Sanayiciyi borç korkusu sardı

Türkiye’nin en büyük 500 sanayi kuruluşu son 13 yılın en yüksek büyümesini gerçekleştirdi. 2017 yılını yüzde 19 büyümeyle kapatan sanayi devlerinin finansman giderleri de yüzde 21.3 artarak 35.2 milyar TL’ye yükseldi. Finansman giderlerinin net satışlara oranı gerilerken, sanayiciler hala faaliyet karlarının yüzde 49.8’ini finansman giderlerine ayırmak zorunda kalıyor. Sanayicilerin 2010’dan bu yana azalan kısa vadeli mali borçları 2017’de tekrar arttı.

İstanbul Sanayi Odası (İSO) 1968’den bu yana aralıksız olarak açıkladığı “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu- 2017” araştırmasının sonuçları dün açıklandı. Düzenlenen basın toplantısında İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan tarafından açıklanan araştırmaya göre, 2017 yılında sanayinin zirvesinde 51.1 milyar TL’lik üretimden satışları ile yine TÜPRAŞ yer aldı. İSO 500’ün üretimden satışlarının 2016’da yüzde 6.7’sini gerçekleştiren TÜPRAŞ, 2017 yılında ise bu oranı yüzde 7.8’e yükseltti. Ford Otomotiv 22.7 milyar TL’lik üretimden satışlarıyla ikinciliği korurken, üçüncü ise 2016 yılına göre üç basamak yükselen 17.8 milyar TL üretimden satışlarıyla Toyota Otomotiv oldu.

İlk 10’un ağırlığı arttı

İSO 500’ün üretimden satışları 2017 yılında yüzde 33.2 artışla 490 milyar TL’den 653 milyar TL’ye çıkarak yüksek bir büyüme performansı gösterdi. Son üç yıldır İSO 500’ün üretimden satışlarında görülen zayıf büyüme, 2017 yılında yüzde 19’luk oranla yerini reel büyümeye bıraktı. Satışlardaki artışta iç ve dış talepteki büyümenin yanı sıra ihracat gelirlerinde etkili olan döviz kurlarındaki artış rol oynadı. Gerçekleşen büyüme oranı da İSO 500’de son 13 yılın en yüksek büyümesi olarak dikkat çekti.

İSO 500’ün ihracatı da yüzde 17 büyüyerek 64.5 milyar dolara yükseldi. Türkiye ihracat artışının üzerinde bir performans sergileyen İSO 500, 2017 yılında Türkiye ihracatının yüzde 41.1’ini ve sanayi ihracatının da yüzde 42.8’ini gerçekleştirdi. Ağırlıklı olarak otomotiv ve demir çelik şirketlerinin yer aldığı İSO 500 Büyük’ün ilk 10 şirketinin toplam üretimden satışlar içinden aldığı pay 2016 yılında yüzde 25 iken, 2017 yılında yüzde 26.7’ye yükseldi.

Borçların payı yüzde 62.9’a çıktı

İSO 500’ün faaliyet karı oranı sınırlı bir iyileşme ile yüzde 9.6 olurken, toplam faaliyet karı mutlak büyüklüğü 70.6 milyar TL’ye yükseldi. Karlılıkta temel belirleyici olmayı sürdüren finansman giderleri yüzde 21.3 artışla 29 milyar TL’den 35.2 milyar TL’ye çıktı. Finansman giderlerinin net satışlara oranı yüzde 5.2’den yüzde 4.8’e gerilese bile sanayici esas faaliyetinden kazandığının yarısını finansman gideri olarak ödemeye devam etti. Sanayinin mevcut mali yapısı içinde faiz ve kur dalgalanmaları, sanayi sektöründe karlılığı ve sermaye birikimini etkilemeye devam etti.

İSO 500’ün FAVÖK mutlak büyüklüğü yüzde 24.4 artarak 94.7 milyar TL’ye, vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamı da yüzde 40.7 artışla 53.1 milyar TL’ye çıktı. Borçlanma ile öz kaynakların dağılımını yansıtan kaynak yapısında, öz kaynaklar aleyhine bozulma eğilimi oldu. 500 devin toplam borçların payı 2017 yılında 1 puan daha artarak yüzde 62.9’a yükselirken, öz kaynakların payı ise yüzde 37.1’e geriledi.

İSO 500’ün mali borçlarında artış geçen yıla göre biraz daha yavaşlamış olsa da reel olarak büyüme eğilimini sürdürdü ve yüzde 17.1 artışla 243 milyar TL oldu. Kısa vadeli mali borçların toplam mali borçlar içindeki payı da yüzde 37.8’den yüzde 41.9’a yükseldi. Kısa vadeli mali borç oranının dünya ortalaması yüzde 25’ler civarında iken, bu tablo sanayi sektörünün finansman yapısındaki negatif ayrışmanın sürdüğünü ortaya koyuyor.

Devreden KDV yüzde 20 arttı

Sanayicinin üzerindeki devreden KDV yükü bir önceki yıla göre yüzde 20 gibi ciddi bir oranda artarak 7,2 milyar TL’ye çıktı. Finansman konusunda sıkıntılı olan ve finansal kaynaklara ancak yüksek maliyetlerle ulaşabilen sanayici, önemli bir miktarı sıfır faiz ile devlete borç vermiş oldu. İSO 500’ün duran varlıkları 2017’de yüzde 41.5’e geriledi. 2017 yılında yatırım koşullarındaki göreceli iyileşmeye ve önemli yatırım teşvikleri verilmesine rağmen duran varlık yatırımları yeterli büyümeyi gösteremedi. İSO 500’de kar eden kuruluş sayısı 392’den 422’ye yükseldi. Faiz, amortisman, vergi öncesi kar eden firma sayıları ise 2017 yılında 488’e çıktı ve ölçülmeye başladığı son beş yıl içindeki en yüksek sayıya ulaştı.

Yaratılan katma değer itibarıyla en yüksek payı yüzde 39,9 ile son iki yılda olduğu gibi yine orta-düşük teknoloji yoğunluklu sanayiler aldı. Düşük teknoloji yoğunluklu sanayilerin payı 1.2 puan azalarak yüzde 36.2 oldu. Orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı yüzde 19.5’ten yüzde 20.2’ye yükselirken, yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı ise yüzde 3.6 ile geçen yıla göre hemen hemen aynı kaldı.

İSO 500’de Ar- Ge yapan firma sayısı 239’dan 254’e yükseldi. Ar- Ge harcamaları yüzde 23,7 artarak 3,5 milyar TL’ye çıktı. Fakat üretimden satışlardaki hızlı yükselişin de etkisiyle Ar- Ge’ye ayrılan payın üretimden satışlara oranı yüzde 0.53’e geriledi. Ar- Ge harcamaları İSO 500’de 2015 yılında 0.74’lük pay ile zirve yaparken, 2016 verilerinde yüzde 0.57’ye düştüğü görülmüştü.(Sercan Akıncı/Dünya)