Yazdır
Gaziantep’te bir otelde aşçı olarak çalışan işçi, sürekli gece mesai yapması nedeniyle rahatsızlandı. İşverene gündüz çalışma yönündeki talebini ileten işçinin bu talebi reddedildi. İşçi, talebinde ısrar etmesi üzerine, işveren tarafından zorla istifa ettirildiğini öne sürdü. İşçi, kıdem ve ihbar tazminatı alacağının yanı sıra bir kısım alacaklarının ödenmesi istemiyle konuyu yargıya taşıdı.
YEREL MAHKEME REDDETTİ
Gaziantep 3’üncü İş Mahkemesi’nde görülen davada, davalı işveren, iş yerinin otel olduğunu, 24 saat hizmet verildiğini, işçinin gece vardiyasında çalışmak istemediğini beyan ederek istifa ettiğini, bu nedenle kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanmadığını iddia etti. Mahkeme, bilirkişi raporuna dayanarak işçinin kıdem tazminatı alacağının ödenmesi istemini reddetti.
KARAR TEMYİZE GİTTİ
Kararın temyiz edilmesi üzerine dosya, Yargıtay 22’nci Hukuk Dairesi’ne geldi. Daire, işçinin iş sözleşmesinin haklı sebeple feshedildiğini kabul ederek yerel mahkeme kararını bozdu. Dairenin kararında, İş Kanunu’nun 24’üncü maddesine göre, çalışma şartlarının uygulanmamasının işçiye iş sözleşmesini haklı sebeple fesih imkanı verdiği vurgulandı.
YAZILI ONAY ŞARTI VAR
Postalar Halinde İşçi Çalıştırılarak Yürütülen İşlerde Çalışmalara İlişkin Özel Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 7’nci maddesine göre, gece postalarındaki işçilerin 7.5 saatten fazla çalıştırılmasının yasak olduğuna işaret edilen kararda, turizm hizmeti yürütülen işlerde ise işçinin yazılı onayı alınmak suretiyle bu sürenin aşılabileceği vurgulandı.
İŞVEREN YERİNE GETİRMEDİ
Kararın devamında ise şu bilgilere yer verildi: “İşyerinde postalar halinde çalışma yapıldığı sabit olmasına rağmen davacının sürekli aynı postada çalıştırılmasının yasaya aykırı olduğu, bu aykırılığın giderilmesine yönelik talebin işverence yerine getirilmemesinin çalışma şartlarının uygulanmaması anlamına geleceği değerlendirilerek iş sözleşmesinin haklı sebeple feshedildiğinin kabulü gerekir"
RAPOR VARSA UYGUN İŞ VERİLİR
Kararda ayrıca “Gece çalışması nedeniyle sağlığının bozulduğunu raporla belgeleyen işçiye işveren, olanakların elverdiği ölçüde gündüz postasında durumuna uygun bir iş verir. İşin niteliği ve yürütümü, iş sağlığı ve güvenliği göz önünde tutularak gece ve gündüz postalarında iki haftalık nöbetleşme esası da uygulanabilir” düzenlemesine dikkat çekildi.
HAKLI FESİH SAYILAN VE KIDEM TAZMİNATI TALEP EDİLEN HALLER
İşçinin ihbar süresine uymadan derhal ayrılmasını ve kıdem tazminatı almasını sağlayan koşullar var. İş Kanunu’nun 24’üncü maddesine göre bunlar şöyle:
1) Sağlık sebepleri: a) İşin niteliği işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa, b) İşçinin yakından görüştüğü işveren ya da diğer kişilerde bulaşıcı hastalık bulunursa.
2) Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri: a) Sözleşmede işçiyi şart, vasıf, gerçeğe aykırı beyanla yanıltma, b) İşverenin işçi veya aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak söz, davranışta bulunması veya işçiye cinsel taciz, c) İşveren, işçiye veya aile üyelerinden birine sataşma, gözdağı, kanuna karşı davranışa özendirme, kışkırtırmada bulunur ya da onlara karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse, şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnat veya ithamlarda bulunursa, d) İşyerinde cinsel tacize uğrayan işçinin durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa, e) Ücret sözleşme ve yönetmeliğe uygun hesap edilmez veya ödenmezse f) Parça başı çalışmada az iş verilerek eksik ücret almasına yol açılırsa.
3) Zorlayıcı sebepler: Zorlayıcı nedenle iş bir haftadan fazla durursa, sağlık sebepleri ve işveren tarafından işçiye karşı gelişebilecek olumsuz davranışlar ile zorlayıcı sebepler çerçevesinde işçi istifa ederse kıdem tazminatına hak kazanır.
4)Askerlik ve evlilik: Askere gidecek erkek ile evlendikten sonra 1 yıl içinde işinden ayrılan kadınlar kıdem tazminatını almaya hak kazanıyor.
3600 VE 4500 GÜNLÜK PRİM DOLDURULMUŞSA
5)Emeklilik hakkı: Emekli olmak için işten çıkanlar kıdem tazminatı alır. 8 Eylül 1999’dan önce işe girip de 15 yıl sigortalı olan ve en az 3600 günü tamamlayanlar ile 1999’dan sonra ilk defa işe başlayıp 25 yıl sigortalı olup 4500 gün prim ödeyenler istifa edince kıdeme hak kazanıyor. Bunun için SGK’dan ‘Yaş dışında emeklilik şartlarını yerine getirmiştir’ yazısı alınmalı. Fazla mesai nedeniyle ayrılan işçi de kıdem alır.
YAŞI BEKLEYENLER DİKKAT!
Emekli olmadan kıdem tazminatı alma koşulları, işe ilk defa başlanan tarihe göre değişiyor.
İşe giriş tarihine göre, koşullar şöyle:
8 Eylül 1999’dan önce işe girenler: 15 yıl sigorta, 3600 prim günü.
9 Eylül 1999-30 Nisan 2008 tarihleri arasında işe girenler: 25 yıl sigorta, 4500 prim günü.
1 Mayıs 2008’den sonra işe girenler: 25 yıl sigorta, 5400 prim günü.
9 Eylül 1999’dan sonra işe girenler: Sigortalılık süresi 25 yılın altında olmakla birlikte 7000 prim gününü tamamlayarak.
İHBARI ALAMIYOR İŞSİZLİK MAAŞI ALIYOR
Haklı nedenle istifa edenler kıdem tazminatı hakkı kazanırken, çalışma süresine göre 1.5 maaşa kadar çıkan ihbar tazminatını alamazlar. ‘Haklı fesih’le istifa eden işçiler, gerekli prim şartını taşırsa 10 aya kadar işsizlik maaşı da alırlar. İşsizlik maaşı alabilmek için son 3 yıl içinde farklı işyerlerinde de olsa en az 600 gün prim ödemek gerekiyor. Kıdem tazminatına hak kazanmak için bir işyerinde en az bir yıl çalışmak gerekiyor. Tazminat her bir yıl için 1 aylık brüt ücret kadar oluyor.