Yazdır
Habertürk gazetesi yazarı Abdurrahman Yıldırım yurt içi yerleşiklerin tasarruflarını nasıl artırdığını yorumladı.
İşte Yıldırım'ın o yazısı:
Türkiye’de yerleşiklerin dövize yatırım yapmasının temelinde enflasyondan korunma veya paranın satın alma gücünü koruma güdüsü yatar. 80’li ve 90’lı yılların yüksek ve oynak enflasyon altında geçmesinin kalıcı hasarıdır bu. 2000’li yıllarda enflasyon tek haneli rakamlara gerilemesine karşılık dövize yönelme veya dolarizasyon bir türlü bitmedi. Döviz hesaplarının TL mevduatlarına oranı en çok yüzde 30’a kadar geriledi. 2010 yılı sonrasında ise dolarizasyon yeniden hızlandı.
Aşağıda görüldüğü gibi, son durum neredeyse yarı yarıya geldi. Eylül sonu itibariyle yurt içi yerleşiklerin 1 trilyon 3 milyar liralık TL mevduatı yanında 937.8 milyar lira karşılığı döviz hesabı (154.4 milyar dolar) bulunuyor. Döviz mevduatının artışı mutlak rakamsal artıştan değil, kurun hızla artışından kaynaklanıyor. Yoksa Ocak ayı sonunda döviz hesapları 170.4 milyar dolardı.
Hesapların azalmasına rağmen, dolarizasyon TL karşılığının artışı ile sürüyor. 307.7 milyar liraya varan kur farkı artışı aynı zamanda yurt içi yerleşiklerin tasarruflarını anlamlı biçimde artırabildiği en önemli kalem.
FIRTINALI HAVADA KORUDU
Bu artış sayesinde finansal varlıkların toplamı 2 trilyon 279 milyar liraya yükseldi. Yılbaşında 1 trilyon 888 milyar lira olan tasarruflarda 390.5 milyar liralık artışın yüzde 79’u kur farkından geliyor. Dövize yatırım bu anlamda amacına ulaştı. Fırtınalı havada koruyucu etkisini gösterdi.9 aylık dönemdeki tüketici enflasyonu yüzde 19.37 arttı. Yerleşiklerin toplam tasarruflarındaki artış da bitişikten görülebileceği gibi yüzde 20.7 düzeyinde. Az önce de belirttik bu artışın 307.7 milyarı veya yüzde 79’u kurların artışından kaynaklanıyor.
Yoksa iş sadece TL mevduatlara ve TL cinsi yatırım araçlarına kalsa 9 aylık artış sadece 82.8 milyar veya oran olarak yüzde 6.5. Bu oran da aynı döneme ait tüketici enflasyonunun ancak üçte biri düzeyinde. Yani yurt içi yerleşikler sadece TL ve TL cinsi yatırım araçlarında kalsalardı, enflasyona karşı ezileceklerdi. Buradaki oransal kayıpları da yüzde 12.87 olacaktı. Bu da finansal varlıklarının 8’de bir oranında reel kayba uğraması demekti.
HERKES DEĞER ARTIŞINA OYNAR
Para dediğin değer koruyacak, satın alma gücünü kaybetmeyecek. Hatta artıracak. Çünkü değer kaybeden paradan herkes kaçar, değeri artan ne varsa ona yönelme doğal bir insan içgüdüsüdür. Nedeni ne olursa olsun artan enflasyon, tasarruf sahiplerini değeri düşen paradan kaçmaya ve değeri artan dövize gitmeye zorluyor. Tasarrufların büyümesini dövizle mümkün kılıyor. Yerli parayla tasarruflar reel anlamda küçülüyor. Finansal kazanç yabancı paradan gelince ölçme, değerlendirme yapma, karşılaştırma da döviz üzerinden yapılıyor. Tasarruflar dövizde yatıyor, kararlar döviz üzerinden veriliyor. Dolarizasyon enflasyonu besliyor, enflasyon dönüp dolarizasyonu körüklüyor. Bu döngü de enflasyonla mücadeleyi zorlaştırıyor.
TL MEVDUATTA REEL AZALMA
Enflasyonun arttığı ve devalüasyonun yaşandığı dönemlerde yerli parayla para kazanmak, tasarruf etmek zorlaşıyor. Bu yılın 9 aylık döneminde TL mevduatların büyüklüğü reel yüzde 9.1 azaldı.
9 aylık dönemde büyüklüğü mutlak şekilde azalan yatırım araçları da oldu. Mesela yatırım fonlarının toplam büyüklüğü nominal olarak yüzde 11.3 azaldı. Hisse senedinde de daralma nominal yüzde 18.6’ya vardı.
SARMAL BİR YERDEN KIRILMALI
İçine girdiğimiz süreçte enflasyonun 15 yılın en yükseğine çıkmasının ana nedeni kur artışıdır. Yüksek enflasyonun dönüp kurları ikinci tur artırmaması için, bu sarmalın mutlaka bir yerden kırılması gereklidir. Bugün açıklanacak Enflasyonla Topyekun Mücadele’nin önemi buradadır. Elbette en önemli sorundan kampanya düzenleyerek çıkamayacağız, yapısal önlemler ve icraat da lazım. Ancak belli faydaları sağlanması da pekala mümkündür.