Yazdır
İran ile nükleer anlaşmanın imzalandığı 2015 sonrasında Avrupa şirketlerinin bu ülkedeki yatırımlarında patlama yaşandı. ABD Başkanı Donald Trump’ın anlaşmadan çekilme ve en yüksek düzeyde yaptırım uygulama kararı alıp İran ile iş yapan şirketlere altı ay süre vermesi ise Avrupa şirketlerinde ciddi kaygıya neden oldu. Özellikle, son dönemde İran’a yatırım konusunda öncü konumda olan ve 300 kadar şirketi İran ile iş yapan Fransa, ekonomik çıkarlarını korumak için alarma geçti.
ABD’nin yaptırımları devreye sokması halinde bunlara uymamak opsiyon olarak görülmüyor. Bu yaklaşımın daha şimdiden olası opsiyonlar dışında tutulmasında BNP-Paribas örneğinin önemli etkisi var. Fransa’nın önemli bankalarından BNP-Paribas’ya, İran’a yönelik yaptırımları deldiği gerekçesiyle 2014’te 9 milyar dolar tutarında ceza kesilmişti. Tahran ile çok önemli yatırım anlaşmaları imzalayan Fransız şirketlerinin yanı sıra 2014’te 500 milyon Euro olan Fransa’dan İran’a ihracat 2017’de 1.5 milyar Euro seviyesine yükseldi. Trump’ın kararı sonrasında Fransa Ekonomi Bakanlığı, şirketlerinin çıkarlarının zarar görmesini engelleme amaçlı çalışma başlattı.
Kongre onayından da geçmesi gereken olası yaptırımlardan en fazla etkilenmesi beklenen Avrupa şirketlerinin başını Airbus çekiyor. Şirket, 2016’da İran ile yüz uçaklık satış anlaşması imzalamıştı. Sözleşmelerin toplam tutarı ise yaklaşık 18 milyar dolar olarak açıklanmıştı. Olası yaptırımlar konusunda Airbus’ın en önemli sıkıntısı, satışa konu olan uçakların parçalarının yaklaşık yüzde 10’unun ABD’den geliyor olması.
Otomobil sektörünün önde gelen Avrupalı markalarının, özellikle de Fransızların, sıkıntı yaşaması gündemde. Fransız PSA grubunun İran Khodro ile ortak üretimi var. Renault ise yaptırımların kalkmasının ardından yılda yaklaşık 160 bin araç üretimi için 780 milyon dolarlık anlaşma yapmıştı. Alman Mercedes-Benz’in de İran ile anlaşmaları var.(Güven Özalp/Hürriyet)