Yazdır
Avrupa Birliği (AB) ile Türkiye arasında imzalanan mülteci anlaşmasının üzerinden 20 ay geçti. Peki bu sürede sık sık siyasi polemiklere de konu olan, vaat edilen 3 milyar Euro’luk fon ne oldu? Ne kadarı geldi, nerelere nasıl harcandı? Bu soruların yanıtları, Zeynep Bilgehan'ın Hürriyet'teki haberinde yer aldı. İşte o haber:.
Suriye'de 2011’den beri devam eden iç savaşın yarattığı mülteci sorununa dünyanın gözü ancak iki yıl önce Bodrum’da sahile vuran bir çocuk cesediyle çevrildi. Aylan Bebek, ailesiyle daha iyi hayat için Avrupa’ya gitmek isteyen mültecilerden yalnızca biriydi. O dönem ayda 50-60 bin kişi Ege’yi geçerek Yunanistan’a ulaşmaya çalışıyordu. Bu trajik olay sonunda Avrupa Birliği (AB) ve Türkiye harekete geçti. Dönemin Başbakanı Ahmet Davutoğlu’nun 18 Mart 2016’da imzaladığı anlaşmayla AB, Türkiye’deki mülteciler için kullanılmak üzere 3 milyar Euro’luk bir fon vaat etti. Bu 3 milyar Euro istendiği şekliyle kullanıldıktan sonra 2018 sonunda bir 3 milyar Euro’luk fon daha sağlanacaktı. Anlaşmanın imzalanmasının üzerinden 20 ay geçti. Söz verilen 3 milyar Euro’nun gelip gelmediği sık sık siyasi polemiklere konu oldu. Biz de AB’nin kapısını çalıp hesapları karıştırdık, yapılanları araştırdık.
SAĞLIK VE EĞİTİME
AB, Kasım 2017 itibariyle söz verdiği 3 milyar Euro’nun 2.9 milyar Euro’luk kısmının tahsisatını yaptı. Toplam değeri 1.78 milyar Euro olan 55 projenin sözleşmesi imzalanarak 908 milyon Euro ödeme yapıldı. Kasadan çıkan paralar sadece Türkiye’ye değil, Türkiye’de faaliyet gösteren BM kurumları ve STK’lara da veriliyor. Kurumlar arası koordinasyonun sağlanması için Mülteciler İçin AB Mali Yardım Programı (FRIT) isimli bir mekanizma oluşturuldu. AB üye ülkeleri ve Türk heyeti temsilcileri üç ayda bir toplanıp gelişmeleri değerlendiriyor.
Fonun 1.4 milyar Euro’luk acil insani yardım kısmının sahibi Avrupa Sivil Koruma ve İnsani Yardım Operasyonları Genel Müdürülüğü (ECHO). Diğer 1.6 milyar Euro ise eğitim, sağlık, belediye altyapıları, sosyoekonomik programlar ve göç yönetimi alanlarına ayrıldı. İki büyük aslan payını Milli Eğitim Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı alıyor. Her iki bakanlığa 300 milyon Euro verildi. Ayrıca Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’yle Yunanistan’dan Türkiye’ye geri gönderilecek mültecilerin güvenli ve onurlu koşullarda ulaşımı, karşılanması ve konaklaması için 60 milyon Euro’luk anlaşma imzalandı.
AB Büyükelçisi Christian Berger, Yunanistan’dan geri gönderilen ve Avrupa’ya gönderilen mülteci sayısıyla ilgili olarak “Türkiye çok çaba sarf etti. Avrupa’ya geçen sığınmacı sayısı günde 70-100 kişiye düştü. 200’ü Suriyeliler olmak üzere yaklaşık 2 bin düzensiz göçmen Yunanistan’dan Türkiye’ye gönderildi. Yunanistan’da Türkiye’nin insanların hâlihazırda geri gönderilebileceği güvenli bir ülke olduğu kararından sonra bu sayı artacak. Türkiye’den AB’ye yerleştirilen kişi sayısı 11 bin” dedi.
KİŞİ BAŞI AYLIK 133 TL
AB’nin insani yardım kuruluşu ECHO’ya Türkiye’deki mültecilere harcaması için 1.4 milyon Euro’luk fon ayrıldı. Ortağının ismini taşıyan ‘Kızılaykart’ın projesinin başlangıç bütçesi 348 milyon Euro. Mültecileri kişi başı aylık 133 lira veriliyor. Tüm Türkiye’de şu an 180 bin aile olmak üzere 1 milyon 60 binden fazla mülteci bu karta sahip. Özellikle kadınlar, engelliler ve çocuklar bu fondan faydalanıyor ve aylık 120 milyon Euro Türkiye pazarında harcanmış oluyor.
‘SIHHAT’Lİ GÜNLER
SAĞLIK Bakanlığı, AB’den aldığı 300 milyon Euro’yu ‘SIHHAT’ ismini taşıyan Göçmen Sağlığı Merkezi Projesi’ne harcıyor. Şu an üç Göçmen Sağlığı Merkezi faaliyette. Hedef sayıyı 178’e çıkarmak. Kilis’te, havan toplarının düştüğü dönemde boşaltılan bir alışveriş merkezinin yerine açılan Bab-ı Şifa bunlardan biri. 50’ye yakın Suriyeli personeli var. Yalnızca Suriyelilere hizmet veren merkezde günlük 480 muayene yapılıyor. Suriyeli doktorlar, önce Türk doktorlar tarafından eğitiliyor. Kilis İl Sağlık Müdürü Dr. Turgay Happani, faaliyete geçtiği günden bu yana merkezde 34 bin 155 muayene yapıldığı bilgisini veriyor. Suriyeliler, doktorların yazdığı ilaçları şehirdeki eczanelerden alıyor.
SOSYAL HAYATA UYUM MERKEZİ
KİLİS’te AB desteğiyle Kızılay’ın bir buçuk yıl önce kurduğu toplum merkezinin amacı Suriyeli çocuklar, gençler ve kadınların Kilis’e uyumlarına destek olmak. Merkezde Türkçe öğreniyor, bilgisayar ve biçki-dikiş gibi eğitimler alıyorlar. Günde 100 kişinin gelip gittiği merkezden bugüne kadar 10 bin kişi faydalandı. Bunlardan ikisi Halepli Rihab (45) ve Sene el Mahmud(45) kardeşler. Öğretmen olan Rihab, “Memur eşim ve altı çocuğumla savaştan önce güzel bir hayatım vardı. Yaşadığımız yere bombalar yağdı, maaşlar kesildi. Türkiye’ye geldik. Önce kamplarda kaldık. Toplum merkezi sayesinde Türkçe ve bilgisayar öğrendim. Artık çalışabiliyorum” diyor. Kızkardeşi Sene’nin hikayesi de benzer: “Psikolojik olarak çok yıpranmıştık. İlk geldiğimde evlerde sosyalleşiyorduk. Şimdi burada dikiş kurslarından faydalanıyorum.”
EĞİTİM SEFERBERLİĞİ
TÜRKİYE’deki Suriyelilerle ilgili en büyük sorunlardan biri çocukların okula gidememesiydi. Başta Geçici Eğitim Merkezleri’ne yönlendirilen çocukların daha sistemli okullulaştırılabilmesi için AB’nin fonuyla Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde ‘Suriyeli Çocukların Türk Eğitim Sistemine Entegrasyonunun Desteklenmesi Projesi’ başlatıldı. Bütçesi 300 milyon Euro. Proje için 7500 kişi çalışıyor, 23 ilde uygulanıyor.