Çalışanların yüzde 17'sinin aylık ücreti bin liranın altında

Türkiye’de işçi olmak zor. Asgari ücret her zaman tartışma konusu, şu an 1603 liraya çıkarılmış ve zorunlu olsa da bazı işyerlerinde halen daha düşük ücret ve sigortasız çalıştırma yaygın. İşte, Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Dairesi (DİSK-AR), Türkiye’de 25 yaş ve üzeri işçilerle görüştü ve çalışma hayatının zorluklarını raporlaştırdı.

DİSK-AR’ın raporuna göre Türkiye’de işçilerin aylık ortalama net geliri 1894 lira. İşçilerin yüzde 54’ü ay sonunu zorlukla getiriyor, her dört işçiden de 1’i yıllık iznini kullanamıyor. İşçilerin yüzde 18’i sigortasız, genç işçiler yani 15-24 yaş işçilerde ise sigortasızlık oranı yüzde 43’e kadar çıkıyor. İşçilerin yüzde 87’si ise sendikasız. DİSK adına Ipsos tarafından gerçekleştirilen araştırmanın saha çalışması 29 Eylül-23 Kasım 2017 tarihlerinde yapıldı. Çalışma kapsamında 15 yaş üzeri 2000 işçiyle görüşüldü. DİSK Başkanı Kani Beko tarafından sonuçları dün açıklanan rapor çarpıcı veriler içeriyor.

KADIN DAHA AZ KAZANIYOR

Rapora göre, işçilerin ortalama hane büyüklüğü 3.5 kişi ve ailede 2.5 kişi çalışıyor. Giydirilmiş net gelir yani maaş, ikramiye, prim, sosyal ödemeler gibi her şey dahil ortalama ücretleri ise 1894 lira. İşçilerin yüzde 16’sı ise asgari ücretin altında net gelire sahip. Kadın erkek işçi farkı araştırmada da ortada, erkeklerde ücret ortalaması 1973 lira iken kadınlarda ortalama ücret 1812 lira. İşçilere göre çalışma hayatının en önemli sorunu düşük ücretler ve işsizlik. Düşük ücret yanıtı verenlerin oranı yüzde 77, işsizlik diyenler ise yüzde 75. Sigortasız çalıştırmayı da sorun olarak gören işçilerin oranı ise yüzde 47.

SENDİKALIYA KOLAY

Rapor, işçilerin yüzde 54’ünün ay sonunu zorlukla getirdiğini ortaya koyarken sendikasız işçilerin yüzde 56’sı, sigortasız işçilerin ise yüzde 71’i ay sonunu zorlukla getirdiğini söylüyor. Sendikalı işçilerde ay sonunu getirmede zorlananların oranı yüzde 19’da kalırken, sigortalı işçilerde de yüzde 49 olarak belirlendi.

İşçilerde sigortasızlık oranı ise dikkat çekici. İşçilerin ortalama yüzde 82’si işyerinde sigortalı çalışıyor, yüzde 18’inin de sigortası yok. Ancak, sigortasızlıkİşçiysen işin zor: yüzde 17’si 1000 liranın altında ücret alıyor
cinsiyete, eğitime ve kayıt dışılığa göre değişiyor. Sigortasızlık kadınlarda yüzde 21, 15-19 yaş arasında yüzde 43, 20-24 yaş arasında ise yüzde 34.

İZİN Mİ DEDİNİZ?

Araştırmaya göre işçilerin yüzde 56’sı kirada oturuyor. Kendi evi olan işçilerin oranı yüzde 44. Türkiye’de ise ortalama konut sahipliği oranı ise yüzde 60. İşçiler ortalamanın altında kaldılar. Araştırmada, işçilere “yıllık izninizi nasıl geçiriyorsunuz” sorusu yöneltilmiş ancak alınan yanıt iç burkucu. İşçilerin yüzde 24’ü hiç yıllık izin kullanmadığını dile getirirken, yıllık izin kullanabilen işçilerin oranı yüzde 76. Ancak bu durum da sigortasız işçilerde artıyor, sigortasız işçilerin yüzde 48’i hiç yıllık izin kullanamadığını belirtiyor. Ücreti 1400 liranın altında olan işçilerin de yüzde 43’ü izinsiz çalışıyor.

Yıllık izin yapabilen şanslı işçilerden de yüzde 22’si bunu tatilde geçiriyor. İşçilerin yüzde 42’si yıllık iznini evinde geçirirken, yüzde 26’sı memleketine veya köyüne gidiyor. Tatil için bir mekanda konaklayanların oranı yüzde 22, yazlığa gidenler ise yüzde 8.

1 ay işsiz kalmak normal

ARAŞTIRMAYA göre, işçilerin yüzde 51’i tanıdıkları veya arkadaşlarının desteğiyle işine yerleşmiş. İŞKUR’un buradaki oranı yüzde 5. İşsiz kalma süresi ise ortalama 1 ay. İşçilerin yüzde 15’i hemen iş bulduğunu belirtirken, 1 haftadan uzun işsiz kalanların oranı yüzde 14, bir ay ve daha uzun süre işsiz kalanların oranı ise yüzde 71. 1-4 hafta işsiz kalma oranı ise yüzde 23 ile öne çıkıyor. 1 yıldan uzun süredir işsiz olanların oranı ise yüzde 9 ile dikkat çekiyor.

Uzun uzun çalışıyor

TÜRKİYE’de işçiler OECD ve Avrupa Birliği ortalamasının çok üstünde uzun saatler boyu çalışıyor. OECD verilerine göre ortalama çalışma süresi haftalık 40.4 saat iken, Türkiye’de 49.3 saat. AB ülkelerinde ise 37 saate kadar geriliyor. Araştırmaya göre sendikalı işçilerin yüzde 15’i, sendikasız işçilerin ise yüzde 28’i fazla çalıştırılıyor. Fazla çalşımanın genel ortalaması ise yüzde 24. Sigortasız işçilerin yüzde 39’u fazla çalışırken, sigortalılarda bu oran yüzde 22. Ücreti 1400 liradan az olan işçilerde fazla çalışma oranı yüzde 34. Raporda uzun çalşıma sürelerinin en önemli nedeninin fazla mesailer olduğu belirtilirken, düşük ücretlilerde oldukça yaygın olduğu görülüyor. Fazla mesai sıklığı da çarpıcı. İşçilerin yüzde 8’i hemen hemen her gün mesaiye kaldığını söylerken, haftada bir kaç gün kalanların oranı yüzde 31.

Gençlerde iş kazası yüksek

ARAŞTIRMADA, ‘işyerinizde çalışma arkadaşlarınızdan biri ölümle sonuçlanan iş kazası veya meslek hastalığı geçirdi mi” sorusuna işçilerin yüzde 1.4’ü evet yanıtı verdi. Bu oran sendikasız işçilerde yüzde 1.6’ya, 15-19 yaş içilerde yüzde 2.8’e yükseliyor. Kadın işçilerin yüzde 0.3’ü, sendikalı işçilerin ise yüzde 0.9’u bu cevabı verdi. İşçilerin yüzde 44’üne göre işyerlerindeki işçi sağlığı ve işgüvenliği önlemleri yetersiz. Yüzde 60’ı da işyerlerinde sağlık ve güvenlik riskleri konusunda yeterli bilgilendirme yapıldığını söylüyor.

İşçiler sendikasız ve istemiyor da

ARAŞTIRMANIN bir diğer önemli noktası ise sendikalılık oranlarında. Araştırmaya göre işçilerin yüzde 87’si sendikasız çalışıyor. Yükseköğrenim mezunu işçilerin yüzde 22.5’i, ücreti 2001 liradan yüksek olanların yüzde 20’si, Batı Anadolu’da çalışan işçilerin ise yüzde 18.2’si sendikalı. Ancak Güneydoğu’daki işçilerin sadece yüzde 1.9’u, 15-19 yaş arası işçilerin yüzde 3.2’si, ücreti 1400 liradan az olanların da yüzde 3.9’u sendikalı. Kadınlarda ise sendikalılık oranı yüzde 12.2. Araştırma sendikasız işçilere sendikaya üye olmak ister misiniz sorusunu yöneltiyor, cevap korkutucu, işçilerin yüzde 60’ı sendikaya üye olmak istemediğini belirtti. İşçilerin yarısı yaptığı işe karşılık adil bir ücret almadığını düşünüyor, her an işini kaybetme korkusu yaşayan işçilerin oranı ise yüzde 33. İşçilerin, yüzde 50’si boş zamanlarında televizyon izliyor, yüzde 44’ü ise sosyal medyada zaman geçiriyor. Yüzde 27’si ise spor müsakabalarını takip ediyor, yüzde 23’ü ise ibadet ediyor. (Hürriyet / Şebnem Turhan)