Yazdır
Türkiye’nin en büyük döviz açığı, ithal malı petrol ve doğalgazdan dolayı gerçekleşir. Bu dış döviz açığı, en zor günlerimizde yılda toplam 60-70 milyar dolara kadar çıkmıştı. Petrol fiyatları düştüğünde de 30-40 milyar dolara kadar inmişti.
Ancak şimdi bir kere daha petrol fiyatının yükseldiği bir duruma gelebiliriz. Son dönemde OPEC, Suudi Arabistan ve Rusya işbirliği yaparak petrol fiyatını düşük tutabilmişlerdi. Bu da aslında bize yaramıştı. Ama şimdi petrol fiyatları yukarı gitmekte, bu da ithalatçı Türkiye’nin aleyhine. Çünkü ABD’nin West Texas Intermediate petrolü varil başına önceleri 50 dolara çıkmıştı. Aslında shale petrolü denen ABD petrolünün fiyatı 2017 sonunda ise 50 doların daha da üstüne çıkmıştı. OPEC, Rusya ve Suudi Arabistan da petrol fiyatını yukarıda tutmaya önemli katkı yapmışlardı.
Şimdilerde ise Suudi Arabistan ve de Rusya bir işbirliği yapmaya karar verdiler. Çünkü her ikisi de büyük üretici ve de shale petrolü denen rakip ABD petrolü yeniden piyasaya hakim olmaya başladı. Bu durumda Rusya ve Suudi Arabistan işbirliğine başladılar, çünkü 70-80 dolar petrol fiyatı olmadan yere sağlam basamıyorlardı, shale petrolünün ihracatı ise de fiyat yükselmesinin engeli olmaktaydı. Sonunda Suudi Arabistan Kralı Salman tarihte ilk defa Rusya’yı ziyaret etti. Üstelik mart ayında Rusya’nın seçimi de var.
Diğer taraftan da Suudi Arabistan petrol şirketi hisselerinin bir kısmını özel olarak satmaya çalışıyor. Rusya da bu özelleştirilen Aramco hisselerinden almaya çalışıyor. Rusya ise arktik alanda üretilen likit doğalgaz üretiminden bir kısmını Suudi Arabistan’a satmaya başladı.
Bazı riskler de var tabii. ABD’nin giderek artan petrol üretimi önemli bir tehlike. Petrol fiyatı 70 doların üstüne çıkarsa ABD petrolü piyasaya daha çok çıkacak.
Brezilya, 2014’te kendi petrolünü satmaya yönelmişti, ABD petolü buna engel olmuştu. Ama eğer fiyatlar düşerse de, ülkeler geçmişte olduğu gibi üretimi tekrar düşürmeye mecbur olacaklardı.
Sudui Arabistan piyasada denge oluşmasına oldukça çaba harcayan bir ülke. Ama diğer taraftan da, Suudi Arabistan hisselerinin bir kısmını özel sektöre ve diğer ülkelere satma girişiminde. Bu da Aramco’yla arasında sorun yaratabiliyor.
Suudi Arabistan yöneticileri şimdilik ortada büyük bir sorun olmayacağını düşünüyor. Ama ABD’nin ‘shale oil’ üretimini de henüz çok ciddiye almıyorlar. Ülke içindeki sorunlarının (özelleştirme) daha ciddi olduğunu düşünüyorlar. Yanılıyor olduklarını düşünenler de var.