Yazdır
Bir yandan 2014 krizi sonrası düşen petrol gelirleri, diğer yandan Batı’nın uyguladığı yaptırımlar yüzünden zorlaşan kredi imkanları, Rusya’yı iç borçlanmaya ağırlık vererek finansman arayışına zorluyor. Devlet tahvilleri ağırlıklı iç borçlar, 2017’de 1 trilyon ruble artarak toplamda 7,2 trilyon rubleyi, yani yaklaşık 127,3 milyar doları buldu.
Rusya’nın geçen hafta açıklanan devlet ve özel sektöre ait dış borçları 529 milyar dolar olarak hesaba katıldığında, toplam dış borç stoku 656 milyar doları aştı.
Bu toplam rakam içinde devletin doğrudan dış borç yükümlülüğü 55,6 milyar dolar. Çoğu devlet tahvillerinden kaynaklanan 127,3 milyar dolarlık iç borç da eklendiğinde Rusya’da devletin iç ve dış toplam borcu 183 milyar dolara yaklaştı.
Rusya Maliye Bakanlığı’nın açıkladığı son verilere göre, son bir yılda devletin iç borçlarından yüzde 18,8 artış kaydedildi.
2016’da 6,1 trilyon ruble olan iç borçlar 7,2 trilyon rubleye çıktı.
Batı'nın yaptırımları yüzünden dışarıdan uzun vadeli borçlanma şimkanı kalmadığı için Maliye çözümü iç borçlanmada buldu.
Geçen yıl bütçe açığını azaltabilmek için devlet tahvilleri satışına yüklenen hükümet, eski iç borçlarla ilgili ödemeler için bunun 527 milyar rublelik kısmını harcadı.
Geçen hafta Rusya Merkez Bankası, ülkenin dış borcuyla ilgili son verilerini açıklamıştı. Buna göre dış borç geçen sene yüzde 2,9 artarak 529,074 milyar dolara yükseldi. İnterfaks ajansının aktardığı rakamlara göre, Rusya’nın dış borç stoku geçen sene 14,952 milyar dolar arttı. Bunun önemli bölümünü, devlet kontrolündeki büyük şirketlerin ve bankaların borçları oluşturuyor.
Yılın son çeyreğinde ise dış borçta 7,575 milyar dolar azalma oldu.
Rusya’da doğrudan devlete ait dış borç yükümlülükleri geçen sene yüzde 42 artışla 55,629 milyar dolara yükseldi.
Turkrus'te yer alan habere göre, bankaların dış borç yükümlülükleri ise 2017 yılında yüzde 12,5 azalarak 104,518 milyar dolara geriledi.
Diğer yandan Rusya, devlet borçlarının gayrisafi yurtiçi hasılaya oranı açısından bakıldığında, ekonomisinin büyüklüğüne kıyasla, yüzde 40,5 ile dünyanın “makul” borçlu ülkeleri arasında yer alıyor.
Rusya’nın 2017’deki bütçe açığının GSYİH’nin yüzde 1,4’ü oranında kalması bekleniyor. 2017’deki ekonomik büyümenin de yüzde 1,4 ila 1,8 arasında olacağı tahmin ediliyor.
Türkiye’nin verilerine bakıldığında ise Türkiye'nin brüt dış borç stoku 2017’nin ılın ilk çeyreği sonunda 412.4 milyar dolara ulaşarak rekor kırdığını gösterdi. Ama borcun ulaştığı düzeyden daha dikkat çekici olan, borcun GSYH'ye oranıydı. Söz konusu oran yüzde 49.1 düzeyine kadar çıktı.
Yüzde 49.1 şu açıdan önemli. Söz konusu veri setinde borç stokuna ilişkin tutarlar 2002'den bu yana yer alıyor ve görülüyor ki brüt dış borç stokunun GSYH'ye oranında en yüksek düzey yüzde 54.8 ile 2002 yılında oluşmuş. Yani bunca yılda en yüksek ikinci oranı bu yıl görmüş durumdayız.
Borç stokunun GSYH'ye oranı zaman içinde düşmüş. Oran, 2005 yılıyla birlikte yüzde 40'ların altına inmiş ve söz konusu yıl yüzde 34.2 olarak gerçekleşmiş. Brüt dış borç stokunun GSYH'ye oranı, 2009'daki yüzde 41.5 hariç tutulursa 2005-2012 arasında hep yüzde 40'ın altında seyretmiş.
Bunda tabii ki doların bu yıllarda düşük kalması ve bu sayede GSYH'nin dolar bazında görece yüksek gerçekleşmiş olması da bir etken.
Ne zamanki dolar yükselmeye, dolayısıyla GSYH düşük görünmeye başladı; aynı zamanda toplam dış borç da artış eğilimi içine girdi, çift taraflı bu etkiyle borcun GSYH'ye oranı da yeniden tırmanışa geçti.
Brüt dış borç stokunun GSYH'ye oranı 2012 yılında hala yüzde 40'ın altında ve yüzde 39 düzeyinde bulunuyordu. 2013 yılıyla birlikte yüzde 40 sınırı aşıldı. 2016 sonunda borcun GSYH'ye oranı yüzde 47.3'e ulaştı. Bu yılın mart ayı sonunda da şimdiye kadarki en yüksek ikinci düzey olan yüzde 49.1 görüldü.
2017'nin yıllık GSYH büyüklüğü elbette henüz belli değil. Kalkınma Bakanlığı borcun GSYH'ye oranını hesaplarken 2017 GSYH'sini 840 milyar dolar olarak esas aldı.
Borç stoku 412 milyar dolar
Bu yılın ilk çeyreği sonundaki duruma göre Türkiye'nin brüt dış borç stoku 412 milyar dolar düzeyinde bulunuyor.
Bu borcun 123 milyar doları kamu kesimine, 809 milyon doları Merkez Bankası'na ait. Özel sektörün borcu ise tam 289 milyar dolar düzeyinde.
Toplam dış borcun 102 milyar doları kısa vadeli, 310 milyar doları da uzun vadeli.
Diğer yandan Türkiye’nin brüt dış borç stoku 30 Eylül itibarıyla 438 milyar dolar, net dış borç stoku ise 282.1 milyar dolara yükseldi. Hazine Müsteşarlığı, 30 Eylül itibarıyla brüt ve net dış borç stoku, Hazine garantili dış borç stoku ve kamu net borç stoku ile AB tanımlı genel yönetim borç stoku verilerini açıkladı.
Bu dönemde Türkiye’nin brüt dış borç stoku 438 milyar dolar oldu, stokun milli gelire oranı yüzde 51.9 olarak hesaplandı. Türkiye’nin net dış borç stoku da aynı dönemde 282.1 milyar dolar olarak gerçekleşti, stokun milli gelire oranı yüzde 33.4 olarak kayıtlara geçti. Söz konusu dönemde Hazine garantili dış borç stoku da 13.5 milyar dolar oldu. Kamu net borç stoku ise bu dönemde 229.5 milyar lira olarak gerçekleşti. AB tanımlı genel yönetim borç stoku 836 milyar lira, bu rakamın milli gelire oranı ise yüzde 28.2 olarak kayıtlara geçti. Türkiye’nin brüt dış borç stoku, AKP döneminde giderek yükseldi. AKP’nin iktidara geldiği 2002 yılında 129 milyar dolar olan Türkiye’nin brüt dış borç stoku, 2006’da 208, 2010 yılında 291, 2014 yılında 402, Eylül 2017’de ise 438 milyar dolara yükseldi. 2002 yılına göre artış yüzde 239 oldu.