacağımızı öngörüyorum. Böyle bir imkandan yararlanmak, kurdaki yükselişin önünü kesecektir. Aşağı çeker mi, 6,50’nin altına düşer mi bilmiyoruz, ama hızlı yükseliş görülen kısa döngünün önünü kesecektir.
Şekerbank Başekonomisti Dr. Gülay Elif Yıldırım: İkili ilişkilerle bu imkanlardan faydalanmalıyız
Fed 2008-2009’da da olduğu gibi, bir nevi acil durum hattı niteliğindeki bu swap hatlarıyla listedeki ülkelere ciddi bir likidite kaynağı yaratıyor. 2008’de listedeki ülkerde belki de krizin çok daha fazla büyümesini engelledi. Fed'in şu an için swap imkanı vermediği ve IMF başkanı Georgieva’nın ifadeleriyle ‘hiçbir suçu olmadığı halde’ virüs nedeniyle likidite sıkıntısı yaşayan ülkelere repo imkanı sağlıyor. Eğer swap açmadıysa, elinizde ABD hazine tahvili varsa size dolar likiditesi sağlıyor.
Endonezya’nın 27-30 milyar dolar ABD tahvili vardı
Endonezya’nın elinde 27-30 milyar dolar kadar ABD tahvili varken 60 milyar dolar seviyesinde bu imkandan faydalanmış. Demek ki orada kaldıraçlı bir sistem var. Bence bu biraz Fed’le anlaşmayla ilgili. Dış ticaret hacmine de bakılıyor. Konuşulup Fed’le çözülebilecek bir durum. Sayın Cumhurbaşkanımız da G20 toplantısında G20 ülkelerine swap hattı açılması gerektiğini söylemişti. IMF konusunda koşullar olabileceği endişesiyle şimdilik çekimseriz, ama Fed’le böyle bir anlaşmaya girme niyetimiz var. İran bile çağrıda bulunmuş. Biz 800 milyar dolarlık bir ekonomiyiz. Bu imkanlardan yararlanmazsak atılan adımların etkilerini hakkıyla görememe ihtimalimiz olabilir. Böyle imkanlar varken neden faydalanmayalım? Bu şartların hepsi ikili ilişkilerle netleştirilir. Çözülebilir ve çözülmesi de gerekiyor. ABD, gelişmekte olan ülkeleri desteklerken, Türkiye kadar büyük bir ekonomiyi dışarda bırakmaz diye düşünüyorum. Ayrıca ABD de doların güçlenmesini istemiyor.
Deniz Yatırım Stratejisti Orkun Gödek:Önce swap kanallarını zorlamalıyız
Maalesef Türkiye ilk etapta açılan swap hattı üyeleri içerisinde yer almadı. Repo imkanından da son beş yılda portföyümüzdeki ABD tahvillerini azalttığımızdan sadece 2.8 milyar dolar kullanma durumumuz söz konusu. Bu da emsallerimize göre fiyatlamalarımızın negatif ayrışmasına maalesef özellikle mart ayı ortasından itibaren zemin hazırladı. Benim önerim bu noktada 3 farklı şekilde: Başvuru yaptık mı net bilgim yok ama ilk etapta Fed’in swap hatlarının zorlanması gerektiği kanaatindeyim. Şayet olmuyorsa rezervi yüksek farklı ülkelerle çeşitli swap anlaşmaları yapabilir, kullanmasak dahi piyasaya güven kanalı üzerinden olumlu yansıması olmasını sağlayabiliriz. Örneğin, Çin ile yapılmış hali hazırda swap anlaşmamız var. Miktarı düşük. Bu rakamı güncellemek için çalışmalar başlatabiliriz. Keza, Brezilya ve Rusya gibi rezerv yeterlilikleri yüksek seviyelerde bulunan farklı ülkelerle de benzer adımlar atılabilir.
IMF’nin programı değerlendirilebilir
Son olarak ise IMF’nin üzerinde çalıştığını açıkladığı ve Fed’in repo imkanından yararlanamayacak ülkeler için likidite sağlamak amacıyla hazırladığı program değerlendirilebilir. Henüz detayları yok. Günü geldiğinde incelenebilir. Bu swap/repo anlaşmalarını yapmanız demek kullanmak zorunda olduğunuz anlamına gelmiyor. Devam eden süreçte ise bugün olduğu gibi benzer finansal stres ortamlarında fonlama imkanına sahip ülkeler ve diğerlerinin varlıkları ayrışmaya devam edebilir.
Swap hattı olan ülkeler:
• Kanada (BoC)
• Birleşik Krallık (BoE)
• Japonya (BoJ)
• Avrupa (ECB)
• İsviçre
• Avustralya*
• Brezilya*
• Meksika*
• Danimarka*
• Norveç*
• Güney Kore*
• Yeni Zelanda*
• Singapur*
• İsveç
* *19 Mart 2020’de Fed’in geçici olarak açtığı yeni swap hatları. İlk beş MB ile daimi swap hatları bulunuyor.