Yazdır
Bir zamanlar "küresel ekonomik düzenin baronları için finansal tetikçilik yapan" ve tüm dünyada 2004 yılında basılmasıyla büyük ses getiren “Bir Ekonomik Tetikçi’nin İtirafları” kitabının yazarı ekonomist John Perkins AA muhabirini sorularını yanıtladı.
Son dönemde Türkiye’nin de içerisinde bulunduğu gelişen ekonomilerdeki gelişmeleri değerlendiren Perkins, “Türkiye gibi gelişen ekonomileri hedef alan ekonomik tetikçilerin olduğu konusunda hiçbir şüphem yok. Bu günlerde, bu tetikçiler sadece ABD için değil birçok farklı hükümet için çalışıyor.” ifadesini kullandı.
Perkins, küresel finans düzenin egemen güçlerin çıkarları doğrultusunda şekillendirildiğinin altını çizerek, "Bir ülkeyi diğer bir ülke rekabete sokarak, çok büyük vergi ve gelir kazanımları elde ediyorlar. Büyük şirketlere fayda sağlayacak çeşitli politikaların oluşturulmasını sağlayarak çıkar sağlıyorlar. Fakat (bu tetikçiler operasyon düzenledikleri) ülkenin halkına zarar veriyor.” dedi.
“IMF’den uzak durun”
Perkins, son dönemde ABD yönetiminin Türkiye üzerinde ekonomik baskı oluşturmaya çalışmasına ilişkin olarak ise, “Türkiye’ye IMF’den (Uluslararası Para Fonu) uzak durmasını öneriyorum. Bugün, Katar gibi birçok farklı seçenek mevcut. Türkiye gibi ülkeler, bu teklifleri Çin, ABD ve Körfez ülkelerindeki finans kuruluşlarının birbirleriyle yarışması için avantaj sağlamak amacıyla kullanabilir. Bu şekilde Türkiye’nin daha iyi anlaşmalar yapmak için elinde seçenekleri olur. Türkiye daha fazla dış borçtan kaçınmak için elinden gelen her şeyi yapmalı.” değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye’nin içerisinde bulunduğu bölgede ekonomik işbirlikleri kurmak ve dış borçlanmasının çeşitlendirmek için çok sayıda alternatifinin olduğuna işaret eden Perkins, “Türkiye gibi ülkeler, kesinlikle Rusya, Çin ve Körfez ülkeleri gibi ülkelerle müzakere etmeli. İlle de ittifak kurmak gerektiğini düşünmüyorum. Fakat Türkiye gibi ülkeler, bu ülkeleri kendi halklarının çıkarına daha fazla hizmet edecek anlaşmaları elde etmek için, avantaj sağlayacak şekilde kullanmalı.” diye konuştu.
Başta “Bir Ekonomik Tetikçi’nin İtirafları” kitabı olmak üzere yazdığı kitaplarla ekonomik tetikçilerin ülkelere nasıl operasyon düzenlediğini detaylı bir şekilde yıllardır anlattığını anımsatan Perkins, “Ben kitaplarımda ekonomik tetikçilerin nasıl çalıştığını detaylı bir şekilde anlattım. Gelişmekte olan ekonomilerin borç yüküne karşı güçlü durması gerekiyor. İzlanda, Arjantin ve Ekvador bize bu konuda (ekonomik tetikçilerin nasıl çalıştığına dair) örnek sunuyor. Benim tavsiyem şu, gelişen ekonomiler bir araya gelerek kendilerine adaletsiz şekilde, yolsuzlukla verilen borçları ödemeyi reddetmeli.” dedi.
Perkins sözlerine şöyle devam etti:
“Bugün ekonomik tetikçiler benim zamanımdan daha etkili durumdalar. Ben işi girdiğimde (ekonomik tetikçilik) görece jenerik bir işti. Biz daha fazla kar etmek istiyorduk, Amerikan şirketlerinin kaynakların kontrolünü ele geçirmesini sağlamaya çalışıyorduk. Bugün halen benim işim gibi işler mevcut. Buna ek olarak, her uluslararası şirketlerin, Walmart’tan Nike’a ve Exxon’a kadar, arada aklınıza gelen her şirketin kendi ekonomik tetikçi versiyonu vardır. Bunlar genelde ülkeye zarar veren fakat kendi çıkarlarına hizmet eden anlaşmalara varılması için çalışırlar. Dahası bugün, Rusya ve Çin dahil olmak üzere birçok diğer ülkeden de ekonomik tetikçi mevcut. Küreselleşme dünyada ekonomik tetikçiler için çok büyük fırsatlar sunuyor.” ifadelerini kullandı.
“Trump’ın politikaları son derece tehlikeli”
ABD Başkanı Donald Trump’ın uluslararası ticaret politikalarının küresel ekonominin geleceği için büyük risk teşkil ettiğini vurgulayan Perkins, “Başkan Trump geleneksel uluslararası ilişkileri ve küresel ekonomiyi alt üst etmeye baş koymuş gibi görünüyor. Bildiğiniz üzere Türkiye kendisinin yaptırım ve gümrük vergisi getirdiği tek ülke değil. Trump’ın politikaları ABD için, Türkiye için ve tüm dünya için son derece tehlikeli.” dedi.
Perkin, “Peki sonraki adım ne olmalı? Washington’ı mantık alanına geri çekmek için elden gelen her şey yapılmalı. Umuyorum ki bunun sağlanması yolunda Türkiye diğer ülkelere katılacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
John Perkins kimdir?
73 yaşındaki ABD’li yazar, ekonomist Perkins 1970’li yıllarda merkezi Boston’da bulunan Chas. T. Main adlı stratejik danışmanlık şirketinde çalıştı. Perkins 2004 yılında yayımladığı “Bir Ekonomik Tetikçinin İtirafları” adlı kitabında bu şirkette baş ekonomist olarak yıllarca Dünya Bankası, Birleşmiş Milletler, Uluslararası Para Fonu (IMF) gibi çok sayıda önemli uluslararası kuruluşa, ABD Hazine Bakanlığı’na, Fortune 500 içerisinde yer alan şirketlere danışmanlık yaptığını öne sürdü. Perkins kitabında özellikle gelişen ve üçüncü dünya ülkelerinde şirketlerin ve hükümetlerin çıkarları doğrultusunda yürütülen ekonomik operasyonların nasıl şekillendirildiğini detaylı bir şekilde anlattı.
Perkins itiraflarının yer aldığı kitapta Chas. T. Main şirketi altında gelişmekte olan ekonomilerin tartışmalı altyapı projelerinin finansmanı yoluyla ağır borç yükü altına sokulduktan sonra giderek batılı egemen güçlere bağımlı hale getirildiğini örnekleriyle okuyucuları ile paylaştı. 1980’de stratejik danışmanlık şirketindeki baş ekonomistlik görevinden ayrılarak bir enerji şirketi kuran Perkins ilk kitabının basıldığı 2004 yılına kadar sessizliğini korudu. Perkins’in en son 2016 yılında “Ekonomik Tetikçiden Yeni İtiraflar: Amerika’nın nasıl dünyayı ele geçirdiğinin şok edici iç yüzü” kitabı yayımlandı.